1950'lerde, Idaho'da bir grup çiftçi
koyunları sakat kuzular
doğurduğunda şaşırdılar.
Bu şaşırtıcı "tek göz koyun"ları
incelemeleri için
Amerikan Tarım Departmanı'ndan
bilim insanlarını çağırdılar.
Araştırmacılar, gebe koyunların
sakatlığa sebep olan bitkilerden
otlandığını ileri sürdüler.
Laboratuvar farelerini yerel bitki örtüsü
örnekleriyle beslediler
ama fareler tek gözlü yavrular doğurmadı.
Böylece direkt koyunu
incelemeye karar verdiler.
Bir bilim insanı
3 yaz boyuca sürüyü güttü.
10 yıllık deneme ve yanılmalardan sonra
suçluyu buldular: yabani mısır zambağı.
Zambaklar, tek göz koyunların
doğumuna sebep olan
6 bağlı bir molekül,
Siklopamin içeriyordu.
Siklopamin'in bu olaya etkisini
tam olarak bilmiyorlardı.
Yine de çiftçilere bu ottan
uzak durmalarını söylediler.
Profesör Philip Beacy tarafından
yönetilen birtakım biyolog
araştırmadaki hatayı fark edinceye kadar
neredeyse 40 yıl geçti.
Labratuvarlarında fareden
insana birçok türde görülen
Kirpi adı verilen bir gen
üstünde çalışıyorlardı.
Gen, sonradan Nobel Ödülü kazanan,
meyve sineklerindeki bu genin
mutasyonu sonucunda kirpi gibi
dikenlerin oluştuğunu keşfeden
iki bilim insanı tarafından
isimlendirilmişti.
Beachy ve meslektaşları
farelerdeki Kirpi Geni'nin
işlevini durdurmak amacıyla
bazı genetik modifikasyonlar denediler.
Bu durum, beyin, organlar,
gözlerin veya gözün
gelişim sürecinde aksaklıklara yol açtı.
Sonrasında Beachy, bir kitap okurken
tek göz koyunların fotoğraflarına rastladı
ve bilimcilerin 40 yıldır
göremediklerini gördü.
Kirpi Geni ile ilgili bir şeyler
ters gitmiş olmalıydı.
Hadi küçük bir hatırlatma yapalım.
Genler, hücrelere neyi ne zaman yapmaları
gerektiğini söyleyen talimatlar verirler.
Hücrelere emirler verirken
proteinlerden yardım alırlar.
Kirpi Geni, hücrelere
Kirpi Proteini üretmelerini söyler.
Bu protein, birtakım karmaşık
hücresel sinyaller oluşmasına sebep olur.
Normaldeyse işler şöyle yürür:
Kirpi Proteini
başka bir proteine bağlanır.
Bu durum proteinin
hücrelere nereye gideceğini
veya ne tür dokular oluşturacağının
söylemesini sağlar.
Örneğin leziz mısır zambağında
bulunan siklopamin,
proteine tutunarak
Kirpi'nin yerini işgal eder.
Bu durum, proteinin beynin iki loba
bölünmesini, parmakların şekillenmesini
veya gözlerin ayrılmasını sağlayan
sinyallerin iletimine engel olur.
Yani Kirpi Proteini görevini
yerine getirip yolu açık tutsa da
siklopamin, kimyasal mesajın
iletimine engel olur.
Bu, tek gözlü koyunların
bilimsel açıklamasını yaptı.
Üstelik Beachy ve takımı
daha yararlı bir bağlantının
ışığını da yakaladılar.
Yumuşatılmış proteinin
kontrolsüz aktivasyonunun
insanda görülen bir sendromla
bağlantılı olduğu fark edildi.
Bu sendrom "Bazal hücreli nevüs sendromu"
olarak bilinir, bazı kanserlere öncüdür.
Bilim insanları,
gebe olmayan hastalarda
bu kanserlerin tedavisi için
siklopaminin proteinlere bağlanma
özelliğinin kullanılmasını önerdiler.
Ne yazık ki sonradan araştırmacılar,
siklopaminin negatif yan etkileri olduğunu
ve kimyasal özellikleri nedeniyle üzerinde
çalışmanın zorluğunu fark ettiler.
Ancak aynı zamanda, benzer moleküllerin
güvenli ve etkin olduğunu gördüler.
Bunlardan ikisi 2012 ve 2015'te
cilt kanseri ilacı olarak piyasaya çıktı.
Çiftçiler tek göz koyunları
ilk gördüklerinde
durumu, garip bir mutasyona bağlayıp
önemsemeyebilirlerdi.
Bunun yerine araştırmaya karar vermeleri,
bir gizemi ilaca dönüştürdü
ve bazen görünenden fazlasının da olduğunu
gösteren bir gizemi ortaya çıkardı.