Dân số, cảnh ngộ và phân của chim cánh cụt - Dyan deNapoli
-
0:11 - 0:14Chim cánh cụt, từ lâu, đã chiếm được
trí tưởng tượng và trái tim -
0:14 - 0:16của người dân toàn thế giới.
-
0:16 - 0:18Nếu như văn hóa đại chúng
miêu tả chúng -
0:18 - 0:23như loài chim vụng về, đáng yêu
với dân số nhiều vô hạn, -
0:23 - 0:27sự thật là chim cánh cụt
rất duyên, đôi khi xấu tính -
0:27 - 0:30với dân số đang tụt giảm mạnh.
-
0:30 - 0:35Thực trạng của chúng
nguy cấp hơn ta nghĩ. -
0:35 - 0:38Và nếu không có gì thay đổi,
không lâu nữa, -
0:38 - 0:41ta chỉ còn được thấy chúng
trên phim ảnh mà thôi. -
0:41 - 0:45Có nhiều điều về loài chim này
khiến chúng kì lạ, kể nhé. -
0:45 - 0:49Đầu tiên, chúng là một trong số ít
loài chim không biết bay, -
0:49 - 0:52nhưng lại tiến hóa từ loài biết bay,
-
0:52 - 0:54khoảng 60 triệu năm về trước.
-
0:54 - 0:57Đáng ngạc nhiên là
họ hàng gần nhất của chúng -
0:57 - 0:58là hải âu,
-
0:58 - 1:01một loài nổi tiếng
với sải cánh vĩ đại -
1:01 - 1:03và khả năng bay cực giỏi.
-
1:03 - 1:06Nghe có vẻ kì lạ
rằng mất đi khả năng bay -
1:06 - 1:09lại là một ưu điểm tiến hóa,
-
1:09 - 1:12nhưng đôi cánh ngắn tựa chân vịt
và xương cứng -
1:12 - 1:17lại giúp chúng bơi nhanh hơn,
lặn sâu hơn các loài chim khác, -
1:17 - 1:21lấp đầy lỗ hổng sinh thái
mà không loài nào có thể làm được. -
1:21 - 1:25Chim cánh cụt ở Nam bán cầu,
là một trong số ít các loài chim -
1:25 - 1:27có thể sinh sản
trong môi trường lạnh nhất. -
1:27 - 1:30Trái với những gì ta biết,
-
1:30 - 1:35chúng không chỉ sống ở nơi có khí hậu lạnh
và cũng không sống ở Bắc Cực. -
1:35 - 1:38Trên thực tế, chỉ 4 trong số 18 loài
-
1:38 - 1:41thường xuyên sinh sống
và sinh sản tại Nam Cực. -
1:41 - 1:44Hầu hết chim cánh cụt
sinh sống ở vùng cận ôn đới và ôn đới. -
1:44 - 1:48Cánh cụt Galapagos, thậm chí
sống và đẻ trứng ngay gần xích đạo -
1:48 - 1:50dọc theo bờ biển Nam Mỹ.
-
1:50 - 1:53Chúng cũng được tìm thấy
ở Nam Phi, Namibia, -
1:53 - 1:55Úc và New Zealand,
-
1:55 - 1:58cũng như trên vài hòn đảo
phía nam Đại Tây Dương, -
1:58 - 2:02Thái Bình Dương,
Ấn Độ Dương và Nam Cực Dương. -
2:02 - 2:06Mặc dù chim cánh cụt
dành 75% cuộc đời ở biển, -
2:06 - 2:10chúng vẫn phải lên bờ mỗi năm
để sinh sản và thay lông. -
2:10 - 2:13Chúng làm việc này ở rất nhiều nơi
-
2:13 - 2:15từ những tảng băng tạm thời ở Nam Cực
-
2:15 - 2:18đến những bãi biển ở Nam Phi và Namibia,
-
2:18 - 2:21đến những bờ đá trên đảo
cận Nam Cực, -
2:21 - 2:24đến bề mặt dung nham lởm chởm
ở quần đảo Galapagos. -
2:24 - 2:28Các loài khác nhau
có tập tính làm ổ khác nhau. -
2:28 - 2:31Một vài loài đào hang
trong đất, cát, hoặc phân chim khô; -
2:31 - 2:33vài loài khác làm ổ trong bụi cỏ;
-
2:33 - 2:36một vài loài xây ổ
bằng đá nhỏ, que và xương; -
2:36 - 2:39trong khi vài loài khác,
thậm chí, còn không xây ổ. -
2:39 - 2:42Dù đa số các loài cánh cụt
thường đẻ hai trứng, -
2:42 - 2:46hai loài to nhất, Vua và Hoàng Đế,
chỉ đẻ duy nhất một -
2:46 - 2:50và dùng chân để ấp trứng
trong khoảng hai tháng. -
2:50 - 2:54Thật không may, 15 trong số 18
loài cánh cụt -
2:54 - 2:56đang được liệt vào
danh sách quý hiếm, -
2:56 - 2:58cận quý hiếm hay tuyệt chủng
-
2:58 - 3:01bởi Liên minh
Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới. -
3:01 - 3:05Nhiều thập kỉ qua, ta đã chứng kiến
sự tụt giảm dân số toàn cầu -
3:05 - 3:07của hầu hết các loài cánh cụt
-
3:07 - 3:12tận 90% ở hai loài
cánh cụt Mắt vàng và Galapagos, -
3:12 - 3:16chỉ còn lại khoảng vài ngàn con.
-
3:16 - 3:18Cánh cụt là loài chỉ thị,
-
3:18 - 3:21được ví như
"hoàng yến trong mỏ than". -
3:21 - 3:24Hiểu đơn giản là
nếu chim cánh cụt đang chết dần, -
3:24 - 3:26nghĩa là
biển cũng đang dần chết. -
3:26 - 3:29Thật đáng buồn là sự suy giảm này
bắt nguồn hầu hết -
3:29 - 3:32từ các hoạt động của con người.
-
3:32 - 3:35Trước đây, chim cánh cụt đã phải
chống chọi với rất nhiều bất ổn. -
3:35 - 3:40Việc thu thập có quy mô trứng
và phân chim biển - nơi cánh cụt đẻ trứng -
3:40 - 3:44đã làm suy giảm trầm trọng
số lượng nhiều loài. -
3:44 - 3:46Nếu bạn tự hỏi
con người muốn gì ở phân chim, -
3:46 - 3:50thì đó là một nguyên liệu
trong phân bón và thuốc súng, -
3:50 - 3:55giá trị đến mức, được xem như
vàng trắng vào thế kỉ 19, -
3:55 - 3:57Các mối đe dọa hiện nay
với cánh cụt gồm -
3:57 - 4:00sự hủy hoại biển
và môi trường sống trên cạn, -
4:00 - 4:02những loài thú săn mồi
được du nhập, -
4:02 - 4:07mắc bẫy trong lưới cá,
ô nhiễm từ nhựa và các chất hóa học. -
4:07 - 4:12Lượng lớn dầu tràn
trong 50 năm qua -
4:12 - 4:14cũng đã giết chết hoặc
ảnh hưởng đến -
4:14 - 4:17hơn 10 ngàn
chú chim cánh cụt trên thế giới. -
4:17 - 4:20Nhưng hai mối đe dọa chính
đến chim cánh cụt hiện nay -
4:20 - 4:24là hiện tượng nóng lên toàn cầu
và đánh bắt cá quá mức. -
4:24 - 4:27Hiện tượng nóng lên toàn cầu
tác động lên chúng bằng nhiều cách -
4:27 - 4:29từ gián đoạn
sự sinh sản của nhuyễn thể -
4:29 - 4:32do sự suy giảm hình thành băng ở Nam Cực
-
4:32 - 4:34đến việc tăng tần số
và độ mạnh các cơn bão -
4:34 - 4:38phá hủy tổ chim,
cho tới sự dịch chuyển các dòng biển lạnh -
4:38 - 4:43mang mồi đi quá xa
khu vực sinh sản và kiếm ăn. -
4:43 - 4:46Mặc dù con người
có thể là mối đe dọa to lớn nhất, -
4:46 - 4:49chúng ta cũng đồng thời là
niềm hy vọng lớn nhất. -
4:49 - 4:51Nhiều nghiên cứu và dự án bảo tồn
-
4:51 - 4:54đang được tiến hành
để bảo vệ nơi sinh sống -
4:54 - 4:57và khôi phục dân số
dễ bị tổn thương của chim cánh cụt. -
4:57 - 5:00Với sự giúp đỡ bé nhỏ của ta
và vài thay đổi thực tiễn -
5:00 - 5:03tác động đến trái đất
và đại dương, -
5:03 - 5:05hy vọng rằng
những người bạn áo đuôi tôm này -
5:05 - 5:08sẽ vẫn còn quẩn quanh
vào thế kỉ tới.
- Title:
- Dân số, cảnh ngộ và phân của chim cánh cụt - Dyan deNapoli
- Description:
-
Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/the-popularity-plight-and-poop-of-penguins-dyan-denapoli
Chim cánh cụt là một loài chim kỳ quặc. Trước hết, chúng không biết bay (nhưng lại là những tay bơi lội cừ khôi), và trái với những gì ta biết, đại đa số chim cánh cụt sống ở các vùng nước ấm. Nhưng những chú chim đáng yêu này đang gặp nguy hiểm, với dân số tụt giảm đến 90%. Dyan deNapoli giải thích lý do đằng sau sự suy giảm này -- và tại sao chim cánh cụt lại được ví như "chim hoàng yến trong mỏ than" giữa đại dương.
Bài học của Dyan deNapoli, minh họa bởi Zedem Media.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:24
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Thi Bui accepted Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli | ||
Thi Bui edited Vietnamese subtitles for The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli |