Dân số, cảnh ngộ và phân của chim cánh cụt - Dyan deNapoli

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/the-popularity-plight-and-poop-of-penguins-dyan-denapoli

Chim cánh cụt là một loài chim kỳ quặc. Trước hết, chúng không biết bay (nhưng lại là những tay bơi lội cừ khôi), và trái với những gì ta biết, đại đa số chim cánh cụt sống ở các vùng nước ấm. Nhưng những chú chim đáng yêu này đang gặp nguy hiểm, với dân số tụt giảm đến 90%. Dyan deNapoli giải thích lý do đằng sau sự suy giảm này -- và tại sao chim cánh cụt lại được ví như "chim hoàng yến trong mỏ than" giữa đại dương.

Bài học của Dyan deNapoli, minh họa bởi Zedem Media.

Chim cánh cụt, từ lâu, đã chiếm được
trí tưởng tượng và trái tim

của người dân toàn thế giới.

Nếu như văn hóa đại chúng
miêu tả chúng

như loài chim vụng về, đáng yêu
với dân số nhiều vô hạn,

sự thật là chim cánh cụt
rất duyên, đôi khi xấu tính

với dân số đang tụt giảm mạnh.

Thực trạng của chúng
nguy cấp hơn ta nghĩ.

Và nếu không có gì thay đổi,
không lâu nữa,

ta chỉ còn được thấy chúng
trên phim ảnh mà thôi.

Có nhiều điều về loài chim này
khiến chúng kì lạ, kể nhé.

Đầu tiên, chúng là một trong số ít
loài chim không biết bay,

nhưng lại tiến hóa từ loài biết bay,

khoảng 60 triệu năm về trước.

Đáng ngạc nhiên là
họ hàng gần nhất của chúng

là hải âu,

một loài nổi tiếng
với sải cánh vĩ đại

và khả năng bay cực giỏi.

Nghe có vẻ kì lạ
rằng mất đi khả năng bay

lại là một ưu điểm tiến hóa,

nhưng đôi cánh ngắn tựa chân vịt
và xương cứng

lại giúp chúng bơi nhanh hơn,
lặn sâu hơn các loài chim khác,

lấp đầy lỗ hổng sinh thái
mà không loài nào có thể làm được.

Chim cánh cụt ở Nam bán cầu,
là một trong số ít các loài chim

có thể sinh sản
trong môi trường lạnh nhất.

Trái với những gì ta biết,

chúng không chỉ sống ở nơi có khí hậu lạnh
và cũng không sống ở Bắc Cực.

Trên thực tế, chỉ 4 trong số 18 loài

thường xuyên sinh sống
và sinh sản tại Nam Cực.

Hầu hết chim cánh cụt
sinh sống ở vùng cận ôn đới và ôn đới.

Cánh cụt Galapagos, thậm chí
sống và đẻ trứng ngay gần xích đạo

dọc theo bờ biển Nam Mỹ.

Chúng cũng được tìm thấy
ở Nam Phi, Namibia,

Úc và New Zealand,

cũng như trên vài hòn đảo
phía nam Đại Tây Dương,

Thái Bình Dương,
Ấn Độ Dương và Nam Cực Dương.

Mặc dù chim cánh cụt
dành 75% cuộc đời ở biển,

chúng vẫn phải lên bờ mỗi năm
để sinh sản và thay lông.

Chúng làm việc này ở rất nhiều nơi

từ những tảng băng tạm thời ở Nam Cực

đến những bãi biển ở Nam Phi và Namibia,

đến những bờ đá trên đảo
cận Nam Cực,

đến bề mặt dung nham lởm chởm
ở quần đảo Galapagos.

Các loài khác nhau
có tập tính làm ổ khác nhau.

Một vài loài đào hang
trong đất, cát, hoặc phân chim khô;

vài loài khác làm ổ trong bụi cỏ;

một vài loài xây ổ
bằng đá nhỏ, que và xương;

trong khi vài loài khác,
thậm chí, còn không xây ổ.

Dù đa số các loài cánh cụt
thường đẻ hai trứng,

hai loài to nhất, Vua và Hoàng Đế,
chỉ đẻ duy nhất một

và dùng chân để ấp trứng
trong khoảng hai tháng.

Thật không may, 15 trong số 18
loài cánh cụt

đang được liệt vào
danh sách quý hiếm,

cận quý hiếm hay tuyệt chủng

bởi Liên minh
Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới.

Nhiều thập kỉ qua, ta đã chứng kiến
sự tụt giảm dân số toàn cầu

của hầu hết các loài cánh cụt

tận 90% ở hai loài
cánh cụt Mắt vàng và Galapagos,

chỉ còn lại khoảng vài ngàn con.

Cánh cụt là loài chỉ thị,

được ví như
"hoàng yến trong mỏ than".

Hiểu đơn giản là
nếu chim cánh cụt đang chết dần,

nghĩa là
biển cũng đang dần chết.

Thật đáng buồn là sự suy giảm này
bắt nguồn hầu hết

từ các hoạt động của con người.

Trước đây, chim cánh cụt đã phải
chống chọi với rất nhiều bất ổn.

Việc thu thập có quy mô trứng
và phân chim biển - nơi cánh cụt đẻ trứng

đã làm suy giảm trầm trọng
số lượng nhiều loài.

Nếu bạn tự hỏi
con người muốn gì ở phân chim,

thì đó là một nguyên liệu
trong phân bón và thuốc súng,

giá trị đến mức, được xem như
vàng trắng vào thế kỉ 19,

Các mối đe dọa hiện nay
với cánh cụt gồm

sự hủy hoại biển
và môi trường sống trên cạn,

những loài thú săn mồi
được du nhập,

mắc bẫy trong lưới cá,
ô nhiễm từ nhựa và các chất hóa học.

Lượng lớn dầu tràn
trong 50 năm qua

cũng đã giết chết hoặc
ảnh hưởng đến

hơn 10 ngàn
chú chim cánh cụt trên thế giới.

Nhưng hai mối đe dọa chính
đến chim cánh cụt hiện nay

là hiện tượng nóng lên toàn cầu
và đánh bắt cá quá mức.

Hiện tượng nóng lên toàn cầu
tác động lên chúng bằng nhiều cách

từ gián đoạn
sự sinh sản của nhuyễn thể

do sự suy giảm hình thành băng ở Nam Cực

đến việc tăng tần số
và độ mạnh các cơn bão

phá hủy tổ chim,
cho tới sự dịch chuyển các dòng biển lạnh

mang mồi đi quá xa
khu vực sinh sản và kiếm ăn.

Mặc dù con người
có thể là mối đe dọa to lớn nhất,

chúng ta cũng đồng thời là
niềm hy vọng lớn nhất.

Nhiều nghiên cứu và dự án bảo tồn

đang được tiến hành
để bảo vệ nơi sinh sống

và khôi phục dân số
dễ bị tổn thương của chim cánh cụt.

Với sự giúp đỡ bé nhỏ của ta
và vài thay đổi thực tiễn

tác động đến trái đất
và đại dương,

hy vọng rằng
những người bạn áo đuôi tôm này

sẽ vẫn còn quẩn quanh
vào thế kỉ tới.