Co dzieje się podczas udaru? - Vaibhav Goswami

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/what-happens-during-a-stroke-vaibhav-goswami

Co dwie sekundy ktoś na świecie dostaje udaru mózgu. Jedna na sześć osób dozna udaru w którymś momencie swojego życia. Udar pozbawia komórki mózgowe tlenu. Jest jednym z najczęstszych powodów śmierci i główną przyczyną kalectwa, któremu można zapobiec. Ale co w ogóle powoduje udar? I co mogą zrobić lekarze? Vaibhav Goswami zabiera nas w podróż w głąb ciała, żeby odpowiedzieć na te pytania.

Lekcja: Vaibhav Goswami, animacja: Artrake Studio.

Co dwie sekundy na świecie
ktoś dostaje udaru mózgu.

Jedna na sześć osób dozna udaru
w którymś momencie swojego życia.

Udar pozbawia komórki mózgowe tlenu,

jest jednym z najczęstszych
powodów śmierci

oraz główną przyczyną kalectwa,
któremu można zapobiec.

Przy udarze kluczowa jest szybka pomoc,

która często pomaga uniknąć
trwałego uszkodzenia mózgu.

Ale co powoduje udar?

I jak wygląda leczenie?

Mózg stanowi tylko 2% masy ciała,

ale zużywa ponad 20% tlenu we krwi.

Tlen dociera do mózgu przez system tętnic.

Tętnice szyjne zaopatrują
w tlen przednią część mózgu,

a tętnice kręgowe tylną część.

Połączone ze sobą tętnice

dzielą się na mniejsze naczynia,

które dostarczają tlen miliardom neuronów.

Przerwanie przepływu krwi
wstrzymuje dostawę tlenu

i komórki mózgowe obumierają.

Może do tego dojść w dwóch sytuacjach.

Udar krwotoczny występuje na skutek
wylewu krwi przez przerwane naczynie.

Jednak częściej dochodzi
do udaru niedokrwiennego,

kiedy zakrzep blokuje naczynie
i zatrzymuje dopływ krwi.

Jak powstają zakrzepy?

W rzadkich przypadkach
nagłe zaburzenie rytmu serca

uniemożliwia prawidłowy skurcz
przedsionków serca.

To spowalnia przepływ krwi,

przez co płytki krwi, czynniki krzepnięcia
i włóknik zlepiają się ze sobą.

Zakrzep wędruje do tętnic
i naczyń krwionośnych

dostarczających krew do mózgu,

aż dotrze do takiego,
przez które nie może się przecisnąć.

Wtedy dochodzi do zatoru,

który odcina dopływ tlenu
kolejnym komórkom.

Mózg nie ma receptorów bólowych,
więc nie czujemy samego zatoru.

Ale niedobór tlenu
spowalnia czynności mózgu,

więc może mieć nagłe i zauważalne skutki.

Na przykład jeśli dotknięty obszar
jest odpowiedzialny za mowę,

słowa chorego mogą brzmieć niewyraźnie.

Jeśli udar dotyczy obszaru mózgu
kontrolującego ruchy mięśni,

może spowodować niedowład,
często tylko jednej strony ciała.

Kiedy do tego dochodzi,
ciało próbuje to zrównoważyć,

zmieniając kierunek przepływu krwi
do dotkniętego obszaru,

ale nie jest to idealne rozwiązanie.

W końcu komórki pozbawione
tlenu zaczynają obumierać,

prowadząc do poważnego
albo trwałego uszkodzenia mózgu.

Dlatego tak ważne jest uzyskanie
natychmiastowej opieki lekarskiej.

Terapią pierwszego rzutu jest lek dożylny

zwany tkankowym aktywatorem plazminogenu,

który rozbija zakrzep

i umożliwia ponowny przepływ krwi
w zagrożonej tętnicy.

Lek podany w ciągu kilku godzin

znacznie zwiększa szanse przeżycia

i uniknięcia trwałych konsekwencji.

Jeśli nie można podać
tkankowego aktywatora plazminogenu,

bo pacjent przyjmuje pewne leki,

ma skłonność do poważnych krwawień

albo zakrzep jest wyjątkowo duży,

lekarze mogą przeprowadzić
wewnątrznaczyniową trombektomię.

Kontrast uwidacznia naczynia krwionośne
pod wpływem promieni rentgena,

a lekarz wprowadza długą, cienką
i giętką rurkę zwaną cewnikiem

do tętnicy w nodze

i manewruje nim, aż dotrze do zatoru.

Przez cewnik przechodzi stent.

Po dotarciu do zatoru
rozwija się i chwyta go.

Wraz z usunięciem cewnika
zakrzep zostaje wyciągnięty.

Leczenie trzeba podjąć
najszybciej, jak to możliwe,

żeby zachować czynności mózgu.

Niezbędne jest więc
szybkie rozpoznanie udaru.

Po czym poznać objawy udaru?

Oto trzy szybkie sposoby.

1. Poproś chorego o uśmiechnięcie się.

Krzywy uśmiech i opadający kącik ust
mogą wskazywać na porażenie mięśni.

2. Poproś o podniesienie ramion.

Opadnięcie jednego z nich
może świadczyć o udarze.

3. Poproś o powtórzenie
prostego słowa albo wyrażenia.

Jeśli mowa jest niewyraźna albo dziwna,

oznacza to, że obszar mózgu odpowiedzialny
za mowę jest pozbawiony tlenu.

To tak zwany test FAST,
gdzie T oznacza Time, czyli czas.

Jeśli zauważysz któryś z tych objawów,
niezwłocznie zadzwoń po pogotowie.

Od tego może zależeć życie.