< Return to Video

Tek göz koyunların garip vakası - Tien Nguyen

  • 0:07 - 0:11
    1950'lerde, Idaho'da bir grup çiftçi
  • 0:11 - 0:16
    koyunları sakat kuzular
    doğurduğunda şaşırdılar.
  • 0:16 - 0:20
    Bu şaşırtıcı "tek göz koyun"ları
    incelemeleri için
  • 0:20 - 0:24
    Amerikan Tarım Departmanı'ndan
    bilim insanlarını çağırdılar.
  • 0:24 - 0:27
    Araştırmacılar, gebe koyunların
  • 0:27 - 0:32
    sakatlığa sebep olan bitkilerden
    otlandığını ileri sürdüler.
  • 0:32 - 0:36
    Laboratuvar farelerini yerel bitki örtüsü
    örnekleriyle beslediler
  • 0:36 - 0:38
    ama fareler tek gözlü yavrular doğurmadı.
  • 0:38 - 0:41
    Böylece direkt koyunu
    incelemeye karar verdiler.
  • 0:41 - 0:46
    Bir bilim insanı
    3 yaz boyuca sürüyü güttü.
  • 0:46 - 0:53
    10 yıllık deneme ve yanılmalardan sonra
    suçluyu buldular: yabani mısır zambağı.
  • 0:53 - 0:57
    Zambaklar, tek göz koyunların
    doğumuna sebep olan
  • 0:57 - 1:01
    6 bağlı bir molekül,
    Siklopamin içeriyordu.
  • 1:02 - 1:06
    Siklopamin'in bu olaya etkisini
    tam olarak bilmiyorlardı.
  • 1:06 - 1:08
    Yine de çiftçilere bu ottan
    uzak durmalarını söylediler.
  • 1:09 - 1:13
    Profesör Philip Beacy tarafından
    yönetilen birtakım biyolog
  • 1:13 - 1:17
    araştırmadaki hatayı fark edinceye kadar
    neredeyse 40 yıl geçti.
  • 1:17 - 1:21
    Labratuvarlarında fareden
    insana birçok türde görülen
  • 1:21 - 1:24
    Kirpi adı verilen bir gen
    üstünde çalışıyorlardı.
  • 1:24 - 1:30
    Gen, sonradan Nobel Ödülü kazanan,
    meyve sineklerindeki bu genin
  • 1:30 - 1:33
    mutasyonu sonucunda kirpi gibi
    dikenlerin oluştuğunu keşfeden
  • 1:33 - 1:37
    iki bilim insanı tarafından
    isimlendirilmişti.
  • 1:37 - 1:40
    Beachy ve meslektaşları
    farelerdeki Kirpi Geni'nin
  • 1:40 - 1:43
    işlevini durdurmak amacıyla
    bazı genetik modifikasyonlar denediler.
  • 1:43 - 1:48
    Bu durum, beyin, organlar,
    gözlerin veya gözün
  • 1:48 - 1:51
    gelişim sürecinde aksaklıklara yol açtı.
  • 1:52 - 1:57
    Sonrasında Beachy, bir kitap okurken
    tek göz koyunların fotoğraflarına rastladı
  • 1:57 - 2:01
    ve bilimcilerin 40 yıldır
    göremediklerini gördü.
  • 2:01 - 2:05
    Kirpi Geni ile ilgili bir şeyler
    ters gitmiş olmalıydı.
  • 2:05 - 2:07
    Hadi küçük bir hatırlatma yapalım.
  • 2:07 - 2:13
    Genler, hücrelere neyi ne zaman yapmaları
    gerektiğini söyleyen talimatlar verirler.
  • 2:13 - 2:16
    Hücrelere emirler verirken
    proteinlerden yardım alırlar.
  • 2:16 - 2:22
    Kirpi Geni, hücrelere
    Kirpi Proteini üretmelerini söyler.
  • 2:22 - 2:26
    Bu protein, birtakım karmaşık
    hücresel sinyaller oluşmasına sebep olur.
  • 2:26 - 2:29
    Normaldeyse işler şöyle yürür:
  • 2:29 - 2:33
    Kirpi Proteini
    başka bir proteine bağlanır.
  • 2:33 - 2:36
    Bu durum proteinin
    hücrelere nereye gideceğini
  • 2:36 - 2:45
    veya ne tür dokular oluşturacağının
    söylemesini sağlar.
  • 2:46 - 2:50
    Örneğin leziz mısır zambağında
    bulunan siklopamin,
  • 2:50 - 2:54
    proteine tutunarak
    Kirpi'nin yerini işgal eder.
  • 2:54 - 3:00
    Bu durum, proteinin beynin iki loba
    bölünmesini, parmakların şekillenmesini
  • 3:00 - 3:04
    veya gözlerin ayrılmasını sağlayan
    sinyallerin iletimine engel olur.
  • 3:04 - 3:10
    Yani Kirpi Proteini görevini
    yerine getirip yolu açık tutsa da
  • 3:10 - 3:15
    siklopamin, kimyasal mesajın
    iletimine engel olur.
  • 3:15 - 3:18
    Bu, tek gözlü koyunların
    bilimsel açıklamasını yaptı.
  • 3:18 - 3:20
    Üstelik Beachy ve takımı
  • 3:20 - 3:23
    daha yararlı bir bağlantının
    ışığını da yakaladılar.
  • 3:23 - 3:27
    Yumuşatılmış proteinin
    kontrolsüz aktivasyonunun
  • 3:27 - 3:30
    insanda görülen bir sendromla
    bağlantılı olduğu fark edildi.
  • 3:30 - 3:36
    Bu sendrom "Bazal hücreli nevüs sendromu"
    olarak bilinir, bazı kanserlere öncüdür.
  • 3:37 - 3:38
    Bilim insanları,
  • 3:38 - 3:42
    gebe olmayan hastalarda
    bu kanserlerin tedavisi için
  • 3:42 - 3:47
    siklopaminin proteinlere bağlanma
    özelliğinin kullanılmasını önerdiler.
  • 3:47 - 3:52
    Ne yazık ki sonradan araştırmacılar,
    siklopaminin negatif yan etkileri olduğunu
  • 3:52 - 3:56
    ve kimyasal özellikleri nedeniyle üzerinde
    çalışmanın zorluğunu fark ettiler.
  • 3:56 - 4:01
    Ancak aynı zamanda, benzer moleküllerin
    güvenli ve etkin olduğunu gördüler.
  • 4:01 - 4:08
    Bunlardan ikisi 2012 ve 2015'te
    cilt kanseri ilacı olarak piyasaya çıktı.
  • 4:08 - 4:10
    Çiftçiler tek göz koyunları
    ilk gördüklerinde
  • 4:10 - 4:15
    durumu, garip bir mutasyona bağlayıp
    önemsemeyebilirlerdi.
  • 4:15 - 4:20
    Bunun yerine araştırmaya karar vermeleri,
    bir gizemi ilaca dönüştürdü
  • 4:20 - 4:23
    ve bazen görünenden fazlasının da olduğunu
    gösteren bir gizemi ortaya çıkardı.
Title:
Tek göz koyunların garip vakası - Tien Nguyen
Description:

1950'lerde Idaho'da bir grup çiftçi, koyunları tek gözlü koyunlar doğurduğunda şaşkına döndüler. Tek göz koyunların gizemi, ABD Tarım Departmanı'nı harekete geçirdi. Neler oldu? Tien Nguyen, on yıllar sonra bir grup biyoloğun cevabı buluşunun hikayesini anlatıyor.

Tien Nguyen'in anlatımı, Anton Bogaty'nin animasyonlarıyla.

Desteklerinize çok teşekkür ederim! Yardımınız olmadan bu video düşünülemezdi.
Sarabeth Knobel, Quentin Le Menez, Mattia Veltri, Sammie Goh, Fabian Amels, Ellen Spertus, Sandra Tersluisen, Marcel Trompeter-Petrovic, PnDAA, Jose Fernandez-Calvo, Jack Ta, Steph, Hugo Legorreta, Zhexi Shan, Gustavo Mendoza, Bárbara Nazaré, Josh Engel, Natalia Rico, Andrea Feliz, Olivier Brunel.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:41

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.