0:00:06.956,0:00:12.525
Co dwie sekundy na świecie[br]ktoś dostaje udaru mózgu.

0:00:12.525,0:00:17.878
Jedna na sześć osób dozna udaru[br]w którymś momencie swojego życia.

0:00:17.878,0:00:20.868
Udar pozbawia komórki mózgowe tlenu,

0:00:20.868,0:00:23.589
jest jednym z najczęstszych[br]powodów śmierci

0:00:23.589,0:00:26.785
oraz główną przyczyną kalectwa,[br]któremu można zapobiec.

0:00:26.785,0:00:31.449
Przy udarze kluczowa jest szybka pomoc,

0:00:31.449,0:00:34.729
która często pomaga uniknąć[br]trwałego uszkodzenia mózgu.

0:00:34.729,0:00:37.588
Ale co powoduje udar?

0:00:37.588,0:00:40.849
I jak wygląda leczenie?

0:00:40.849,0:00:44.520
Mózg stanowi tylko 2% masy ciała,

0:00:44.520,0:00:48.958
ale zużywa ponad 20% tlenu we krwi.

0:00:48.958,0:00:52.751
Tlen dociera do mózgu przez system tętnic.

0:00:52.751,0:00:55.638
Tętnice szyjne zaopatrują[br]w tlen przednią część mózgu,

0:00:55.638,0:00:58.688
a tętnice kręgowe tylną część.

0:00:58.688,0:01:00.719
Połączone ze sobą tętnice

0:01:00.719,0:01:03.369
dzielą się na mniejsze naczynia,

0:01:03.369,0:01:07.380
które dostarczają tlen miliardom neuronów.

0:01:07.380,0:01:11.089
Przerwanie przepływu krwi[br]wstrzymuje dostawę tlenu

0:01:11.089,0:01:13.349
i komórki mózgowe obumierają.

0:01:13.349,0:01:15.490
Może do tego dojść w dwóch sytuacjach.

0:01:15.490,0:01:20.641
Udar krwotoczny występuje na skutek[br]wylewu krwi przez przerwane naczynie.

0:01:20.641,0:01:23.530
Jednak częściej dochodzi[br]do udaru niedokrwiennego,

0:01:23.530,0:01:28.518
kiedy zakrzep blokuje naczynie[br]i zatrzymuje dopływ krwi.

0:01:28.518,0:01:30.690
Jak powstają zakrzepy?

0:01:30.690,0:01:33.591
W rzadkich przypadkach[br]nagłe zaburzenie rytmu serca

0:01:33.591,0:01:37.900
uniemożliwia prawidłowy skurcz[br]przedsionków serca.

0:01:37.900,0:01:39.809
To spowalnia przepływ krwi,

0:01:39.809,0:01:45.382
przez co płytki krwi, czynniki krzepnięcia[br]i włóknik zlepiają się ze sobą.

0:01:45.382,0:01:48.781
Zakrzep wędruje do tętnic[br]i naczyń krwionośnych

0:01:48.781,0:01:50.611
dostarczających krew do mózgu,

0:01:50.611,0:01:54.092
aż dotrze do takiego,[br]przez które nie może się przecisnąć.

0:01:54.092,0:01:56.297
Wtedy dochodzi do zatoru,

0:01:56.297,0:02:00.665
który odcina dopływ tlenu[br]kolejnym komórkom.

0:02:00.665,0:02:05.862
Mózg nie ma receptorów bólowych,[br]więc nie czujemy samego zatoru.

0:02:05.862,0:02:08.672
Ale niedobór tlenu[br]spowalnia czynności mózgu,

0:02:08.672,0:02:11.802
więc może mieć nagłe i zauważalne skutki.

0:02:11.802,0:02:15.593
Na przykład jeśli dotknięty obszar[br]jest odpowiedzialny za mowę,

0:02:15.593,0:02:18.514
słowa chorego mogą brzmieć niewyraźnie.

0:02:18.514,0:02:21.972
Jeśli udar dotyczy obszaru mózgu[br]kontrolującego ruchy mięśni,

0:02:21.972,0:02:26.553
może spowodować niedowład,[br]często tylko jednej strony ciała.

0:02:26.553,0:02:30.435
Kiedy do tego dochodzi,[br]ciało próbuje to zrównoważyć,

0:02:30.435,0:02:33.405
zmieniając kierunek przepływu krwi[br]do dotkniętego obszaru,

0:02:33.405,0:02:35.885
ale nie jest to idealne rozwiązanie.

0:02:35.885,0:02:39.824
W końcu komórki pozbawione[br]tlenu zaczynają obumierać,

0:02:39.824,0:02:43.748
prowadząc do poważnego[br]albo trwałego uszkodzenia mózgu.

0:02:43.748,0:02:48.390
Dlatego tak ważne jest uzyskanie[br]natychmiastowej opieki lekarskiej.

0:02:48.390,0:02:51.370
Terapią pierwszego rzutu jest lek dożylny

0:02:51.370,0:02:54.205
zwany tkankowym aktywatorem plazminogenu,

0:02:54.205,0:02:55.884
który rozbija zakrzep

0:02:55.884,0:02:59.855
i umożliwia ponowny przepływ krwi[br]w zagrożonej tętnicy.

0:02:59.855,0:03:02.015
Lek podany w ciągu kilku godzin

0:03:02.015,0:03:05.415
znacznie zwiększa szanse przeżycia

0:03:05.415,0:03:08.496
i uniknięcia trwałych konsekwencji.

0:03:08.496,0:03:11.646
Jeśli nie można podać[br]tkankowego aktywatora plazminogenu,

0:03:11.646,0:03:13.976
bo pacjent przyjmuje pewne leki,

0:03:13.976,0:03:15.595
ma skłonność do poważnych krwawień

0:03:15.595,0:03:18.336
albo zakrzep jest wyjątkowo duży,

0:03:18.336,0:03:23.605
lekarze mogą przeprowadzić[br]wewnątrznaczyniową trombektomię.

0:03:23.605,0:03:28.694
Kontrast uwidacznia naczynia krwionośne[br]pod wpływem promieni rentgena,

0:03:28.694,0:03:33.146
a lekarz wprowadza długą, cienką[br]i giętką rurkę zwaną cewnikiem

0:03:33.146,0:03:35.375
do tętnicy w nodze

0:03:35.375,0:03:38.508
i manewruje nim, aż dotrze do zatoru.

0:03:38.508,0:03:41.377
Przez cewnik przechodzi stent.

0:03:41.377,0:03:45.867
Po dotarciu do zatoru[br]rozwija się i chwyta go.

0:03:45.867,0:03:50.737
Wraz z usunięciem cewnika[br]zakrzep zostaje wyciągnięty.

0:03:50.737,0:03:53.679
Leczenie trzeba podjąć[br]najszybciej, jak to możliwe,

0:03:53.679,0:03:55.338
żeby zachować czynności mózgu.

0:03:55.338,0:03:59.588
Niezbędne jest więc[br]szybkie rozpoznanie udaru.

0:03:59.588,0:04:01.017
Po czym poznać objawy udaru?

0:04:01.017,0:04:03.869
Oto trzy szybkie sposoby.

0:04:03.869,0:04:06.558
1. Poproś chorego o uśmiechnięcie się.

0:04:06.558,0:04:11.118
Krzywy uśmiech i opadający kącik ust[br]mogą wskazywać na porażenie mięśni.

0:04:11.118,0:04:13.879
2. Poproś o podniesienie ramion.

0:04:13.879,0:04:19.829
Opadnięcie jednego z nich[br]może świadczyć o udarze.

0:04:19.829,0:04:23.919
3. Poproś o powtórzenie[br]prostego słowa albo wyrażenia.

0:04:23.919,0:04:26.788
Jeśli mowa jest niewyraźna albo dziwna,

0:04:26.788,0:04:31.489
oznacza to, że obszar mózgu odpowiedzialny[br]za mowę jest pozbawiony tlenu.

0:04:31.489,0:04:37.281
To tak zwany test FAST,[br]gdzie T oznacza Time, czyli czas.

0:04:37.281,0:04:42.290
Jeśli zauważysz któryś z tych objawów,[br]niezwłocznie zadzwoń po pogotowie.

0:04:42.290,0:04:44.331
Od tego może zależeć życie.