Chim cánh cụt, từ lâu, đã chiếm được trí tưởng tượng và trái tim của người dân toàn thế giới. Nếu như văn hóa đại chúng miêu tả chúng như loài chim vụng về, đáng yêu với dân số nhiều vô hạn, sự thật là chim cánh cụt rất duyên, đôi khi xấu tính với dân số đang tụt giảm mạnh. Thực trạng của chúng nguy cấp hơn ta nghĩ. Và nếu không có gì thay đổi, không lâu nữa, ta chỉ còn được thấy chúng trên phim ảnh mà thôi. Có nhiều điều về loài chim này khiến chúng kì lạ, kể nhé. Đầu tiên, chúng là một trong số ít loài chim không biết bay, nhưng lại tiến hóa từ loài biết bay, khoảng 60 triệu năm về trước. Đáng ngạc nhiên là họ hàng gần nhất của chúng là hải âu, một loài nổi tiếng với sải cánh vĩ đại và khả năng bay cực giỏi. Nghe có vẻ kì lạ rằng mất đi khả năng bay lại là một ưu điểm tiến hóa, nhưng đôi cánh ngắn tựa chân vịt và xương cứng lại giúp chúng bơi nhanh hơn, lặn sâu hơn các loài chim khác, lấp đầy lỗ hổng sinh thái mà không loài nào có thể làm được. Chim cánh cụt ở Nam bán cầu, là một trong số ít các loài chim có thể sinh sản trong môi trường lạnh nhất. Trái với những gì ta biết, chúng không chỉ sống ở nơi có khí hậu lạnh và cũng không sống ở Bắc Cực. Trên thực tế, chỉ 4 trong số 18 loài thường xuyên sinh sống và sinh sản tại Nam Cực. Hầu hết chim cánh cụt sinh sống ở vùng cận ôn đới và ôn đới. Cánh cụt Galapagos, thậm chí sống và đẻ trứng ngay gần xích đạo dọc theo bờ biển Nam Mỹ. Chúng cũng được tìm thấy ở Nam Phi, Namibia, Úc và New Zealand, cũng như trên vài hòn đảo phía nam Đại Tây Dương, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Nam Cực Dương. Mặc dù chim cánh cụt dành 75% cuộc đời ở biển, chúng vẫn phải lên bờ mỗi năm để sinh sản và thay lông. Chúng làm việc này ở rất nhiều nơi từ những tảng băng tạm thời ở Nam Cực đến những bãi biển ở Nam Phi và Namibia, đến những bờ đá trên đảo cận Nam Cực, đến bề mặt dung nham lởm chởm ở quần đảo Galapagos. Các loài khác nhau có tập tính làm ổ khác nhau. Một vài loài đào hang trong đất, cát, hoặc phân chim khô; vài loài khác làm ổ trong bụi cỏ; một vài loài xây ổ bằng đá nhỏ, que và xương; trong khi vài loài khác, thậm chí, còn không xây ổ. Dù đa số các loài cánh cụt thường đẻ hai trứng, hai loài to nhất, Vua và Hoàng Đế, chỉ đẻ duy nhất một và dùng chân để ấp trứng trong khoảng hai tháng. Thật không may, 15 trong số 18 loài cánh cụt đang được liệt vào danh sách quý hiếm, cận quý hiếm hay tuyệt chủng bởi Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới. Nhiều thập kỉ qua, ta đã chứng kiến sự tụt giảm dân số toàn cầu của hầu hết các loài cánh cụt tận 90% ở hai loài cánh cụt Mắt vàng và Galapagos, chỉ còn lại khoảng vài ngàn con. Cánh cụt là loài chỉ thị, được ví như "hoàng yến trong mỏ than". Hiểu đơn giản là nếu chim cánh cụt đang chết dần, nghĩa là biển cũng đang dần chết. Thật đáng buồn là sự suy giảm này bắt nguồn hầu hết từ các hoạt động của con người. Trước đây, chim cánh cụt đã phải chống chọi với rất nhiều bất ổn. Việc thu thập có quy mô trứng và phân chim biển - nơi cánh cụt đẻ trứng đã làm suy giảm trầm trọng số lượng nhiều loài. Nếu bạn tự hỏi con người muốn gì ở phân chim, thì đó là một nguyên liệu trong phân bón và thuốc súng, giá trị đến mức, được xem như vàng trắng vào thế kỉ 19, Các mối đe dọa hiện nay với cánh cụt gồm sự hủy hoại biển và môi trường sống trên cạn, những loài thú săn mồi được du nhập, mắc bẫy trong lưới cá, ô nhiễm từ nhựa và các chất hóa học. Lượng lớn dầu tràn trong 50 năm qua cũng đã giết chết hoặc ảnh hưởng đến hơn 10 ngàn chú chim cánh cụt trên thế giới. Nhưng hai mối đe dọa chính đến chim cánh cụt hiện nay là hiện tượng nóng lên toàn cầu và đánh bắt cá quá mức. Hiện tượng nóng lên toàn cầu tác động lên chúng bằng nhiều cách từ gián đoạn sự sinh sản của nhuyễn thể do sự suy giảm hình thành băng ở Nam Cực đến việc tăng tần số và độ mạnh các cơn bão phá hủy tổ chim, cho tới sự dịch chuyển các dòng biển lạnh mang mồi đi quá xa khu vực sinh sản và kiếm ăn. Mặc dù con người có thể là mối đe dọa to lớn nhất, chúng ta cũng đồng thời là niềm hy vọng lớn nhất. Nhiều nghiên cứu và dự án bảo tồn đang được tiến hành để bảo vệ nơi sinh sống và khôi phục dân số dễ bị tổn thương của chim cánh cụt. Với sự giúp đỡ bé nhỏ của ta và vài thay đổi thực tiễn tác động đến trái đất và đại dương, hy vọng rằng những người bạn áo đuôi tôm này sẽ vẫn còn quẩn quanh vào thế kỉ tới.