< Return to Video

Bắc Cực vs. Nam Cực - Camille Seaman

  • 0:07 - 0:08
    Trên hành tinh của chúng ta,
  • 0:08 - 0:10
    có 2 vùng cực:
  • 0:10 - 0:11
    Bắc Cực (Arctic) ở phía Bắc,
  • 0:11 - 0:13
    tên có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp Arktikos,
  • 0:13 - 0:15
    và Nam Cực (Antarctic)
  • 0:15 - 0:16
    có nguồn gốc từ Antarktikos,
  • 0:16 - 0:18
    ở phía Nam.
  • 0:18 - 0:20
    Nhưng có một cách dễ hơn để ghi nhớ chúng
  • 0:20 - 0:22
    nếu chúng ta nhớ cái gì bao quanh chúng.
  • 0:22 - 0:26
    Bắc Cực, nằm ở Bắc Bán cầu,
  • 0:26 - 0:29
    là một đại dương được bao quanh toàn bộ là đất liền.
  • 0:29 - 0:31
    Còn phía bên kia trái đất,
  • 0:31 - 0:32
    Nam Cực là châu lục
  • 0:32 - 0:35
    được bao quanh hoàn toàn là đại dương.
  • 0:35 - 0:38
    Vì thế, Bắc Cực có gấu trắng mà không có chim cánh cụt,
  • 0:38 - 0:41
    và Nam Cực có chim cánh cụt mà không có gấu trắng.
  • 0:41 - 0:44
    Chúng ta hãy cùng nói về Bắc Cực trước.
  • 0:44 - 0:47
    Bắc Cực bao gồm vùng đại dương băng giá rộng lớn
  • 0:47 - 0:50
    bao quanh là tầng đất bị đóng băng vĩnh cửu, không cây cối nào mọc nổi.
  • 0:50 - 0:51
    Khu vực này có thể được xem như
  • 0:51 - 0:53
    là vùng giữa vành đai Bắc Cực
  • 0:53 - 0:55
    và Cực Bắc.
  • 0:55 - 0:56
    Nếu bạn đứng ở Cực Bắc,
  • 0:56 - 0:59
    dù bạn nhìn về hướng nào
  • 0:59 - 1:00
    cũng đều là hướng Nam cả.
  • 1:00 - 1:01
    Nhưng đứng lâu ở Cực Bắc
  • 1:01 - 1:03
    không phải là điều dễ dàng
  • 1:03 - 1:05
    vì nó đang ở giữa đại dương,
  • 1:05 - 1:08
    bao phủ bởi lớp băng dày đặc và thường di chuyển.
  • 1:08 - 1:11
    Nếu bạn muốn nhúng mình xuống nước ở Cực Bắc,
  • 1:11 - 1:16
    bạn phải xuống dưới độ sâu 13.980 feet.
  • 1:16 - 1:18
    Trên mặt nước, nhiệt độ mùa đông trung bình
  • 1:18 - 1:22
    có thể thấp xuống dưới -40 độ C,
  • 1:22 - 1:23
    và nhiệt độ lạnh nhất ghi nhận được
  • 1:23 - 1:28
    là vào khoảng -68 độ C.
  • 1:28 - 1:29
    Bất chấp những điều kiện khắc nghiệt này,
  • 1:29 - 1:32
    con người vẫn có khu dân cư ở Bắc Cực
  • 1:32 - 1:34
    hàng ngàn năm nay.
  • 1:34 - 1:37
    Sự sống ở Bắc Cực bao gồm những sinh vật sống trong băng,
  • 1:37 - 1:39
    động thực vật phiêu sinh,
  • 1:39 - 1:41
    cá và động vật có vúi dưới nước,
  • 1:41 - 1:42
    chim,
  • 1:42 - 1:42
    động vật đất liền,
  • 1:42 - 1:43
    thực vật,
  • 1:43 - 1:45
    và xã hội loài người.
  • 1:45 - 1:47
    Vâng, còn ở Nam Cực?
  • 1:47 - 1:50
    Nam Cực là châu lục nằm ở cực Nam Trái Đất,
  • 1:50 - 1:53
    và bao gồm cả Cực Nam địa lý.
  • 1:53 - 1:56
    Nó là châu lục rộng thứ 5 thế giới
  • 1:56 - 1:58
    gấp gần 2 lần kích thước của Australia.
  • 1:58 - 2:01
    Gần 98% diện tích Nam Cực là băng tuyết
  • 2:01 - 2:04
    dày ít nhất một mile.
  • 2:04 - 2:07
    Điều kiện ở Nam Cực được coi là khắc nghiệt nhất
  • 2:07 - 2:08
    trên toàn thế giới.
  • 2:08 - 2:10
    Trung bình, đây là châu lục lạnh nhất,
  • 2:10 - 2:11
    gió nhiều nhất
  • 2:11 - 2:12
    khô nhất
  • 2:12 - 2:14
    và có độ cao cách mặt nước biển trung bình cao nhất
  • 2:14 - 2:16
    trong tất cả các châu lục.
  • 2:16 - 2:19
    Bạn có thể nghĩ rằng tuyết rơi suốt ngày ở hai Cực,
  • 2:19 - 2:21
    nhưng Nam Cực lại rất khô,
  • 2:21 - 2:22
    nó được coi là sa mạc
  • 2:22 - 2:23
    với lượng mưa trung bình hàng năm
  • 2:23 - 2:26
    chỉ 200 mm dọc bờ biển
  • 2:26 - 2:28
    và ít hơn rất nhiều nếu vào trong đất liền.
  • 2:28 - 2:29
    Nhiệt độ ở Nam Cực
  • 2:29 - 2:33
    có thể đạt đến -89 độ C.
  • 2:33 - 2:35
    Vì nó quá khắc nghiệt,
  • 2:35 - 2:38
    nên không có con người sống định cư ở Nam Cực,
  • 2:38 - 2:40
    nhưng một vài nơi có khoảng 1000 đến 5000 người
  • 2:40 - 2:42
    sống ở đây
  • 2:42 - 2:45
    tại các trạm nghiên cứu phân bố dọc châu lục.
  • 2:45 - 2:48
    Ngay cả những động vật cũng phải đấu tranh sinh tồn,
  • 2:48 - 2:51
    và chỉ có những loài thích nghi được cái lạnh mới có thể sống sót ở đây,
  • 2:51 - 2:53
    bao gồm nhiều loài tảo,
  • 2:53 - 2:54
    động vật,
  • 2:54 - 2:55
    vi khuẩn,
  • 2:55 - 2:56
    nấm,
  • 2:56 - 2:57
    thực vật,
  • 2:57 - 2:58
    và sinh vật nguyên sinh.
  • 3:00 - 3:03
    Nhưng tại sao Nam Cực lại lạnh hơn người anh em phương Bắc?
  • 3:03 - 3:04
    À, trước hết là, phần lớn châu lục này
  • 3:04 - 3:07
    cao hơn mực nước biển trung bình 3 km
  • 3:07 - 3:09
    thì nhiệt độ giảm đi cùng với độ cao.
  • 3:09 - 3:12
    Đó là lý do tại sao trên đỉnh núi thường có tuyết.
  • 3:12 - 3:14
    Thứ hai, hãy nhớ là Bắc Cực
  • 3:14 - 3:16
    thực ra là một đại dương đóng băng.
  • 3:16 - 3:18
    Nước ở đại dương ở phía dưới
  • 3:18 - 3:21
    thì ấm hơn bề mặt băng tuyết trên đất liền ở Nam Cực,
  • 3:21 - 3:24
    và nhiệt sẽ được truyền qua lớp băng.
  • 3:24 - 3:26
    Điều này làm cho nhiệt độ ở vùng Bắc Cực
  • 3:26 - 3:27
    không đạt tới mức cực đại
  • 3:27 - 3:31
    như bề mặt đất liền ở Nam Cực.
  • 3:31 - 3:35
    Thứ ba, các mùa đều cùng nhau chống lại Nam Cực.
  • 3:35 - 3:37
    Vào khoảng tháng 7,
  • 3:37 - 3:39
    khi Trái Đất xa Mặt Trời nhất,
  • 3:39 - 3:42
    cũng là mùa đông ở Nam Cực,
  • 3:42 - 3:43
    làm cho cực Nam
  • 3:43 - 3:45
    lạnh gấp hai lần.
  • 3:45 - 3:47
    Nhưng dù không là nơi cư trú được,
  • 3:47 - 3:49
    nhưng Cực Bắc và Cực Nam đều
  • 3:49 - 3:51
    giúp Trái Đất vận hành theo cách của nó.
  • 3:51 - 3:53
    Cả hai vùng cực
  • 3:53 - 3:55
    đều là những người điều chỉnh khí hậu rất quan trọng.
  • 3:55 - 3:57
    Chúng giúp cân đối nhiệt độ
  • 3:57 - 3:59
    trong khoảng nhiệt độ bình thường
  • 3:59 - 4:00
    và đem đến cho chúng ta khí hậu ổn định.
  • 4:00 - 4:02
    Và khi băng ở Bắc Cực giảm
  • 4:02 - 4:05
    vì biến đổi khí hậu và hiện tượng ấm lên của Trái Đất,
  • 4:05 - 4:06
    khí hậu trên Trái Đất
  • 4:06 - 4:08
    trở nên ngày một bất ổn hơn.
Title:
Bắc Cực vs. Nam Cực - Camille Seaman
Speaker:
Camille Seaman
Description:

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-arctic-vs-the-antarctic-camille-seaman

Hai vùng cực này khác nhau như thế nào? Chim cánh cụt ở đâu? Gấu trắng ở đâu? Bắc Cực ở ở Bắc Bán Cầu trong Bắc Đại Dương sâu thẳm, trong khi Nam Cực nằm giữa vùng châu lục phủ băng tuyết. Camille Seaman mô tả cách con người và sinh vật có thể tìm cách cách cư trú ở 2 vùng cực này dù nhiệt độ rất khắc nghiệt.

Nội dung: Camille Seaman
Hoạt hình: Provincia Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:25

Vietnamese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.