< Return to Video

Czym jest tłuszcz? - George Zaidan

  • 0:14 - 0:16
    Oliwa z oliwek to w 100% tłuszcz,
  • 0:16 - 0:17
    nie ma w niej nic innego.
  • 0:17 - 0:18
    Z kolei mieszanka do naleśników,
  • 0:18 - 0:20
    ma 11% tłuszczu.
  • 0:20 - 0:23
    Mimo to oliwa z oliwek jest zdrowa,
  • 0:23 - 0:25
    a mieszanka do naleśników już nie.
  • 0:25 - 0:26
    Dlaczego?
  • 0:28 - 0:28
    Okazuje się,
  • 0:28 - 0:30
    że ilość tłuszczu jaką zjadamy
  • 0:30 - 0:31
    nie wpływa na naszą wagę,
  • 0:31 - 0:32
    poziom cholesterolu
  • 0:32 - 0:33
    lub ryzyko zachorowań na choroby serca.
  • 0:33 - 0:36
    Istotny jest rodzaj tłuszczu.
  • 0:36 - 0:37
    Zacznijmy od początku:
  • 0:37 - 0:39
    Czym jest tłuszcz?
  • 0:39 - 0:41
    Przyjrzyjmy się łososiowi,
  • 0:41 - 0:42
    który jest tłustą rybą.
  • 0:42 - 0:43
    Poprzez organy
  • 0:43 - 0:44
    i tkanki,
  • 0:44 - 0:45
    trafiamy do komórek.
  • 0:45 - 0:47
    To co nazywamy tłuszczem
  • 0:47 - 0:51
    to cząsteczki zwane trójglicerydami.
  • 0:51 - 0:53
    Nie wszystkie są do siebie podobne.
  • 0:53 - 0:54
    Podam przykład.
  • 0:54 - 0:56
    Te trzy węgle po lewej - to glicerol.
  • 0:56 - 0:57
    Wyobraź sobie, że to kręgosłup
  • 0:57 - 1:00
    który łączy ze sobą pozostałe cząsteczki.
  • 1:00 - 1:01
    Trzy długie łańcuchy po prawej
  • 1:01 - 1:02
    to kwasy tłuszczowe,
  • 1:02 - 1:05
    tylko drobne różnice
    w budowie tych łańcuchów
  • 1:05 - 1:07
    decydują o tym czy tłuszcz jest
  • 1:07 - 1:09
    stały czy płynny,
  • 1:09 - 1:11
    jak szybko ulegnie zepsuciu
  • 1:11 - 1:15
    i co najważniejsze,
    czy jest dla zdrowy czy nie.
  • 1:15 - 1:17
    Zobaczmy jakie to różnice.
  • 1:17 - 1:18
    Po pierwsze: długość.
  • 1:18 - 1:20
    Kwasy tłuszczowe
    mogą być krótkie lub długie.
  • 1:20 - 1:21
    Inna różnica,
  • 1:21 - 1:24
    typ wiązania między atomami węgla.
  • 1:24 - 1:27
    W niektórych kwasach występują
    tylko wiązania pojedyncze.
  • 1:27 - 1:30
    Inne, mają pojedyncze i podwójne.
  • 1:30 - 1:31
    Kwasy tłuszczowe z wiązaniem pojedynczym
  • 1:31 - 1:33
    to kwasy nasycone,
  • 1:33 - 1:35
    a te z podwójnym
  • 1:35 - 1:37
    to kwasy nienasycone.
  • 1:37 - 1:39
    Kwasy nienasycone są w większości
    dobre dla zdrowia,
  • 1:39 - 1:42
    podczas gdy nasycone
    szkodzą w nadmiarze.
  • 1:42 - 1:45
    To tyle jeżeli chodzi o kwasy nasycone.
  • 1:45 - 1:47
    W kwasach nienasyconych
  • 1:47 - 1:49
    wiązania podwójne
  • 1:49 - 1:51
    mają pewną dziwną właściwość,
  • 1:51 - 1:52
    są sztywne.
  • 1:52 - 1:54
    Są więc dwa sposoby
  • 1:54 - 1:56
    w jakie się tworzą.
  • 1:56 - 1:57
    Pierwszy sposób:
  • 1:57 - 1:59
    oba wodory są po jednej stronie,
  • 1:59 - 2:01
    a oba węgle po drugiej.
  • 2:01 - 2:03
    Drugi sposób:
  • 2:03 - 2:04
    teraz cząsteczki węgla i wodoru
  • 2:04 - 2:07
    są po przeciwnych stronach wiązania.
  • 2:07 - 2:08
    Nawet mimo tego, że te cząsteczki
  • 2:08 - 2:11
    składają się z tych samych części,
  • 2:11 - 2:13
    tworzą dwie zupełnie inne substancje
  • 2:13 - 2:16
    i zachowują się różnie wewnątrz naszego organizmu.
  • 2:16 - 2:19
    Wiązanie po lewej nazywamy CIS,
  • 2:19 - 2:20
    możesz go nie znać.
  • 2:20 - 2:22
    To po prawej to wiązanie TRANS,
  • 2:22 - 2:25
    na pewno słyszałeś o tłuszczach TRANS.
  • 2:25 - 2:26
    Nie jełczeją,
  • 2:26 - 2:28
    są bardziej stabilne przy smażeniu
  • 2:28 - 2:30
    i mogą zmienić wygląd jedzenia,
  • 2:30 - 2:32
    czego inne nie potrafią.
  • 2:32 - 2:34
    Są szkodliwe dla zdrowia,
  • 2:34 - 2:36
    o wiele bardziej niż tłuszcze nasycone,
  • 2:36 - 2:38
    nawet mimo, że teoretycznie
  • 2:38 - 2:40
    są nienasycone.
  • 2:40 - 2:41
    Wiem, że to wyda się szalone,
  • 2:41 - 2:43
    ale twojemu organizmowi nie zależy
  • 2:43 - 2:45
    jak cząsteczki wyglądają na papierze.
  • 2:45 - 2:47
    Obchodzi go trójwymiarowy kształt
  • 2:47 - 2:48
    i miejsce gdzie dana cząsteczka pasuje,
  • 2:48 - 2:48
    gdzie nie
  • 2:48 - 2:51
    i z czym wchodzi w reakcje.
  • 2:51 - 2:52
    Skąd wiemy, że jedzenie
  • 2:52 - 2:54
    zawiera tłuszcze trans?
  • 2:54 - 2:55
    Będziesz tego pewien
  • 2:55 - 2:56
    gdy na liście składników
  • 2:56 - 2:59
    zobaczysz słowa "częściowo utwardzone".
  • 2:59 - 3:02
    Nie daj się zwieść etykietom i reklamom.
  • 3:02 - 3:04
    FDA pozwala producentowi twierdzić,
  • 3:04 - 3:06
    że jego produkt zawiera
  • 3:06 - 3:08
    "0" gram tłuszczu,
  • 3:08 - 3:13
    nawet jeżeli w rzeczywistości jest to nawet
    pół grama na porcje.
  • 3:13 - 3:14
    Nie ma reguł
  • 3:14 - 3:16
    jak mała jest ta porcja,
  • 3:16 - 3:19
    musisz więc liczyć na znalezienie słów:
  • 3:19 - 3:20
    częściowo utwardzone,
  • 3:20 - 3:23
    bo tłuszcze trans są produkowane
  • 3:23 - 3:26
    właśnie przez utwardzenie
    tłuszczów nienasyconych.
  • 3:26 - 3:29
    Wróćmy do oliwy z oliwek i
    mieszanki do naleśników.
  • 3:29 - 3:32
    Oliwa z oliwek to 100% tłuszczu.
  • 3:32 - 3:34
    Mieszanka do naleśników to tylko 11%.
  • 3:34 - 3:37
    Ale oliwa to w większości
    tłuszcze nienasycone,
  • 3:37 - 3:40
    pozbawione tłuszczów trans.
  • 3:40 - 3:42
    Ponad połowa tłuszczów w mieszance
  • 3:42 - 3:45
    to tłuszcze nasycone lub tłuszcze trans.
  • 3:45 - 3:47
    I mimo, że oliwa z oliwek
    ma 10 razy więcej tłuszczy
  • 3:47 - 3:49
    niż mieszanka do naleśników,
  • 3:49 - 3:51
    to jest zdrowsza,
  • 3:51 - 3:52
    podczas gdy mieszanka nie jest.
  • 3:52 - 3:54
    Nie chce czepiać się mieszanki do naleśników.
  • 3:54 - 3:55
    Jest mnóstwo produktów
  • 3:55 - 3:57
    z takim profilem tłuszczowym.
  • 3:57 - 3:58
    Rzecz w tym,
  • 3:58 - 4:00
    nie chodzi o to ile tłuszczu jesz,
  • 4:00 - 4:02
    lecz jaki to tłuszcz.
  • 4:02 - 4:05
    A to co sprawia
    czy tłuszcz jest zdrowy czy nie,
  • 4:05 - 4:07
    to kształt cząsteczki.
Title:
Czym jest tłuszcz? - George Zaidan
Speaker:
George Zaidan
Description:

Zobacz całą lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/what-is-fat-george-zaidan

Mówi się, że tłuszcz jest niezdrowy. To nie takie proste jak się zdaje. Okazuje się, że to rodzaj tłuszczu bardziej wpływa na nasze zdrowie niż jego ilość. George Zaidan opowiada o trójglicerydach, cząsteczkach które tworzą to co nazywamy tłuszczem i wyjaśnia jaki rodzaj tłuszczu tak naprawdę zjadamy na co dzień.
Lekcja: George Zaidan, animacja: Igor Coric.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:22
TED Translators admin edited Polish subtitles for What is fat?
Krystian Aparta approved Polish subtitles for What is fat?
Kinga Skorupska edited Polish subtitles for What is fat?
Kinga Skorupska edited Polish subtitles for What is fat?
Daniel Wróblewski accepted Polish subtitles for What is fat?
Daniel Wróblewski edited Polish subtitles for What is fat?
Alicja Wysokińska edited Polish subtitles for What is fat?
Alicja Wysokińska edited Polish subtitles for What is fat?
Show all

Polish subtitles

Revisions Compare revisions