Lesley Hazleton: Akhrinteedi Quraanka

Lesley Hazleton maalin bay u fadhiisatay siday Quraanka u akhrin lahayd. Wixii ay heshay—qof Muslima iyadoon ahayn,ahna dalxiise kitaabka barakaysan ee Islaamka—wuxu ahaa waxaanay filanayn.Muxaadaradan ka imanaysa TEDxRainier, Hazleton kaftankeeda iyo dhuuxisteeda cilmi ee la yaabka leh, waxay inagula wadaagaysaa furfurnaantii iyo cajaaibtii ay la kulantay.

Laga yaabee inaad maqasheen

aragtida Quraanka ee Janada

inay ku jiraan 72 xuuraylcayn ahi,

Waana idiin balanqaadayaa inaan xuuralcaynta kusoo noqon doono.

Laakiin, xaqiiqdii halkan waqooyigalbeed

Waxanu ku noolahay wax u dhow

aragtida Quraanka ee Janada,

lagu sheegay 36 jeer

inay yihiin 'beero ay qulqulayaan durduro.''

Maadaamoo aan ku noolahay guri dooni ah oo ku yaal durdurka Harada Union,

Tani dareen qiima leh bay ii samaysay.

Laakiin arintu waa, siday u arkaan dadku arintan warkeeda?

Waxan og ahay gaalo niyad wanaagsan

kuwaasoo bilaabay akhrinta Quraanka, balse iska daayay,

markii ay ku wareereen qariibnimadiisa.

Taariikhyahankii Thomas Caryle

wuxu u gartay Muxamed mid kamid ah geesiyaashii ugu waynaa aduunka,

laakiin Quraanka wuxu ugu yeedhay

'' akhriskii ugu kakanaa ee aan dhexgalo

kii ugu daalka iyo wareerka badnaa.''

(Qosol)

Qayb kamida dhibaatadu, waxan filayaa,

inay tahay inaan u haysano in Quraanka loo akhriyi karo

sida aynu caadiyan u akhrino buug-

oo aynu intaynu gees ula baxno galab roobaad

inagoo salool dubana ina horyaalo,

sidii oo Ilaahay--

Quraankuna gebi ahaanba waa hadalkii Ilaahay kula hadlayey Muxamad--

uu yahay mid kamida qoraayada liiska ugu wacan ku jira

Welise xaqiiqadu waxay tahay in dad yari

ay dhabtii akhriyaan Quraanka

way cadahahay sababta ay aadka ugu fududahay in la soo xigto--

taas waxay tahay, in si khalkdan loo xigto.

Jumlado iyo weedho dulucdoodii laga saaray

oo ah waxan ugu yeedho ''qeybta naqshada la mariyay'

Kaasoo ah kay jecelyihiin Muslimiinta xagjirka ah

iyo kuwa islaamka neceb labbaduba.

Hadaba gu'gii ina dhaafay,

anigoo u tafaxaydanaya

inaan bilaabo qoraal aan ka qoro taariikhdii Muxamed

Waxan garawsaday inaan u baahan ahay inaan Quraanka akhriyo si tafatiran--

sida ugu haboon ee aan awooda, waa taas.

Afkayga carbeed wuxu ku xidhnaa

Qaamuus aan isticmaalo uun,

markaa waxan soo qaatay afar tafsiir oo caan ah

waxan go'aansaday inaan isla akhriyo dacal ilaa dacal,

ayaad-aayad

iyadoo alfabeet cod ahna lagu daray

iyo carabidii asalka ahayd ee qarnigii 7aad.

Halkaa faa'iidaan hore uga haystay.

Buugaygii u danbeeyay

wuxu ku saabsanaa taariikhda ka danbaysa kala jabka Suniga iyo Shiicada

Markaas waxan si dhow ugu kuur galay taariikhdii hore ee Islaamka,

Markaas waxaan ogaa dhacdooyinka

uu Quraanku sida joogtada u tilmaamayo,

Qaabkiisa ujeedka.

Waxan si buuxda u ogaa

inaan ahaa dalxiise Quraanka dhex yimi--

mid war haya

weliba mid khibrad u leh ah,

laakiin weli ah soo-galooti,

Alla-kood Yahuudi ah.

oo akhriyaya kitaabka dhowrsan ee cid kale.

(Qosol)

Marka si degan baan u akhriyay.

(Qosol)

Sadex todobaad baan u qorsheeyay mashruucas

waxana filaya taasi waa waxa 'isla baxsanaanta' micneheedu yahay--

(Qosol)

waayo waxay igu qaadatay sadex bilood.

Waxan isku celinayay dareenka ah inaan u boodo

meelaha danbe ee jusaska xaqiiqada dahsoon ku yaaliin.

Laakiin markastoo aan is iraahdo

hadaad Quraanka majaraha u qabatay--

dareenkaas ah 'hadaan helay''--

waxay igaga sii badataa isla habeenkaas,

Aroortiina waxan kusoo noqdaa

anoo dhex wareegalaysanaya dhul aan ku dhex lumay,

laakiin weli dhulku wuxu iila eekaa midaan si fiican u garanayo.

Quraanku wuxu sheegayaa inuu u yimid

inuu dib u cusboonaysiiyo fariintii Tawraad iyo Injiil.

Sidaa awaadood 3 meelood meel

waxay ddib u sheegaysaa ashqaastii Injiil ku jirtay

sida Ibraahim, Muuse,

Yuusuf, Maryama, Ciise

Ilaahay oo qudhiisu aad loogu bartay

bayaankiisii hore ee Yahweh--

wuxu si adag u sheegayaa inaan Ilaahyo kale jirin.

Joogitaanka geela, buuraha,

lama-deeganaada iyo durdurada

ayaa waxay dib iigu celiyeen sanadihii aan ku qaatay

dhex wareega Saxaraha Siinaay.

Waxan jirtay luqada

luuqda ku jirtaa,

ay i xasuusinaysay habeeno aan ku qaatay dhegaysiga odayaal Badawiyiin ah

oo tirinaya gabayo saacado qaadanaya

gabigoodna korka ka shubaya.

Waxan bilaabay inaan fahmo

sababta loo yiri:

Quraanku wuxu Quraan ku yahay

keliya Af-Carabi.

Soo qaado suurada Faatixa

Suurada 7da aayadood ee bilowga ahi

waa sidan: ''Ducada Eebe'' ee Kiristanka iyo ta Yuhuuda ee ''Shema Yisrael'' oo laysku daray.

Waa 29 kalmood af carabi ahaan,

laakiin waxay tagtaa 65 ilaa 72 marka la tafsiiro.

markastoo aad wax ku dartidna

waa markastoo micnihii sii lumo.

Carabidu waxay leedahay meerin,

taaso soo jiidasho sixira leh, tayoo

u baahan in la dhagaysto iyadoon la akhrin,

la dareemo iyadoon la faaqidin.

Waxay u baahantay in kor loogu heeso,

si looga dhawaajiyo muusigeeda dhagaha iyo carabka.

Markaa Quraanka Ingiliishka ahi

wuxu u eeghay hadh wax daboolaya,

ama sida uu Arthur Arberry uu ugu yeedhay

'' sharaxaad''

Laakiin dhamaanteed ku lunto fasiraada.

Sida Quraanka lagu balanqaaday, sabirka waa la abaal marinayaa,

waxana jiri doona wax yaabo lala kulmi doono oo cajiib ah--

wacyigelin deegaanka ah ayaa ku jirta ah, tusaale ahaan,

Biniaadamku waa khaliifka abuurta Ilaahay ee dhulka,

Injiil laguma sheegin.

Halka Injiil si gaara loogula hadlayo raga

iyadoo la isticmaalayo jinsiga rageed labbaad iyo sadexaad,

Quranku wuxu ku soo darayaa dumarka--

wuxu ka hadlaya tuusaale ahaan;

raga mu'miniita ah iyo dumarka mu'miinta ah,

raga sharafta badan iyo dumarka sharafta badan.

Ama soo qaado aayada aan caanka ahayn

ee ka sheekaynaysa gaalada oo la dilo.

Haa, saasay leedahay,

laakiin duluc gaar ah weeye.

Furashadii la filayay

ee magaalada barakaysan ee Maka

taaaso dagaalku xaaraam ka yahay,

Ogolaanshuna wuxu la imanayaa shuruudo

Keliya ma aha ''Waa inaad dishaan gaalada Maka.''

Waad awoodaan, waa laydiin ogolyahay,

laakiin keliya waa marka waqtiga xurmada lihi dhamaado

waana keliya marka aan heshiis hore u jirin

waana keliya marka ay idinka joojiyaan galida Kacbada,

waana keliya haday marka hore idin soo weeraraan.

Intaasoo dhan kadibna-- Ilaahay waa naxariiste;

Cafiska ugu sareeya--

Asal ahaantiina

waxa kasii wanaagsan inaanaydin samayn.

(Qosol)

Tanina macquul inay tahay cajiibnimadii ugu waynayd--

ee ina tusta sida Quraanku u furfuranyahay,

ugu yaraan maskaxaha aan

asalkoodu ahayn kuwa xidhxidhan.

''Aayadaha qaarkood macnohoodu waa biya-kama-dhibcaan''

''qaarkoodna waxay leeyihiin micne mutaashih ah''

Qalbiyada aan wanaaagsanayni

kuwa macnohoodu mutashaabiha yahay ayay wax ka baadhaan,

iyagoo is-diido abuuraya

markay ku ladhaan macne ay u samaysteen iyagu.

Ilaahay keliyaa og micnaha dhabta ah.

Jumalada ''Ilaahay waa ladiif''

ayaa soo noqnoqota in badan,

taasina xaqiiqdii waxay ina tusay in Quraanku la ladiifsanyay

sida in badan oo inaga midi u rumaysay.

Tusaale ahaa,

arintii ku saabsanayd

bikranimada iyo jannada,

Oryantaaliiskii qadiimka ahaa ayaa arinka soo galaya markan.

Kelmeda afarta jeer lagu sheegay Quraanka

waa Xuur.

kelmeda waxa loo tarjuntay

jaariyado indha madmadow oo naasa buurbuuran,

ama curubooyin bikra ah.

Laakiin waxa carabida asalka ah ku jira

waxa weeye mid kaliya oo ah ''Xuur''.

Ma aha mid naasa buurbuuran mana aha mid curubo ah.

(Qosol)

Tan waxa la dhihi karaa

''Abuur saafi ah' sida malaaigta oo kale,

ama sida Giriiga Kuuros ama Kooree,

oo ah dhalinyarimo abadi ah.

Laakiin runtu waxay tahay qofna ma oga,

taasina waa ujeedada.

Sababtoo Quraanku waa cadeeyay

markuu leeyahay waxaad noqon doontaan

''abuur cusub janada dhexdeeda''

taasina waxa weeye' waxa laguu abuuri donaa

qaab aanad garanayn adigu''

Kaasoo kaba sii qurux badnaa kara

xuuralcaynta aynu aamisannahay.

(Qosol)

Tiradaa 72 marna lama sheegin .

Laguma sheegin 72 bikro ah/xuuralcayn ah

Quraanka.

Aragtidaasi waxay aburantay 300 oo sano kadib

Culumada Islaamka waxay ku masaaleeen

sidii dad baalal leh oo daruuraha ku fadhiya

walax dhawaaq macaanna tumanaya.

Janadu waa kasoo horjeedka taas.

bikronnimo maaha;

waa irmaan.

waa badhaadhe.

Waa beero lagu waraabiyay

durduro qulqulaya.

Mahadsanidiin.

(Sacab)