1
00:00:06,956 --> 00:00:12,525
Co dwie sekundy na świecie
ktoś dostaje udaru mózgu.

2
00:00:12,525 --> 00:00:17,878
Jedna na sześć osób dozna udaru
w którymś momencie swojego życia.

3
00:00:17,878 --> 00:00:20,868
Udar pozbawia komórki mózgowe tlenu,

4
00:00:20,868 --> 00:00:23,589
jest jednym z najczęstszych
powodów śmierci

5
00:00:23,589 --> 00:00:26,785
oraz główną przyczyną kalectwa,
któremu można zapobiec.

6
00:00:26,785 --> 00:00:31,449
Przy udarze kluczowa jest szybka pomoc,

7
00:00:31,449 --> 00:00:34,729
która często pomaga uniknąć
trwałego uszkodzenia mózgu.

8
00:00:34,729 --> 00:00:37,588
Ale co powoduje udar?

9
00:00:37,588 --> 00:00:40,849
I jak wygląda leczenie?

10
00:00:40,849 --> 00:00:44,520
Mózg stanowi tylko 2% masy ciała,

11
00:00:44,520 --> 00:00:48,958
ale zużywa ponad 20% tlenu we krwi.

12
00:00:48,958 --> 00:00:52,751
Tlen dociera do mózgu przez system tętnic.

13
00:00:52,751 --> 00:00:55,638
Tętnice szyjne zaopatrują
w tlen przednią część mózgu,

14
00:00:55,638 --> 00:00:58,688
a tętnice kręgowe tylną część.

15
00:00:58,688 --> 00:01:00,719
Połączone ze sobą tętnice

16
00:01:00,719 --> 00:01:03,369
dzielą się na mniejsze naczynia,

17
00:01:03,369 --> 00:01:07,380
które dostarczają tlen miliardom neuronów.

18
00:01:07,380 --> 00:01:11,089
Przerwanie przepływu krwi
wstrzymuje dostawę tlenu

19
00:01:11,089 --> 00:01:13,349
i komórki mózgowe obumierają.

20
00:01:13,349 --> 00:01:15,490
Może do tego dojść w dwóch sytuacjach.

21
00:01:15,490 --> 00:01:20,641
Udar krwotoczny występuje na skutek
wylewu krwi przez przerwane naczynie.

22
00:01:20,641 --> 00:01:23,530
Jednak częściej dochodzi
do udaru niedokrwiennego,

23
00:01:23,530 --> 00:01:28,518
kiedy zakrzep blokuje naczynie
i zatrzymuje dopływ krwi.

24
00:01:28,518 --> 00:01:30,690
Jak powstają zakrzepy?

25
00:01:30,690 --> 00:01:33,591
W rzadkich przypadkach
nagłe zaburzenie rytmu serca

26
00:01:33,591 --> 00:01:37,900
uniemożliwia prawidłowy skurcz
przedsionków serca.

27
00:01:37,900 --> 00:01:39,809
To spowalnia przepływ krwi,

28
00:01:39,809 --> 00:01:45,382
przez co płytki krwi, czynniki krzepnięcia
i włóknik zlepiają się ze sobą.

29
00:01:45,382 --> 00:01:48,781
Zakrzep wędruje do tętnic
i naczyń krwionośnych

30
00:01:48,781 --> 00:01:50,611
dostarczających krew do mózgu,

31
00:01:50,611 --> 00:01:54,092
aż dotrze do takiego,
przez które nie może się przecisnąć.

32
00:01:54,092 --> 00:01:56,297
Wtedy dochodzi do zatoru,

33
00:01:56,297 --> 00:02:00,665
który odcina dopływ tlenu
kolejnym komórkom.

34
00:02:00,665 --> 00:02:05,862
Mózg nie ma receptorów bólowych,
więc nie czujemy samego zatoru.

35
00:02:05,862 --> 00:02:08,672
Ale niedobór tlenu
spowalnia czynności mózgu,

36
00:02:08,672 --> 00:02:11,802
więc może mieć nagłe i zauważalne skutki.

37
00:02:11,802 --> 00:02:15,593
Na przykład jeśli dotknięty obszar
jest odpowiedzialny za mowę,

38
00:02:15,593 --> 00:02:18,514
słowa chorego mogą brzmieć niewyraźnie.

39
00:02:18,514 --> 00:02:21,972
Jeśli udar dotyczy obszaru mózgu
kontrolującego ruchy mięśni,

40
00:02:21,972 --> 00:02:26,553
może spowodować niedowład,
często tylko jednej strony ciała.

41
00:02:26,553 --> 00:02:30,435
Kiedy do tego dochodzi,
ciało próbuje to zrównoważyć,

42
00:02:30,435 --> 00:02:33,405
zmieniając kierunek przepływu krwi
do dotkniętego obszaru,

43
00:02:33,405 --> 00:02:35,885
ale nie jest to idealne rozwiązanie.

44
00:02:35,885 --> 00:02:39,824
W końcu komórki pozbawione
tlenu zaczynają obumierać,

45
00:02:39,824 --> 00:02:43,748
prowadząc do poważnego
albo trwałego uszkodzenia mózgu.

46
00:02:43,748 --> 00:02:48,390
Dlatego tak ważne jest uzyskanie
natychmiastowej opieki lekarskiej.

47
00:02:48,390 --> 00:02:51,370
Terapią pierwszego rzutu jest lek dożylny

48
00:02:51,370 --> 00:02:54,205
zwany tkankowym aktywatorem plazminogenu,

49
00:02:54,205 --> 00:02:55,884
który rozbija zakrzep

50
00:02:55,884 --> 00:02:59,855
i umożliwia ponowny przepływ krwi
w zagrożonej tętnicy.

51
00:02:59,855 --> 00:03:02,015
Lek podany w ciągu kilku godzin

52
00:03:02,015 --> 00:03:05,415
znacznie zwiększa szanse przeżycia

53
00:03:05,415 --> 00:03:08,496
i uniknięcia trwałych konsekwencji.

54
00:03:08,496 --> 00:03:11,646
Jeśli nie można podać
tkankowego aktywatora plazminogenu,

55
00:03:11,646 --> 00:03:13,976
bo pacjent przyjmuje pewne leki,

56
00:03:13,976 --> 00:03:15,595
ma skłonność do poważnych krwawień

57
00:03:15,595 --> 00:03:18,336
albo zakrzep jest wyjątkowo duży,

58
00:03:18,336 --> 00:03:23,605
lekarze mogą przeprowadzić
wewnątrznaczyniową trombektomię.

59
00:03:23,605 --> 00:03:28,694
Kontrast uwidacznia naczynia krwionośne
pod wpływem promieni rentgena,

60
00:03:28,694 --> 00:03:33,146
a lekarz wprowadza długą, cienką
i giętką rurkę zwaną cewnikiem

61
00:03:33,146 --> 00:03:35,375
do tętnicy w nodze

62
00:03:35,375 --> 00:03:38,508
i manewruje nim, aż dotrze do zatoru.

63
00:03:38,508 --> 00:03:41,377
Przez cewnik przechodzi stent.

64
00:03:41,377 --> 00:03:45,867
Po dotarciu do zatoru
rozwija się i chwyta go.

65
00:03:45,867 --> 00:03:50,737
Wraz z usunięciem cewnika
zakrzep zostaje wyciągnięty.

66
00:03:50,737 --> 00:03:53,679
Leczenie trzeba podjąć
najszybciej, jak to możliwe,

67
00:03:53,679 --> 00:03:55,338
żeby zachować czynności mózgu.

68
00:03:55,338 --> 00:03:59,588
Niezbędne jest więc
szybkie rozpoznanie udaru.

69
00:03:59,588 --> 00:04:01,017
Po czym poznać objawy udaru?

70
00:04:01,017 --> 00:04:03,869
Oto trzy szybkie sposoby.

71
00:04:03,869 --> 00:04:06,558
1. Poproś chorego o uśmiechnięcie się.

72
00:04:06,558 --> 00:04:11,118
Krzywy uśmiech i opadający kącik ust
mogą wskazywać na porażenie mięśni.

73
00:04:11,118 --> 00:04:13,879
2. Poproś o podniesienie ramion.

74
00:04:13,879 --> 00:04:19,829
Opadnięcie jednego z nich
może świadczyć o udarze.

75
00:04:19,829 --> 00:04:23,919
3. Poproś o powtórzenie
prostego słowa albo wyrażenia.

76
00:04:23,919 --> 00:04:26,788
Jeśli mowa jest niewyraźna albo dziwna,

77
00:04:26,788 --> 00:04:31,489
oznacza to, że obszar mózgu odpowiedzialny
za mowę jest pozbawiony tlenu.

78
00:04:31,489 --> 00:04:37,281
To tak zwany test FAST,
gdzie T oznacza Time, czyli czas.

79
00:04:37,281 --> 00:04:42,290
Jeśli zauważysz któryś z tych objawów,
niezwłocznie zadzwoń po pogotowie.

80
00:04:42,290 --> 00:04:44,331
Od tego może zależeć życie.