< Return to Video

Tycho Brahe, de schandelijke astronoom - Dan Wenkel

  • 0:07 - 0:09
    Hoe stel jij je het leven
    van een wetenschapper voor?
  • 0:09 - 0:11
    Saai en eentonig,
  • 0:11 - 0:12
    urenlang opgesloten in een lab
  • 0:12 - 0:14
    en zonder sociale interactie?
  • 0:14 - 0:18
    Dat is misschien zo voor sommigen,
    maar niet voor Tycho Brahe.
  • 0:18 - 0:22
    De 16de-eeuwse geleerde die nauwkeurig
    de beweging van planeten voorspelde
  • 0:22 - 0:26
    en honderden sterren catalogiseerde
    voordat de telescoop was uitgevonden,
  • 0:26 - 0:29
    had ook een persoonlijk leven
    van kosmische proporties.
  • 0:29 - 0:33
    Tycho Brahe werd geboren in 1546
    als kind van Deense edelen.
  • 0:33 - 0:37
    Toen hij twee jaar was, werd hij ontvoerd
    en vervolgens opgevoed door zijn oom.
  • 0:37 - 0:40
    Zijn ouders leken dit niet erg te vinden.
  • 0:40 - 0:42
    Tycho moest rechten gaan studeren,
  • 0:42 - 0:45
    maar nadat hij op z'n dertiende
    een zonsverduistering zag,
  • 0:45 - 0:46
    bracht hij meer tijd door
  • 0:46 - 0:49
    met wiskunde- en
    natuurwetenschapsprofessoren
  • 0:49 - 0:52
    die hem hemellichamen
    leerden waar te nemen.
  • 0:52 - 0:55
    Toen zijn oom hem enkele jaren later
    naar Duitsland stuurde,
  • 0:55 - 0:58
    was hij niet meer
    geïnteresseerd in de rechten.
  • 0:58 - 0:59
    Hij las boeken over astronomie,
  • 0:59 - 1:01
    verbeterde zijn instrumenten,
  • 1:01 - 1:04
    en bestudeerde nauwgezet
    de nachtelijke hemel.
  • 1:04 - 1:06
    Al gauw waren zijn eigen metingen
  • 1:06 - 1:09
    nauwkeuriger dan die in zijn boeken.
  • 1:09 - 1:11
    In Duitsland raakte Tycho
    tijdens een feest
  • 1:11 - 1:13
    betrokken in een ruzie
    met een andere student
  • 1:13 - 1:15
    over een wiskundige formule.
  • 1:15 - 1:16
    Dit ontaardde in een zwaardgevecht
  • 1:16 - 1:20
    waarbij Tycho een groot stuk
    van zijn neus verloor.
  • 1:20 - 1:21
    Er wordt gezegd dat hij daarna
  • 1:21 - 1:24
    een prothese van goud en zilver
  • 1:24 - 1:26
    op zijn gezicht plakte.
  • 1:26 - 1:28
    Gelukkig had Tycho zijn neus niet nodig
  • 1:28 - 1:31
    om zijn astronomisch werk
    verder te zetten.
  • 1:31 - 1:32
    Hij bleef de hemel bestuderen
  • 1:32 - 1:34
    en ontwierp allerlei instrumenten,
  • 1:34 - 1:37
    waaronder een kwadrant
    ter grootte van een gebouw
  • 1:37 - 1:39
    voor hoekmetingen van sterren.
  • 1:39 - 1:41
    Na maanden van observatie,
  • 1:41 - 1:42
    ontdekte Tycho een nieuwe ster
  • 1:42 - 1:45
    in het sterrenbeeld Cassiopeia.
  • 1:45 - 1:48
    De publicatie van deze vondst leverde
    hem de status van een rockster op
  • 1:48 - 1:52
    en aanbiedingen uit heel Europa.
  • 1:52 - 1:54
    De Deense koning wilde Tycho
    bij zich houden
  • 1:54 - 1:57
    en bood hem daarom
    zijn eigen eiland aan
  • 1:57 - 2:01
    met een volledig uitgeruste sterrenwacht: Uraniborg.
  • 2:01 - 2:04
    Het kostte ongeveer 1 procent
    van de Deense begroting
  • 2:04 - 2:06
    en had meer van een kasteel.
  • 2:06 - 2:08
    Het omvatte strakke tuinen,
  • 2:08 - 2:11
    kamers voor familie, personeel
    en edelen
  • 2:11 - 2:15
    en een ondergronds gedeelte
    voor alle reusachtige instrumenten.
  • 2:15 - 2:17
    Tycho liet ook een papiermolen
    en drukpers bouwen
  • 2:17 - 2:19
    om zijn artikelen te publiceren,
  • 2:19 - 2:22
    en een lab om aan alchemie te doen.
  • 2:22 - 2:23
    Omdat er in elk kasteel
  • 2:23 - 2:25
    entertainment moet zijn,
  • 2:25 - 2:26
    werd Jep, een helderziende dwerg,
  • 2:26 - 2:29
    aangenomen als hofnar.
  • 2:29 - 2:30
    Tycho woonde op zijn eiland
  • 2:30 - 2:34
    waar hij ongeveer 20 jaar lang
    studeerde en feestte.
  • 2:34 - 2:36
    Maar na een ruzie
    met de nieuwe Deense koning
  • 2:36 - 2:39
    werd hij uitgenodigd door de keizer
    van het Heilige Roomse Rijk
  • 2:39 - 2:42
    om de officiële keizerlijke astronoom
    te worden in Praag.
  • 2:42 - 2:46
    Daar ontmoette hij Johannes Kepler,
    een andere beroemde astronoom,
  • 2:46 - 2:48
    die zijn assistent werd.
  • 2:48 - 2:50
    Hoewel Keplers werk hem interesseerde,
  • 2:50 - 2:52
    wilde Tycho zijn eigen data beschermen
  • 2:52 - 2:54
    waardoor de twee vaak
    flinke ruzies hadden.
  • 2:54 - 2:57
    In 1601, op een officieel banket
  • 2:57 - 2:59
    dronk Tycho behoorlijk veel.
  • 2:59 - 3:02
    Hij was te beleefd
    om de tafel te verlaten
  • 3:02 - 3:04
    en naar het toilet te gaan.
  • 3:04 - 3:05
    Dit bleek een slecht idee te zijn,
  • 3:05 - 3:07
    want hij kreeg blaasontsteking
  • 3:07 - 3:10
    en stierf een paar dagen later.
  • 3:10 - 3:12
    Maar zelfs 400 jaar na zijn dood
  • 3:12 - 3:15
    had Tycho nog wat verrassingen in petto.
  • 3:15 - 3:18
    In 2010 werden zijn resten opgegraven.
  • 3:18 - 3:20
    De legendarische neus
    uit goud en zilver
  • 3:20 - 3:22
    was nergens te bespeuren.
  • 3:22 - 3:23
    Chemische sporen verklapten
  • 3:23 - 3:26
    dat hij eigenlijk een eenvoudigere
    koperen neus droeg.
  • 3:26 - 3:29
    De haren van Tycho's snor
  • 3:29 - 3:32
    bleken ook een hoog gehalte
    giftig kwik te bevatten.
  • 3:32 - 3:36
    Was dit afkomstig van een medicijn
    tegen zijn blaasontsteking?
  • 3:36 - 3:38
    Resten van een alchemistisch experiment?
  • 3:38 - 3:41
    Of werd hij vergiftigd door
    zijn twistzieke collega Johannes Kepler
  • 3:41 - 3:44
    om zijn gegevens te verkrijgen?
  • 3:44 - 3:45
    We zullen het misschien nooit weten,
  • 3:45 - 3:47
    maar als je nog eens denkt
  • 3:47 - 3:49
    dat wetenschappers een saai leven hebben,
  • 3:49 - 3:52
    kijk dan eens wat verder
    dan je neus lang is.
Title:
Tycho Brahe, de schandelijke astronoom - Dan Wenkel
Description:

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/tycho-brahe-the-scandalous-astronomer-dan-wenkel

Als je denkt dat wetenschappers een saai, monotoon leven leiden, ken je vast Tycho Brahe niet. Het leven van de 16de-eeuwse astronoom die heel precies de beweging van de planeten voorspelde, was gevuld met drama - inclusief een ontvoering, een zwaardgevecht en zelfs een helderziende dwerg. Dan Wenkel graaft in het verhaal achter deze uitzonderlijke wetenschapper en legt uit hoe hij ook na zijn dood nog voor de nodige intriges zorgt.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:08

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.