Introduction to Islam | World History | Khan Academy

İslam dünyasının ən yaxşı izahı

ibadətdir,

İslami dəyərlər dedikdə

Allaha ibadət etmək nəzərdə
tutulur.

Müsəlman insan Allaha

ibadət edən şəxsdir,

İslamın müqəddəs kitabı isə

Qurandır, müsəlmanlar məhz bu kitab
vasitəsilə

Allah tərəfindən Məhəmməd peyğəmbərə göndərilmiş
kəlamlardan xəbərdardır.

Bu məqam çox önəmlidir,

bəzən mənbələrdə

İslamın Məhəmmədizm kimi olduğu

düşünülür.

Lakin müsəlmanlar

Məhəmməd peyğəmbəri ilahiləşdirmir,

Xristianlarda bu bir qədər fərqlidir.

Məhəmməd peyğəmbəri bir insan olaraq

görürlər, onu

ilahiləşdirmirlər.

Onlar Məhəmməd peyğəmbəri Quran vasitəsilə

Allahın onlara xəbərçisi kimi

görürlər və buna müsəlman adət-ənənlərində

çox ciddi nəzarət edirlər,

Məhəmməd peyğəmbərin şəklini yaratmırlar ki,

onu özlərinə ideal kimi seçməsinlər.

Bu müddət ərzində

Xristianlıqda ilahi fiqurlar görə

bilərsiniz, müsəlmanlar isə

bu adət-ənənələri qoruyub saxlayır.

Onlar digər peyğəmbərləri də Allah tərəfindən

göndərilmiş müqəddəs şəxslər kimi

qəbul etmişlərdir, xüsusilə Musa və İsa peyğəmbər

Quranda qeyd olunmuşdur.

Müsəlmanlar həmçinin bilirlər ki,

Quran Allah tərəfindən göndərilmiş
müqəddəs kitab deyil.

Onlar həmçinin Tövratın da

Tanrının Musa tərəfindən göndərdiyinə

inanırlar, Tövrat Xristianların məhz

5 müqəddəs kitabında da qeyd olunmuşdur,

həmçinin İbranicə olan İncildə də

bu müqəddəs kitab haqda

məlumat verilmişdir.

Onlar həm də Zəburların da

e.ə 1000-ci ildə Davud peyğəmbər
vasitəsilə göndərilmiş

qeyd olunduğuna inanırlar,

İsanın vasitəsilə də İncilin

göndərildiyinə inanırlar.

Bunlardan əlavə

Müsəlmanlarda digər ənənələrdən biri də

Sünnə və Hədis olmaqla iki qrupa ayrılmalarıdır,

belə ki, Sünnələr Məhəmməd peyğəmbərin

həyatını yaşadıqlarını qeyd edirlər,

Hədislərdə isə bu haqda bəhs edilir.

Hədislər Məhəmməd Peyğəmbərin vaxtında

yaşamış digər şəxslərin bəhs etdiyi hekayələrdir.

Halbuki bəzən bir neçə il və ya bir neçə yüz il

sonra yaşadıqları da bildirilir,

hazırda bu mövzu müzakirə altındadır,

Hədislər isə daha

gerçək görünür.

Daha bir oxşarlıq isə

dindən asılı olmayaraq

Tanrı sözünün vurğulanmasındadır.

Bir az daha yaxından tanış olmaq və

Müsəlmanların adət-ənənələrini

yaxında görmək üçün

burada Qurandan bəzi ifadələri

yerləşdirmişəm,

ilk olaraq eyni adətdən olmaq

barəsindədir.

"O, sizin üçün dini yaratmaqdan ötrü,

Nuha əmr etdi,

beləcə Məhəmmədə

İbrahimə, Musaya və İsaya

vəhy verərək, bölünməməyi əmr etdi."

Bu da İbrahimin önəmini göstərir.

Dində o şəxslər yaxşı qəbul olunur ki,

onlar İbrahimin yolunu

izləyir və

həqiqətə meyillidirlər.

Allah İbrahimi elçisi kimi seçdi.

İbrahim peyğəmbər çox vacib
rol oynamışdır.

Məkkədə yerləşən Kəbə,

Allahın evi sayılır və

Müsəlmanlar oraya ziyarət edirlər.
İbrahim və İsmayıl peyğəmbərlər tərəfindən

tikilmişdir.
Mədinə haqda da

sonrakı videolarda danışacağıq.

Müsəlmanlar izləndikləri üçün

bura üz tutmuşdular, Məhəmməd
peyğəmbərin

şəhəri kimi də tanınır,

lakin Məkkə Müsəlmanların gün ərzində

5 dəfə dua edərkən, namaz qılarkən

dayandıqları istiqaməti göstərir,

bu haqda danışacağıq, İbrahim
peyğəmbərin şəhəri kimi də tanınır.

Burada isə Musaya istinad olunur.

Bundan əvvəl isə Musanın rəhmətə

və mərhəmətə yol göstərən kitabı vardı.

Bu kitab ərəb dilində idi,

Qurana aid idi.

Qurandan bir kəlam idi.

Bu kitab ərəb dilində təsdiq olunmuşdur,

"O şəxslərə ki, kimlər yanlış edir və

kimlər yaxşı əməl sahibləridir."

Buradan da aydındır ki,

İslam ənənəsində də

Musəvidə olduğu kimi eyni
adətlər və qaydalar vardır.

Burada da İsaya istinad edilmişdir.

"Sizlər Məryəmin oğlu olan İsanı,

izləməlisiz, biz ona İncili verdik ki,

onu izləyənlərin

ürəklərində şəfqət və

mərhəmət olsun."

İsanın həyatını nəzərə aldıqda

Müsəlmanlar və Xristianlar arasındakı

əsas fərq

çarmıxaçəkilmə və dirilişdir,

onlar, İsanın Tanrı və ya

Tanrının oğlu olduğuna inanmırlar.

Onun müqəddəs peyğəmbər olduğuna inanırlar,

həmçinin Məhəmməd peyğəmbərin Quranı
nazil etməzdən əvvəl olduğuna inanırlar.

Müsəlmanlara gəldikdə

5 əsas şərt

qeyd olunur, xüsusilə də

bu Sünnilərə aid edilir.

Şiələrin bir qədər fərqli şərtləri vardır,

amma oxşarlıqlar da vardır.

Bu şərtlərdən birincisi imandır,

xüsusilə şəhadəti göstərir.

Şəhadət sübut kimi də

tərcümə oluna bilər,

müsəlmanlar "Allahdan başqa Allah yoxdur"
və

"Məhəmməd peyğəmbər Allahın
elçisidir" deyə qeyd edir.

İslama keçdikdə

bu şəhadət ən azı iki şahidin yanında

deyilməlidir.

Bu çox vacib şərtdir.

İslamın ikinci şərti isə

namazdır,

Müsəlmanlar gündə

5 dəfə Sübh, Zöhr, Əsr

Şam, İşa namazı qılmalıdır,

Kəbənin istiqamətində

dayanmalıdır.

Bir daha qeyd edək ki, İbrahim peyğəmbərin
oğlu İsmayılla birlikdə

buranı inşa etdikləri bildirilir.

Maraqlı məqam isə

eyni zamanda Zərdüştlərin də

gündə 5 dəfə dua etməsidir.

Namazdan əvvəl hər biri bədənlərini də

yumalıdırlar.

3-cü şərt isə xeyriyyədir, "Zəkat" olaraq

adlanır, öz gəlirinin 2,5 faizini xeyriyyə məqsədilə
verməlidir.

Bir qədər kiçik rəqəm kimi görünsə də

bu qazancın deyil də, sərvətin
2,5 faizini təşkil edir.

4-cü şərt isə

oruc tutmaqdır.

Ramazan ayında məhz oruc tutulur.

Heç bir qida və ya su qəbul edilmir,

bir daha deyək ki, oruc, səhərdən axşama qədər

tutulur.
İslam təqvimi Ay təqvimidir.

Buna görə bu ay belə adlanır və

Ayın dövr etməsinə

uyğun gəlir.

Bu aydan sonra Qurban ayı gəlir,

İslamda 2 gün olaraq

qeyd olunur.

5-ci şərt isə

Kəbəyə həcc ziyarətidir, 12-ci ayda

baş tutur, bu ayın müəyyən vaxtında

səfər olunur,

İkinci bayram da beləcə baş tutur,

bu da Qurban bayramıdır.

Bu bayram isə

İbrahimin öz oğlu İsmayılı qurban verərkən

Allahın onu dayandırmasını göstərir.

İslamın ümumi mənası budur.

Digər videolarda

Müsəlmanların Məkkədə və Kəbədəki həyatı,

həmçinin Məhəmməd peyğəmbər barəsində

danışacağıq.
Eranın 6 və 7-ci əsrlərində

Məhəmməd peyğəmbərdən sonra

müsəlmanların dünyaya necə yayıldığı
barədə məlumat verəcəm.