< Return to Video

Infinite solutions to systems

  • 0:01 - 0:04
    Arif Kralın qarşısında sən və
  • 0:04 - 0:08
    quş tərəfindən pərt edildikdən sonra
  • 0:08 - 0:10
    əsəbi şəkildə otağı tərk etdi.
  • 0:10 - 0:12
    Bir neçə saniyə sonra otağa qayıtdı.
  • 0:12 - 0:14
    Dedi ki, "mənim səhvimdir".
  • 0:14 - 0:15
    Üzr istəyirəm.
  • 0:15 - 0:18
    Səhvin nə olduğunu anlamışam.
  • 0:18 - 0:23
    Orada çox xırda yazı xətası var idi.
  • 0:23 - 0:26
    Birinci həftə marketə gedib
  • 0:26 - 0:28
    2 kiloqram alma və 1 kiloqram banan alanda
  • 0:28 - 0:30
    ümumi məbləğ 3 manat deyildi.
  • 0:30 - 0:33
    Ümumi məbləğ 5 manat idi.
  • 0:36 - 0:41
    Sən və quşun çox ağıllı olduğunu
    nəzərə alsaq,
  • 0:41 - 0:46
    əminəm ki, bir kiloqram alma və bir kiloqram
  • 0:46 - 0:48
    bananın qiymətini hesablaya bilərsən.
  • 0:48 - 0:51
    Öz-özünüzə düşünürsünüz ki,
    ümumi məbləğ belə olarsa,
  • 0:51 - 0:55
    bu sualın cavabı olacaqmı?
  • 0:55 - 0:57
    Eyni dəyişənləri istifadə edək.
  • 0:57 - 1:01
    Deyirsiniz ki, əgər a
    bir kiloqram almanın qiymətidirsə
  • 1:01 - 1:06
    və b bir kiloqram bananın
    qiymətidirsə, bu birinci hissə
  • 1:06 - 1:09
    bizə iki kiloqram almanın
    qiymətinin 2a olacağını deyir,
  • 1:09 - 1:11
    çünki bir kiloqramının qiyməti a-dır.
  • 1:11 - 1:14
    Bir kiloqram bananın qiyməti isə
  • 1:14 - 1:18
    b olacaq, çünki bu,
    1 kiloqram vur b-yə bərabərdir.
  • 1:18 - 1:21
    İndi bunların cəmi 5 manat edəcək.
  • 1:24 - 1:28
    Bu, düzəldilmiş qiymətdir.
  • 1:28 - 1:30
    Əvvəl bizə deyilənə uyğun olaraq
  • 1:30 - 1:32
    bu məlumat olduğu kimi qalacaq.
  • 1:32 - 1:36
    6 kiloqram almanın
    qiyməti 6a olacaq, 6 kiloqram
  • 1:36 - 1:38
    vur a.
  • 1:38 - 1:43
    3 kiloqram bananın qiyməti isə
    3b olacaq.
  • 1:43 - 1:45
    3 kiloqram vur b.
  • 1:45 - 1:47
    Bu dəfə alma və bananın qiyməti
  • 1:47 - 1:50
    15 manat edəcək.
  • 1:53 - 1:54
    Gəlin çıxma tətbiq edərək
  • 1:54 - 1:58
    bunu həll etməyə çalışaq.
  • 1:58 - 2:00
    a-ları ixtisar etmək istəyirsiniz.
  • 2:00 - 2:01
    Burada 2a var.
  • 2:01 - 2:03
    Burada isə 6a var.
  • 2:03 - 2:05
    2a-nı mənfi 3-ə vursaq,
  • 2:05 - 2:07
    -6a alınacaq.
  • 2:07 - 2:10
    Bu zaman ixtisar edə bilərik.
  • 2:10 - 2:11
    Belə də edirsiniz.
  • 2:11 - 2:12
    Tənliyi bütünlüklə vurursunuz.
  • 2:12 - 2:14
    Sadəcə bir dəyişəni vura bilməzsiniz.
  • 2:14 - 2:17
    Bərabərliyin qorunmasını istəyirsinizsə,
  • 2:17 - 2:19
    bütün tənliyi -3 -ə vurursunuz.
  • 2:19 - 2:21
    -3 -ə vururuq.
  • 2:21 - 2:26
    2a vur -3 = -6a
  • 2:26 - 2:30
    b vur -3 = -3b
  • 2:30 - 2:35
    5 vur -3 = -15
  • 2:35 - 2:37
    Şübhəli nəsə baş verəcəkmiş
  • 2:37 - 2:39
    kimi görünür.
  • 2:39 - 2:40
    Çünki mavi ya da bənövşəyi
  • 2:40 - 2:44
    tənliyin sol tərəfini yaşıl
    tənliyə əlavə
  • 2:44 - 2:47
    etsəniz, 0 alınacaq.
  • 2:47 - 2:50
    Bütün bunarın hamısı ixtisar olunacaq.
  • 2:50 - 2:54
    Sağ tərəfdə 15-15
  • 2:54 - 2:56
    =0.
  • 2:56 - 3:01
    0=0 alınır, hansı ki,
  • 3:01 - 3:03
    əvvəlki hesablamamızdan
    daha yaxşı görünür.
  • 3:03 - 3:05
    Əvvəlki hesablamada 0=6
    nəticəsini almışdıq.
  • 3:05 - 3:07
    0=0 ifadəsi bizə
  • 3:07 - 3:08
    x və y-lər haqda heç nə demir.
  • 3:08 - 3:09
    Bu, düzdür.
  • 3:09 - 3:13
    0=0 ifadəsi düzgündür,
  • 3:13 - 3:16
    amma bu, x və y haqda
    heç bir məlmatı özündə əks etdirmir.
  • 3:16 - 3:18
    Daha sonra quş Kralın
    qulağına pıçıldadı və
  • 3:18 - 3:20
    Kral dedi ki, "Quş bunun
  • 3:20 - 3:21
    qrafikini çəksəniz, nə baş verdiyini
  • 3:21 - 3:23
    anlaya bilərsiniz, deyir."
  • 3:23 - 3:26
    Bilirsiniz ki, quşun dediklərinə
    qulaq asmaq
  • 3:26 - 3:29
    bizə faydalıdır.
  • 3:29 - 3:33
    Bu ikisinin qrafikini çəkməyə çalışırsınız.
  • 3:33 - 3:34
    Eyni qayda ilə edək.
  • 3:34 - 3:35
    b oxumuz var.
  • 3:37 - 3:39
    Bu bizim b oxumuzdur.
  • 3:39 - 3:43
    Bu isə a oxumuzdur.
  • 3:43 - 3:46
    İşarələyim - bir, iki,
    üç, dörd,
  • 3:46 - 3:50
    beş və bir, iki,
    üç, dörd, beş
  • 3:50 - 3:52
    Birinci tənlikdə
  • 3:52 - 3:55
    hər iki tərəfdən 2a çıxsaq,
  • 3:55 - 3:57
    y=mx+b formasında yazacam,
  • 3:57 - 4:04
    b= -2a+5.
  • 4:04 - 4:06
    Hər iki tərəfdən 2a çıxdım.
  • 4:06 - 4:09
    Bunun qrafikini çəksək,
    b-ni
  • 4:09 - 4:11
    a=0
    b=5 olanda kəsəcək.
  • 4:11 - 4:12
    Buradakı.
  • 4:12 - 4:14
    Bucaq əmsalımız -2 -dir.
  • 4:14 - 4:18
    Hər dəfə a-ya 1 əlavə
    etdikdə, məsələn a 0-dan 1-ə hərəkət etsə,
  • 4:18 - 4:20
    b 2 vahid aşağı düşəcək.
  • 4:20 - 4:24
    2 vahid aşağı.
  • 4:24 - 4:27
    Həll toplusunun qrafikini çəksək,
  • 4:27 - 4:29
    ağ tənlik buna bənzəyəcək.
  • 4:29 - 4:35
    Bütün bunlar banan
  • 4:35 - 4:37
    və almaların qiymətidir.
  • 4:37 - 4:40
    Gəlin ikinci tənliyi çəkək.
  • 4:40 - 4:44
    Hər iki tərəfdən 6a çıxsaq,
  • 4:44 - 4:51
    3b=6a+15 alarıq.
  • 4:51 - 4:55
    Hər iki tərəfi 3-ə bölə bilərik.
  • 4:55 - 4:57
    3-ə bölə bilərik.
  • 4:57 - 5:03
    b= -2a+5
  • 5:03 - 5:05
    Maraqlıdır.
  • 5:05 - 5:08
    Bunlar çox oxşardır, ya da
    eynidir deyə bilərik.
  • 5:08 - 5:11
    b-ni kəsənimiz 5,
    bucaq əmsalımız isə -2a-dır.
  • 5:11 - 5:16
    Bunlar mahiyyətcə eyni xətlərdir.
  • 5:16 - 5:19
    Bu ikisi eyni şeydir.
  • 5:19 - 5:21
    Buna baxırsınız və başa
  • 5:21 - 5:26
    düşürsünüz ki, niyə
    0=0 nəticəsini almışıq.
  • 5:26 - 5:28
    Burada əslində sonsuz
    sayda həll var.
  • 5:28 - 5:31
    Götürdüyünüz hansısa bir x və
    ona uyğun olan y
  • 5:31 - 5:33
    bu ikisinin
  • 5:33 - 5:35
    həlli olacaq.
  • 5:35 - 5:37
    Deməli sonsuz sayda həlli var.
  • 5:37 - 5:39
    Bu sizə maraqlı gəlir.
    Belə bir şey niyə baş verir?
  • 5:39 - 5:41
    Quş yenidən
    kralın qulağına pıçıldadı və
  • 5:41 - 5:43
    Kral dedi: "Quş deyir ki,
  • 5:43 - 5:46
    bunun səbəbi marketə hər dəfə gedəndə
  • 5:46 - 5:49
    eyni nisbətdə alma və banan almağınızdır."
  • 5:49 - 5:53
    Yaşılda ağdakından
  • 5:53 - 5:57
    3 dəfə artıq alma və 3 dəfə
  • 5:57 - 6:00
    artıq banan alınıb və
    ümumi məbləğ də 3 qat çox olub.
  • 6:00 - 6:05
    Bütün situasiyalarda
    almanın və bananın hər
  • 6:05 - 6:08
    kilosu üçün, əgər
    üç qat daha çox alma və
  • 6:08 - 6:10
    üç qat daha çox banan alsanız
  • 6:10 - 6:13
    və əlavə olaraq ümumi məbləğ də
    eyni olarsa,
  • 6:13 - 6:15
    bu, bütün qiymətlər üçün doğru olacaq.
  • 6:15 - 6:18
    Bu həqiqətən də sabitdir.
  • 6:18 - 6:23
    Arifin yalan dediyini deyə bilmərik,
  • 6:23 - 6:25
    amma bu, bizə lazımi qədər
    məlumat vermir.
  • 6:25 - 6:28
    Bu, sabit sistemdir.
  • 6:28 - 6:29
    Buradakı məlumat dəyişməzdir.
  • 6:29 - 6:31
    Bunu yazım.
  • 6:31 - 6:34
    Bu, sabitdir.
  • 6:34 - 6:36
    0=0
  • 6:36 - 6:39
    Burada şübhəli heç nə yoxdur.
  • 6:39 - 6:41
    Lakin lazımi qədər məlumat verilməyib.
  • 6:41 - 6:44
    Bu sistem asılıdır.
  • 6:44 - 6:46
    Bu, asılıdır.
  • 6:46 - 6:52
    Sonsuz sayda həll var.
  • 6:52 - 6:56
    Bu xəttin üzərindəki hər hansısa
    bir nöqtə həlldir.
  • 6:56 - 6:58
    Siz Arifə deyirsiniz ki,
  • 6:58 - 7:00
    əgər həqiqətən də cavabı
    tapmağımızı istəyirsinizsə,
  • 7:00 - 7:01
    bizə əlavə məlumat da verməlisiniz.
  • 7:01 - 7:06
    Müxtəlif nisbətdə alma və banan
    almağınız daha yaxşı olardı.
Title:
Infinite solutions to systems
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
07:08

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions