WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.880
Arif Kralın qarşısında sən və

00:00:03.880 --> 00:00:08.130
quş tərəfindən pərt edildikdən sonra

00:00:08.130 --> 00:00:10.200
əsəbi şəkildə otağı tərk etdi.

00:00:10.200 --> 00:00:12.390
Bir neçə saniyə sonra otağa qayıtdı.

00:00:12.390 --> 00:00:13.560
"Mənim səhvimdir", dedi.

00:00:13.560 --> 00:00:14.590
Üzr istəyirəm.

00:00:14.590 --> 00:00:18.420
Səhvin nə olduğunu anlamışam.

00:00:18.420 --> 00:00:22.650
Orada çox xırda yazı xətası var idi.

00:00:22.650 --> 00:00:25.696
Birinci həftə marketə gedib

00:00:25.696 --> 00:00:28.070
2 kiloqram alma və 1 kiloqram banan alanda

00:00:28.070 --> 00:00:30.180
ümumi məbləğ 3 manat deyildi.

00:00:30.180 --> 00:00:32.515
Ümumi məbləğ 5 manat idi.

00:00:35.720 --> 00:00:40.760
Sən və quşun çox ağıllı olduğunu 
nəzərə alsaq,

00:00:40.760 --> 00:00:45.550
əminəm ki, bir kiloqram alma və bir 
kiloqram

00:00:45.550 --> 00:00:48.140
bananın qiymətini hesablaya bilərsən.

00:00:48.140 --> 00:00:51.270
Öz-özünüzə düşünürsünüz ki,
ümumi məbləğ belə olarsa,

00:00:51.270 --> 00:00:54.550
bu sualın cavabı olacaqmı?

00:00:54.550 --> 00:00:57.440
Eyni dəyişənləri istifadə edək.

00:00:57.440 --> 00:01:00.570
Deyirsiniz ki, əgər a
bir kiloqram almanın qiymətidirsə

00:01:00.570 --> 00:01:05.519
və b bir kiloqram bananın
qiymətidirsə, bu birinci hissə

00:01:05.519 --> 00:01:09.416
bizə iki kiloqram almanın
qiymətinin 2a olacağını deyir,

00:01:09.416 --> 00:01:11.420
çünki bir kiloqramının qiyməti a-dır.

00:01:11.420 --> 00:01:13.520
Bir kiloqram bananın qiyməti isə

00:01:13.520 --> 00:01:17.730
b olacaq, çünki bu, 
1 kiloqram vur b-yə bərabərdir.

00:01:17.730 --> 00:01:20.823
İndi bunların cəmi 5 manat edəcək.

00:01:24.180 --> 00:01:27.720
Bu, düzəldilmiş qiymətdir.

00:01:27.720 --> 00:01:30.050
Əvvəl bizə deyilənə uyğun olaraq

00:01:30.050 --> 00:01:31.760
bu məlumat olduğu kimi qalacaq.

00:01:31.760 --> 00:01:36.030
6 kiloqram almanın
qiyməti 6a olacaq, 6 kiloqram

00:01:36.030 --> 00:01:38.340
vur a.

00:01:38.340 --> 00:01:42.820
3 kiloqram bananın qiyməti isə
3b olacaq.

00:01:42.820 --> 00:01:44.800
3 kiloqram vur b.

00:01:44.800 --> 00:01:46.890
Bu dəfə alma və bananın qiyməti

00:01:46.890 --> 00:01:50.200
15 manat edəcək.

00:01:52.822 --> 00:01:54.280
Gəlin ixtisar etmə ilə

00:01:54.280 --> 00:01:58.140
bunu həll etməyə çalışaq.

00:01:58.140 --> 00:02:00.470
a-ları ixtisar etmək istəyirsiniz.

00:02:00.470 --> 00:02:01.280
Burada 2a var.

00:02:01.280 --> 00:02:02.560
Burada isə 6a var.

00:02:02.560 --> 00:02:05.295
2a-nı -3 -ə vursaq,

00:02:05.295 --> 00:02:06.990
-6a alınacaq.

00:02:06.990 --> 00:02:09.770
Bu zaman ixtisar edə bilərik.

00:02:09.770 --> 00:02:10.820
Belə də edirsiniz.

00:02:10.820 --> 00:02:12.340
Tənliyi bütünlüklə vurursunuz.

00:02:12.340 --> 00:02:13.770
Yalnız bir dəyişəni 
vura bilməzsiniz.

00:02:13.770 --> 00:02:17.210
Bərabərliyin ödənməyini istəyirsinizsə,

00:02:17.210 --> 00:02:19.270
bütün tənliyi -3 -ə vurursunuz.

00:02:19.270 --> 00:02:21.330
-3 -ə vururuq.

00:02:21.330 --> 00:02:25.790
2a vur -3 = -6a

00:02:25.790 --> 00:02:29.790
b vur -3 = -3b

00:02:29.790 --> 00:02:34.930
5 vur -3 = -15

00:02:34.930 --> 00:02:37.220
Şübhəli nəsə baş verəcəkmiş

00:02:37.220 --> 00:02:38.990
kimi görünür.

00:02:38.990 --> 00:02:40.470
Çünki mavi ya da bənövşəyi

00:02:40.470 --> 00:02:43.960
tənliyin sol tərəfini yaşıl
tənliyə əlavə

00:02:43.960 --> 00:02:46.720
etsəniz, 0 alınacaq.

00:02:46.720 --> 00:02:50.320
Bütün bunların hamısı ixtisar olunacaq.

00:02:50.320 --> 00:02:53.900
Sağ tərəfdə 15-15

00:02:53.900 --> 00:02:56.450
=0.

00:02:56.450 --> 00:03:00.922
0=0 alınır, hansı ki,
əvvəlki

00:03:00.922 --> 00:03:02.630
hesablamadan 
daha yaxşı görünür.

00:03:02.630 --> 00:03:04.620
Əvvəlki hesablamada 0=6
almışdıq.

00:03:04.620 --> 00:03:06.700
0=0 ifadəsi bizə
x və y-lər

00:03:06.700 --> 00:03:07.890
haqda heç nə demir.

00:03:07.890 --> 00:03:08.890
Bu, düzdür.

00:03:08.890 --> 00:03:13.040
0=0 ifadəsi düzgündür,

00:03:13.040 --> 00:03:16.110
amma bu, x və y haqda
heç bir məlumatı özündə əks etdirmir.

00:03:16.110 --> 00:03:18.309
Daha sonra quş Kralın
qulağına pıçıldadı və

00:03:18.309 --> 00:03:19.850
Kral dedi ki, "Quş bunun
qrafikini

00:03:19.850 --> 00:03:21.460
çəksəniz, nə baş verdiyini

00:03:21.460 --> 00:03:23.450
anlaya bilərsiniz", deyir.

00:03:23.450 --> 00:03:26.440
Bilirsiniz ki, quşun dediklərinə
qulaq asmaq

00:03:26.440 --> 00:03:28.620
bizə faydalıdır.

00:03:28.620 --> 00:03:32.644
Bu ikisinin qrafikini 
çəkməyə çalışırsınız.

00:03:32.644 --> 00:03:33.810
Eyni qayda ilə edək.

00:03:33.810 --> 00:03:34.643
b oxumuz var.

00:03:37.290 --> 00:03:39.170
Bu bizim b oxumuzdur.

00:03:39.170 --> 00:03:42.980
Bu isə a oxumuzdur.

00:03:42.980 --> 00:03:46.430
İşarələyim - bir, iki,
üç, dörd,

00:03:46.430 --> 00:03:50.190
beş və bir, iki,
üç, dörd, beş

00:03:50.190 --> 00:03:52.390
Birinci tənlikdə

00:03:52.390 --> 00:03:54.610
hər iki tərəfdən 2a çıxsaq,

00:03:54.610 --> 00:03:57.220
y=mx+b formasında yazacam,

00:03:57.220 --> 00:04:03.940
b= -2a+5.

00:04:03.940 --> 00:04:06.430
Hər iki tərəfdən 2a çıxdım.

00:04:06.430 --> 00:04:08.700
Bunun qrafikini çəksək,
b-ni

00:04:08.700 --> 00:04:10.890
a=0
b=5 olanda kəsəcək.

00:04:10.890 --> 00:04:12.390
Buradakı.

00:04:12.390 --> 00:04:13.770
Bucaq əmsalımız -2 -dir.

00:04:13.770 --> 00:04:18.079
Hər dəfə a-ya 1 əlavə
etdikdə, məsələn a 0-dan 1-ə hərəkət etsə,

00:04:18.079 --> 00:04:19.529
b 2 vahid aşağı düşəcək.

00:04:19.529 --> 00:04:23.510
2 vahid aşağı.

00:04:23.510 --> 00:04:26.970
Həllər çoxluğunun qrafikini çəksək,

00:04:26.970 --> 00:04:29.270
ağ rəngli tənlik buna bənzəyəcək.

00:04:29.270 --> 00:04:34.900
Bütün bunlar banan

00:04:34.900 --> 00:04:37.060
və almaların qiymətidir.

00:04:37.060 --> 00:04:39.520
Gəlin ikinci tənliyi çəkək.

00:04:39.520 --> 00:04:44.360
Hər iki tərəfdən 6a çıxsaq,

00:04:44.360 --> 00:04:51.220
3b= -6a+15 alarıq.

00:04:51.220 --> 00:04:54.950
Hər iki tərəfi 3-ə bölə bilərik.

00:04:54.950 --> 00:04:56.760
3-ə bölə bilərik.

00:04:56.760 --> 00:05:03.280
b= -2a+5

00:05:03.280 --> 00:05:04.750
Maraqlıdır.

00:05:04.750 --> 00:05:07.680
Bunlar çox oxşardır, ya da
eynidir deyə bilərik.

00:05:07.680 --> 00:05:11.360
b-ni kəsən 5,
bucaq əmsalı isə -2a-dır.

00:05:11.360 --> 00:05:16.390
Bunlar mahiyyətcə eyni xətlərdir.

00:05:16.390 --> 00:05:19.112
Bu ikisi eynidir .

00:05:19.112 --> 00:05:21.320
Buna baxırsınız və başa

00:05:21.320 --> 00:05:25.510
düşürsünüz ki, niyə
0=0 nəticəsini almışıq.

00:05:25.510 --> 00:05:28.000
Burada əslində sonsuz
sayda həll var.

00:05:28.000 --> 00:05:30.750
Götürdüyünüz hansısa bir x və
ona uyğun olan y

00:05:30.750 --> 00:05:32.920
bu ikisinin

00:05:32.920 --> 00:05:34.880
həlli olacaq.

00:05:34.880 --> 00:05:37.040
Deməli sonsuz sayda həlli var.

00:05:37.040 --> 00:05:39.270
Belə bir şey niyə baş verdiyi 
sizə maraqlıdır?

00:05:39.270 --> 00:05:41.400
Quş yenidən
kralın qulağına pıçıldadı və

00:05:41.400 --> 00:05:42.941
Kral dedi: "Quş deyir ki,

00:05:42.941 --> 00:05:46.270
bunun səbəbi marketə hər dəfə gedəndə

00:05:46.270 --> 00:05:49.110
eyni nisbətdə alma və banan almağınızdır."

00:05:49.110 --> 00:05:52.520
Yaşılda ağdakından

00:05:52.520 --> 00:05:56.610
3 dəfə artıq alma və 3 dəfə

00:05:56.610 --> 00:06:00.460
artıq banan alınıb və
ümumi məbləğ də 3 qat çox olub.

00:06:00.460 --> 00:06:04.560
Bütün situasiyalarda
almanın və bananın hər

00:06:04.560 --> 00:06:07.750
kilosu üçün, əgər
üç qat daha çox alma və

00:06:07.750 --> 00:06:10.150
üç qat daha çox banan alsanız

00:06:10.150 --> 00:06:12.750
və əlavə olaraq ümumi məbləğ də
eyni olarsa,

00:06:12.750 --> 00:06:14.810
bu, bütün qiymətlər üçün doğru olacaq.

00:06:14.810 --> 00:06:18.220
Bu həqiqətən də sabitdir.

00:06:18.220 --> 00:06:22.750
Arifin yalan dediyini deyə bilmərik,

00:06:22.750 --> 00:06:25.440
amma bu, bizə lazımi qədər
məlumat vermir.

00:06:25.440 --> 00:06:27.680
Bu, sabit sistemdir.

00:06:27.680 --> 00:06:29.430
Buradakı məlumat dəyişməzdir.

00:06:29.430 --> 00:06:31.270
Bunu yazım.

00:06:31.270 --> 00:06:34.370
Bu, sabitdir.

00:06:34.370 --> 00:06:36.420
0=0

00:06:36.420 --> 00:06:39.300
Burada şübhəli heç nə yoxdur.
Lakin

00:06:39.300 --> 00:06:41.060
lazımi qədər məlumat 
verilməyib.

00:06:41.060 --> 00:06:44.260
Bu tənliklər sistemi asılıdır.

00:06:44.260 --> 00:06:45.850
Bu, asılıdır.

00:06:45.850 --> 00:06:52.190
Sonsuz sayda həlli var.

00:06:52.190 --> 00:06:55.970
Bu xəttin üzərindəki hər hansısa
bir nöqtə həlldir.

00:06:55.970 --> 00:06:57.970
Siz Arifə deyirsiniz ki,
həqiqətən cavabı

00:06:57.970 --> 00:07:00.050
tapmağımızı istəyirsinizsə,
bizə əlavə

00:07:00.050 --> 00:07:01.290
məlumat verməlisiniz.

00:07:01.290 --> 00:07:06.328
Müxtəlif nisbətdə alma və banan
almağınız daha yaxşı olardı.