< Return to Video

Rorschach mürekkep lekesi testi nasıl işliyor? - Damion Searls

  • 0:07 - 0:09
    Resme bir göz atın.
  • 0:09 - 0:11
    Bu ne olabilir?
  • 0:11 - 0:12
    Korkunç bir canavar mı?
  • 0:12 - 0:14
    İki arkadaş canlısı ayı mı?
  • 0:14 - 0:17
    Yoksa tamamen farklı bir şey mi?
  • 0:17 - 0:20
    Neredeyse bir asır boyunca
    bunun gibi on mürekkep lekesi
  • 0:20 - 0:24
    bir çeşit gizemli kişilik testi
    olarak kullanıldı.
  • 0:24 - 0:28
    Uzun zaman boyunca psikologlar
    ve hastaları arasında gizli tutulan
  • 0:28 - 0:33
    bu gizemli resimlerin, kişinin zihninin
    işleyişini ortaya çıkardığı söyleniyordu.
  • 0:33 - 0:38
    Fakat mürekkep lekeleri gerçekten bize
    ne anlatabilir ve bu test nasıl işliyor?
  • 0:38 - 0:43
    20. yüzyıl başlarında İsviçreli
    psikiyatrist Hermann Rorschach tarafından
  • 0:43 - 0:48
    bulunan Rorschach Testi, net
    olarak gördüğümüz şeylerden ziyade
  • 0:48 - 0:51
    algıya genel yaklaşımımız ile alakalıdır.
  • 0:51 - 0:52
    Amatör bir ressam olan Hermann,
  • 0:52 - 0:57
    görsel algının kişiden kişiye
    nasıl değiştiğinden büyülenmişti.
  • 0:57 - 1:02
    Bu ilgisini, bütün duyularımızın
    son derece bağlı olduğunu öğrendiği
  • 1:02 - 1:03
    tıp fakültesine taşıdı.
  • 1:03 - 1:08
    Algı sürecimizin duyusal girdileri
    sadece kaydetmekle kalmayıp
  • 1:08 - 1:10
    nasıl dönüştürdüğü üstüne çalıştı.
  • 1:10 - 1:14
    İsviçre'nin doğusundaki bir akıl
    hastanesinde çalışmaya başladığında
  • 1:14 - 1:17
    bu gizemli sürece
    yeni kavrayış kazandırmak için
  • 1:17 - 1:21
    bir dizi kafa karıştırıcı resimler
    çizmeye başladı.
  • 1:21 - 1:24
    Mürekkep lekeli resimlerini kullanarak
  • 1:24 - 1:30
    Rorschach yüzlerce sağlıklı insana
    ve psikiyatrik hastaya aynı soruyu sordu:
  • 1:30 - 1:32
    "Bu ne olabilir?"
  • 1:32 - 1:36
    Ama Rorschach'a göre önemli olan
    deneklerin ne gördüğünden ziyade
  • 1:36 - 1:39
    göreve nasıl yanaştıklarıydı.
  • 1:39 - 1:42
    Resmin hangi kısımlarına odaklandılar
    ya da göz ardı ettiler?
  • 1:42 - 1:45
    Resmin hareket ettiğini gördüler mi?
  • 1:45 - 1:48
    Mürekkep lekelerindeki renk daha iyi
    cevaplar vermelerine yardımcı mı oldu,
  • 1:48 - 1:51
    yoksa dikkatlerini dağıttı
    ve onları bunalttı mı?
  • 1:51 - 1:56
    Çok çeşitli yorumlamaları birkaç
    başa çıkılabilir sayılara indirgeyerek
  • 1:56 - 1:59
    insanların cevaplarını
    kodlamak için bir sistem geliştirdi.
  • 1:59 - 2:04
    Böylelikle testi yapan kişilerin
    her türünün niceliğini belirlemek için
  • 2:04 - 2:06
    deneysel önlemleri vardı:
    yaratıcı ve hayalperest,
  • 2:06 - 2:09
    detaycı ve büyük resmi görenler
  • 2:09 - 2:13
    ve yaklaşımlarını adapte
    edebilen uysal katılımcılar.
  • 2:13 - 2:15
    Bazı insanlar birçok mürekkep lekesine
  • 2:15 - 2:17
    aynı cevabı vererek
    işin içinden çıkamazdı.
  • 2:17 - 2:20
    Diğerleri ise sıradışı
    ve güzel tanımlar verirdi.
  • 2:20 - 2:23
    Cevaplar mürekkep lekeleri
    kadar çeşitliydi.
  • 2:23 - 2:26
    Ki bu farklı türde algısal
    problemlere yol açarken
  • 2:26 - 2:29
    bazılarını yorumlamak
    diğerlerinden daha kolaydı.
  • 2:29 - 2:32
    Fakat testi yapanların
    genel yaklaşımını analiz etmek
  • 2:32 - 2:35
    psikolojilerinin gerçek iç yüzünü
    anlamayı sağladı.
  • 2:35 - 2:40
    Rorschach gittikçe daha fazla insanı
    test ettikçe kalıplar birikmeye başladı.
  • 2:40 - 2:42
    Aynı kişilikteki sağlıklı insanlar
  • 2:42 - 2:45
    genellikle şaşırtıcı bir biçimde
    benzer yaklaşımlar gösterdiler.
  • 2:45 - 2:48
    Aynı akıl hastalığından
    muzdarip olan hastalar da
  • 2:48 - 2:50
    benzer şekilde yaklaşım gösterdiler.
  • 2:50 - 2:53
    Ki bu testi güvenilir
    bir teşhis aracı yaptı.
  • 2:53 - 2:59
    Diğer mevcut yöntemlerle saptanması zor
    bazı durumlara bile teşhis koyabiliyordu.
  • 2:59 - 3:05
    1921'de Rorschach insanların algısal
    yaklaşımının en incelikli resmi olduğunu
  • 3:05 - 3:10
    hissettiği on mürekkep lekesiyle birlikte
    kodlama sistemini yayımladı.
  • 3:10 - 3:16
    Sonraki birkaç on yıl boyunca test, tüm
    dünya ülkelerinde bir hayli popüler oldu.
  • 3:16 - 3:19
    1960'lı yıllarda sadece
    Amerika Birleşik Devletleri'nde
  • 3:19 - 3:22
    milyonlarca kez resmi olarak kullandı.
  • 3:22 - 3:25
    Ne yazık ki testi yayımladıktan
    bir yıl kadardan az süre içinde
  • 3:25 - 3:27
    Hermann Rorschach aniden öldü.
  • 3:27 - 3:29
    Yolunda gitmesini
    sağlayacak mucidi olmadan
  • 3:29 - 3:33
    desteklemek için birçok veriyi
    düzenli olarak bir araya getirdiği test
  • 3:33 - 3:37
    her çeşit spekülatif yolla
    kullanılmaya başlandı.
  • 3:37 - 3:40
    Araştırmacılar, toplu katliamın
    pskikolojik kökenlerini
  • 3:40 - 3:43
    ortaya çıkarma umuduyla
    Nazi savaşı suçlularına testi uyguladılar.
  • 3:43 - 3:47
    Antropologlar bir tür
    evrensel kişilik testi olarak
  • 3:47 - 3:49
    resimleri uzaktaki topluluklara gösterdi.
  • 3:49 - 3:52
    İşverenler indirgeyici
    kodlama tablolarına dayanan
  • 3:52 - 3:55
    önyargılı işe alma kararları verdi.
  • 3:55 - 3:58
    Test, klinikleri terk ettikçe
    ve popüler kültüre girdikçe
  • 3:58 - 4:02
    tıp alanında ünü azaldı
  • 4:02 - 4:05
    ve mürekkep lekelerinin
    klinik kullanımı azalmaya başladı.
  • 4:05 - 4:08
    Günümüzde test hala tartışmaya açık
  • 4:08 - 4:11
    ve birçok insan yanlış olduğu
    ispatlanmış olduğunu farz ediyor.
  • 4:11 - 4:16
    Ama 2013'te mevcut tüm Rorschach
    araştırmasının kapsamlı bir incelemesi
  • 4:16 - 4:20
    düzgünce uygulandığında testin
    akıl hastalıklarını teşhis etmeye
  • 4:20 - 4:23
    yardımcı olabilen ya da hastanın
    psikolojik profilini çıkaran
  • 4:23 - 4:26
    mantıklı sonuçlar verdiğini gösterdi.
  • 4:26 - 4:29
    Test, insan zihni için tek başına
    bir anahtar sayılmaz --
  • 4:29 - 4:31
    hangi test öyle ki.
  • 4:31 - 4:35
    Ama görsel yaklaşımı ve tek
    bir doğru cevabının olmaması
  • 4:35 - 4:37
    psikologlara insanların
    dünyayı nasıl gördüğünün
  • 4:37 - 4:40
    daha incelikli bir resmini çizmesinde
    yardımcı olmaya devam ediyor.
  • 4:40 - 4:46
    Algılarımızın arkasındaki kalıpları
    anlamaya bizi bir adım yaklaştırıyor.
Title:
Rorschach mürekkep lekesi testi nasıl işliyor? - Damion Searls
Speaker:
Damion Searls
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/how-does-the-rorschach-inkblot-test-work-damion-searls

Neredeyse bir asırdır, on mürekkep lekesi hemen hemen efsanevi bir kişilik testi olarak kullanılıyor. Psikologlar ve hastaları arasında uzun süre gizli tutulan gizemli resimlerin kişinin zihninin işleyişini ortaya çıkardığı söyleniyordu. Ama mürekkep lekeleri gerçekten bize ne anlatıyor ve bu test nasıl işliyor? Damion Searls, Rorschach testinin algımızın kalıplarını anlamada bize nasıl yardımcı olabileceğini ayrıntılarıyla anlatıyor.

Kozmonot Animation Studio tarafından yönetilen Damion Searls'ın dersi.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:46

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.