-
Arif Kralın qarşısında sən və
-
quş tərəfindən pərt edildikdən sonra
-
əsəbi şəkildə otağı tərk etdi.
-
Bir neçə saniyə sonra otağa qayıtdı.
-
"Mənim səhvimdir", dedi.
-
Üzr istəyirəm.
-
Səhvin nə olduğunu anlamışam.
-
Orada çox xırda yazı xətası var idi.
-
Birinci həftə marketə gedib
-
2 kiloqram alma və 1 kiloqram banan alanda
-
ümumi məbləğ 3 manat deyildi.
-
Ümumi məbləğ 5 manat idi.
-
Sən və quşun çox ağıllı olduğunu
nəzərə alsaq,
-
əminəm ki, bir kiloqram alma və bir
kiloqram
-
bananın qiymətini hesablaya bilərsən.
-
Öz-özünüzə düşünürsünüz ki,
ümumi məbləğ belə olarsa,
-
bu sualın cavabı olacaqmı?
-
Eyni dəyişənləri istifadə edək.
-
Deyirsiniz ki, əgər a
bir kiloqram almanın qiymətidirsə
-
və b bir kiloqram bananın
qiymətidirsə, bu birinci hissə
-
bizə iki kiloqram almanın
qiymətinin 2a olacağını deyir,
-
çünki bir kiloqramının qiyməti a-dır.
-
Bir kiloqram bananın qiyməti isə
-
b olacaq, çünki bu,
1 kiloqram vur b-yə bərabərdir.
-
İndi bunların cəmi 5 manat edəcək.
-
Bu, düzəldilmiş qiymətdir.
-
Əvvəl bizə deyilənə uyğun olaraq
-
bu məlumat olduğu kimi qalacaq.
-
6 kiloqram almanın
qiyməti 6a olacaq, 6 kiloqram
-
vur a.
-
3 kiloqram bananın qiyməti isə
3b olacaq.
-
3 kiloqram vur b.
-
Bu dəfə alma və bananın qiyməti
-
15 manat edəcək.
-
Gəlin ixtisar etmə ilə
-
bunu həll etməyə çalışaq.
-
a-ları ixtisar etmək istəyirsiniz.
-
Burada 2a var.
-
Burada isə 6a var.
-
2a-nı -3 -ə vursaq,
-
-6a alınacaq.
-
Bu zaman ixtisar edə bilərik.
-
Belə də edirsiniz.
-
Tənliyi bütünlüklə vurursunuz.
-
Yalnız bir dəyişəni
vura bilməzsiniz.
-
Bərabərliyin ödənməyini istəyirsinizsə,
-
bütün tənliyi -3 -ə vurursunuz.
-
-3 -ə vururuq.
-
2a vur -3 = -6a
-
b vur -3 = -3b
-
5 vur -3 = -15
-
Şübhəli nəsə baş verəcəkmiş
-
kimi görünür.
-
Çünki mavi ya da bənövşəyi
-
tənliyin sol tərəfini yaşıl
tənliyə əlavə
-
etsəniz, 0 alınacaq.
-
Bütün bunların hamısı ixtisar olunacaq.
-
Sağ tərəfdə 15-15
-
=0.
-
0=0 alınır, hansı ki,
əvvəlki
-
hesablamadan
daha yaxşı görünür.
-
Əvvəlki hesablamada 0=6
almışdıq.
-
0=0 ifadəsi bizə
x və y-lər
-
haqda heç nə demir.
-
Bu, düzdür.
-
0=0 ifadəsi düzgündür,
-
amma bu, x və y haqda
heç bir məlumatı özündə əks etdirmir.
-
Daha sonra quş Kralın
qulağına pıçıldadı və
-
Kral dedi ki, "Quş bunun
qrafikini
-
çəksəniz, nə baş verdiyini
-
anlaya bilərsiniz", deyir.
-
Bilirsiniz ki, quşun dediklərinə
qulaq asmaq
-
bizə faydalıdır.
-
Bu ikisinin qrafikini
çəkməyə çalışırsınız.
-
Eyni qayda ilə edək.
-
b oxumuz var.
-
Bu bizim b oxumuzdur.
-
Bu isə a oxumuzdur.
-
İşarələyim - bir, iki,
üç, dörd,
-
beş və bir, iki,
üç, dörd, beş
-
Birinci tənlikdə
-
hər iki tərəfdən 2a çıxsaq,
-
y=mx+b formasında yazacam,
-
b= -2a+5.
-
Hər iki tərəfdən 2a çıxdım.
-
Bunun qrafikini çəksək,
b-ni
-
a=0
b=5 olanda kəsəcək.
-
Buradakı.
-
Bucaq əmsalımız -2 -dir.
-
Hər dəfə a-ya 1 əlavə
etdikdə, məsələn a 0-dan 1-ə hərəkət etsə,
-
b 2 vahid aşağı düşəcək.
-
2 vahid aşağı.
-
Həllər çoxluğunun qrafikini çəksək,
-
ağ rəngli tənlik buna bənzəyəcək.
-
Bütün bunlar banan
-
və almaların qiymətidir.
-
Gəlin ikinci tənliyi çəkək.
-
Hər iki tərəfdən 6a çıxsaq,
-
3b= -6a+15 alarıq.
-
Hər iki tərəfi 3-ə bölə bilərik.
-
3-ə bölə bilərik.
-
b= -2a+5
-
Maraqlıdır.
-
Bunlar çox oxşardır, ya da
eynidir deyə bilərik.
-
b-ni kəsən 5,
bucaq əmsalı isə -2a-dır.
-
Bunlar mahiyyətcə eyni xətlərdir.
-
Bu ikisi eynidir .
-
Buna baxırsınız və başa
-
düşürsünüz ki, niyə
0=0 nəticəsini almışıq.
-
Burada əslində sonsuz
sayda həll var.
-
Götürdüyünüz hansısa bir x və
ona uyğun olan y
-
bu ikisinin
-
həlli olacaq.
-
Deməli sonsuz sayda həlli var.
-
Belə bir şey niyə baş verdiyi
sizə maraqlıdır?
-
Quş yenidən
kralın qulağına pıçıldadı və
-
Kral dedi: "Quş deyir ki,
-
bunun səbəbi marketə hər dəfə gedəndə
-
eyni nisbətdə alma və banan almağınızdır."
-
Yaşılda ağdakından
-
3 dəfə artıq alma və 3 dəfə
-
artıq banan alınıb və
ümumi məbləğ də 3 qat çox olub.
-
Bütün situasiyalarda
almanın və bananın hər
-
kilosu üçün, əgər
üç qat daha çox alma və
-
üç qat daha çox banan alsanız
-
və əlavə olaraq ümumi məbləğ də
eyni olarsa,
-
bu, bütün qiymətlər üçün doğru olacaq.
-
Bu həqiqətən də sabitdir.
-
Arifin yalan dediyini deyə bilmərik,
-
amma bu, bizə lazımi qədər
məlumat vermir.
-
Bu, sabit sistemdir.
-
Buradakı məlumat dəyişməzdir.
-
Bunu yazım.
-
Bu, sabitdir.
-
0=0
-
Burada şübhəli heç nə yoxdur.
Lakin
-
lazımi qədər məlumat
verilməyib.
-
Bu tənliklər sistemi asılıdır.
-
Bu, asılıdır.
-
Sonsuz sayda həlli var.
-
Bu xəttin üzərindəki hər hansısa
bir nöqtə həlldir.
-
Siz Arifə deyirsiniz ki,
həqiqətən cavabı
-
tapmağımızı istəyirsinizsə,
bizə əlavə
-
məlumat verməlisiniz.
-
Müxtəlif nisbətdə alma və banan
almağınız daha yaxşı olardı.