Esneme neden bulaşıcıdır? - Claudia Aguirre
-
0:07 - 0:10Çok afedersiniz!
-
0:10 - 0:11Hiç birisi esnedi diye
-
0:11 - 0:13sizin de esnediğiniz oldu mu?
-
0:13 - 0:15Aslında yorgun olmasanız da
-
0:15 - 0:18aniden ağzınız ardına kadar açılır ve
-
0:18 - 0:22kocaman bir esneme
-
0:22 - 0:24gelir.
-
0:24 - 0:27Bu fenomen bulaşıcı esneme olarak bilinir.
-
0:27 - 0:29Bilim adamları bunun nedenini henüz tam olarak
-
0:29 - 0:30açıklayamasalar da,
-
0:30 - 0:33şu an üzerinde araştırma yapılan birçok kuram bulunmaktadır.
-
0:33 - 0:35Bu kuramlardan en yaygın
-
0:35 - 0:37birkaç tanesine bir göz atalım.
-
0:37 - 0:39İlk olarak iki fizyolojik kuramla başlayalım ve
-
0:39 - 0:42ardından bir psikolojik kuramla devam edelim.
-
0:42 - 0:45İlk fizyolojik kuram
-
0:45 - 0:46bulaşıcı esnemenin
-
0:46 - 0:49belirli bir uyarıcıyı - ilk esnemeyi - takiben
-
0:49 - 0:50harekete geçtiğini öne sürmektedir.
-
0:50 - 0:53Buna sabit eylem yapısı adı verilir.
-
0:53 - 0:56Sabit eylem yapısını bir çeşit refleks olarak düşünün.
-
0:56 - 0:59Sizin esnemeniz benim de esnememe neden olur.
-
0:59 - 1:01Yani domino etkisi gibi.
-
1:01 - 1:02Bir kişinin esnemesi, eylemi gözlemleyen
-
1:02 - 1:05civardaki diğer bir kişide de esnemeyi tetikler.
-
1:05 - 1:07Bu refleks harekete geçtiğinde,
-
1:07 - 1:09doğal akışını sürdürmesi gerekir.
-
1:09 - 1:10Hiç esnerken kendinizi durdurmaya
-
1:10 - 1:12çalıştınız mı?
-
1:12 - 1:15Esasen bu mümkün değil!
-
1:15 - 1:17Diğer bir fizyolojik kuram,
-
1:17 - 1:20bilinçsiz taklit ya da bukalemun etkisi
-
1:20 - 1:22olarak bilinir.
-
1:22 - 1:25Bu durum başkasının davranışını farkında olmadan
-
1:25 - 1:26taklit etmemiz sonucu ortaya çıkar:
-
1:26 - 1:29üstü kapalı ve istem dışı bir taklitçi manevrası.
-
1:29 - 1:31İnsanlar birbirlerinin tavırlarını taklit etmeye eğilimlidirler.
-
1:31 - 1:33Bacak bacak üstüne atmış birisinin
-
1:33 - 1:34karşısında oturuyorsanız,
-
1:34 - 1:37siz de bacak bacak üstüne atabilirsiniz.
-
1:37 - 1:39Bu kuram esneyen birisini gördüğümüzde,
-
1:39 - 1:41o kişinin davranışını bilinçsizce
-
1:41 - 1:43taklit ettiğimiz için
-
1:43 - 1:45esnediğimizi öne sürmektedir.
-
1:45 - 1:47Bilim adamları bukalemun etkisinin
-
1:47 - 1:50ayna nöronlar olarak bilinen özel bir grup nöron sayesinde
-
1:50 - 1:52mümkün olduğuna inanmaktadır.
-
1:53 - 1:56Ayna nöronlar bir çeşit beyin hücresidir.
-
1:56 - 1:58Bu hücreler, eylemi biz gerçekleştirdiğimizde de
-
1:58 - 2:00aynı eylemi yapan birisini gözlemlediğimizde de
-
2:00 - 2:02eşit ölçüde etkileşim gösterir.
-
2:02 - 2:03Bu nöronlar öğrenme ve kişisel farkındalık
-
2:03 - 2:05açısından önem taşır.
-
2:05 - 2:08Örneğin, birisi tarafından gerçekleştirilen örgü örme veya
-
2:08 - 2:10ruj sürme gibi fiziksel
-
2:10 - 2:11bir eylemi izlemek,
-
2:11 - 2:15aynı eylemleri daha doğru yapmamıza yardımcı olur.
-
2:15 - 2:17Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme, fMRG,
-
2:17 - 2:20ile gerçekleştirilen nörolojik görüntüleme çalışmaları,
-
2:20 - 2:22esneyen birisini gördüğümüzde veya
-
2:22 - 2:24esneme sesi duyduğumuzda,
-
2:24 - 2:26beyinde ayna nöronlarının
-
2:26 - 2:27bulunduğu bölgede
-
2:27 - 2:29hareketlenme olduğunu ve
-
2:29 - 2:31bunun sonucunda bizim de aynı eylemi - esnemeyi -
-
2:31 - 2:34gerçekleştirdiğimizi gösterir.
-
2:34 - 2:37Psikolojik kuram da ayna nöronlarının
-
2:37 - 2:39işleyişini içermektedir.
-
2:39 - 2:42Bu kurama empatik esneme diyeceğiz.
-
2:42 - 2:44Empati bir başkasının duygularını
-
2:44 - 2:45anlama ve paylaşma
-
2:45 - 2:47becerisidir:
-
2:47 - 2:50bizim gibi sosyal hayvanlar için önemli bir beceri.
-
2:50 - 2:52Son zamanlarda nörologlar
-
2:52 - 2:54bir ayna nöron alt kümesinin
-
2:54 - 2:56başkaları ile daha derinden empati kurmamıza
-
2:56 - 2:58olanak sağladığını ortaya koymuştur.
-
2:58 - 2:59Bilim adamları esnemeye karşı
-
2:59 - 3:02verilen bu empatik tepkiyi,
-
3:02 - 3:03önceden belirttiğimiz ilk kuramı, sabit eylem yapısını,
-
3:03 - 3:05test ederken keşfetti.
-
3:05 - 3:07Bu çalışma, köpeklerin salt insan esneme sesini
-
3:07 - 3:09duyduklarında esneme rekleksi geliştirdiklerini
-
3:09 - 3:12göstermek amacıyla hazırlandı.
-
3:12 - 3:15Çalışmaları bunun doğru olduğunu kanıtlarken,
-
3:15 - 3:17bilim adamları ilginç bir şey daha buldu.
-
3:17 - 3:20Köpekler, yabancıların esneme seslerine oranla
-
3:20 - 3:21sahiplerinin esneme seslerini
-
3:21 - 3:24duyduklarında daha sık esniyorlardı.
-
3:24 - 3:25Bu araştırmayı takiben,
-
3:25 - 3:27insan ve primatlar üzerinde yapılan diğer çalışmalar da
-
3:27 - 3:29bulaşıcı esnemenin yabancılara oranla
-
3:29 - 3:33arkadaşlar arasında daha sık ortaya çıktığını gösterdi.
-
3:33 - 3:36Aslında bulaşıcı esneme 4-5 yaşlarında,
-
3:36 - 3:39çocuklar başkalarının duygularını kavrama
-
3:39 - 3:39becerisini
-
3:39 - 3:43geliştirmeye başladığında ortaya çıkar.
-
3:43 - 3:46Bulaşıcı esnemenin bu empati kapasitesine
-
3:46 - 3:47bağlı olduğunu kanıtlamaya çalışan
-
3:47 - 3:49yeni bilimsel çalışmalar bulunsa da,
-
3:49 - 3:51tam olarak ne olduğunu ortaya çıkarmak için
-
3:51 - 3:53daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
-
3:53 - 3:55Cevap tamamen başka bir
-
3:55 - 3:57kuramda da saklı olabilir.
-
3:57 - 3:59Bir dahaki sefer esnediğinizde
-
3:59 - 4:01bir dakika durun ve ne olduğunu bir düşünün.
-
4:03 - 4:05Esneme hakkında mı düşünüyordunuz?
-
4:05 - 4:07Yakınınızdaki biri esnedi mi?
-
4:07 - 4:10Bu kişi bir yabancı mıydı, yoksa yakından tanıdığınız birisi miydi?
-
4:11 - 4:14Şu anda esniyor musunuz?
- Title:
- Esneme neden bulaşıcıdır? - Claudia Aguirre
- Speaker:
- Claudia Aguirre
- Description:
-
Videonun tamamını izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/why-is-yawning-contagious-claudia-aguirre
*Esnemeeee* Bu kelimeyi duymak bile içinizde esneme hissi mi uyandırdı? Bulaşıcı esneme olarak bilinen bu fenomen hem fizyolojik hem de psikolojik nedenlere bağlanmıştır. Bulaşıcı esneme dört yaşındaki çocuklarda ve hatta köpeklerde de gözlemlenmiştir. Claudia Aguirre bulaşıcı esnemeye ışık tutabilecek ilginç birkaç teoriyi tartışıyor.
Konu: Claudia Aguirre
Animasyon: TED-Ed. - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:30
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eren Gokce accepted Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eda Ada edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? | ||
Eda Ada edited Turkish subtitles for Why is yawning contagious? |