İmam Faysal Abdul Rauf: Eqonu itir, mərhəmətini tap

İmam Faysal Abdul Rauf Quranın təlimləri, Ruminin əhvalatları, həmçinin Məhəmməd və İsa peyğəmbərlərin kəlamlarını bir araya gətirərək hər birimiz ilə mütləq mərhəmət arasında duran yeganə "mən" maneəsini göstərməyə çalışır.

Dini inancımın mərhəmətdən uzaq olduğunu düşünənlərə rəğmən

bu gün mərhəmət haqqında məhz

islami yönündən danışacam

Məsələnin mahiyyəti budur -

Bizim müqqədəs kitabımız Quran 114 surədən ibarətdir

və hər bir surə "bismillah" dediyimiz kəlmə ilə başlayır ki,

bu da "mərhəmətli, rəhmli Allahın adı ilə" mənasını verir.

Sir Richard Burton-

Elizabeth Taylor’la evlənmiş Richard Burton deyil,

19-cu əsrdə yaşamış və dünyanı dolaşmış

və çoxlu ədəbi əsərləri tərcümə etmiş

Richard Burton bu kəlməni

"mərhəmətli və şəvqətli Allahın adı ilə" kimi tərcümə etmişdir.

Allahın insanlığa ünvanladığı Quran kəlamlarında əks olunduğu kimi

Allah elçisi Məhəmmədə -

Adəmlə başlayan və Nuh, Musa, İbrahimlə davam edən

İsanın da daxil olduğu peyğəmbərlər silsiləsini tamamlayan

Məhəmməd peyğəmbərə deyir:

"Ey Məhəmməd! Biz səni insanlara

rəhmət, mərhəmət məqsədi xaricində gödərmədik."

Biz insanlara, xüsusən də müsəlman olaraq bizlərə -

peyğəmbərin yolu ilə getməyi məqsəd kimi qəbul edənlərə,

peyğəmbərə mümkün qədər çox bənzəmək mühümdür.

Peyğəmbər belə buyurmuşdur:

"Özünüzü Allahın əlamətləri ilə bəzəyin"

Allahın ən böyük əlaməti olan rəhmliliyi barədə Quranda

"Alllah özünə mərhəməti fərman vermişdir" kimi

və ya "özünə rəhmlə hökm vermişdir" yazılır.

Buna görə də bizim məqsəd və məramımızın da cövhərində mərhəmət

və mərhəməti daim yaşadan,

mərhəməti dilə gətirən, əmələ çevirən bir şeylər mözcud olmalıdır.

Bunlar hamısı gözəldir amma

bir çox yanlışlıqlar edirik.

Bəs onda dünyada mərhəmət azlığının səbəbi nədir?

Bu sualı cavablandırmaq üçün biz mənəvi yolumuza nəzər salmalıyıq.

Hər bir dini təlimdə "xarici yol" və "daxili yol" anlayışları vardır

bunu biz ekzoterik və ezoterik yol da adlandırırıq

İslamın ezoterik yolu - populyar Sufizm, ərəb dilində təsəvvüf kimi tanınır

və bunu daşıyanlar - mürşidlər, ustadlar,

sufi ənənələrini yaşadan mənəvi müəllimlər -

peyğımbərimizin öyrətdikləri və nümunələrinə istinad edərək

problemin harada olduğunu bizlərə çatdırırlar.

Peyğəmbərin qələbə çaldığı bir döyüşdən sonra

o ardıcıllarına müraciətində "İndi biz kiçik döyüşdən

böyük döyüşə qayıdırıq" demişdir

və onlar da - "Allahın elçisi, biz əldən düşmüşük,

bu halla daha böyük döyüşə necə girə bilərik?"

Peyğımbər isə cavabında "Bu sizin özünüzlə, öz eqonuzla olan döyüşünüzdür" demişdir.

İnsanlığın problemlərinin əsasında eqoizm, "mən" durur.

Tanınmış Sufi ustadı Ruminin bir hekayəti var -

dostunun evinə gələn bir şəxsin hadisəsini nəql edir -

adam qapını döyür

içəridən bir səs "kimdir?" deyir.

Adam cavab verir -"mən"

ingilis dilində desək - "I"

səs cavab verir - "çıx get".

Uzun illər sürən təlimlərdən, axtarışlardan və müridlikdən sonra

o geriyə dönür və

böyük itaətlə həmin qapını bir daha döyür

və səs "kimdir orda?" soruşur

və o deyir: "bu sənsən, ey qəlbqıran"

qapı açılır və səs deyir:

"içəri keç, zira bu evdə iki "mən" üçün yer yoxdur".

Yəni "iki eqo" nəzərdə tututlur

və Ruminin hekayələri ruhani yol üçün bir metaforadır.

Allahın varlığında birdən çox "mən"ə yer yoxdur

və bu yeganə "mən" də ilahi olandır.

Hədisi-qüdsi açıqlamalarında Allah buyurur ki,

mənim qulum və ya insan olaraq yaratdığım varlıq

mənə yalnız ondan etmək istədiklərim

vasitəsilə yaxınlaşa bilər.

Aranızda tabeçiliyində işçiləri olan şəxslər bunun

nə olduğunu yaxşı bilir. İşçinizdən hansısa bir iş

tələb edin və əgər o bu işin öhdəsindən gələrsə

deməli ona daha çox iş tapşırmaq olar.

Allah buyurur: "Mənim qulum ondan istədiklərimdən çoxunu edərək

mənə yaxınlaşmaqda davam edir"

- deyək ki, o sevgini yolunda

"ekstra kreditlər" qazanır -

"qulumu sevərkən" - Allah buyurur -

"Mən onun gördüyü gözlərinə,

eşitdiyi qulaqlarına,

tuta bildiyi əllərinə,

yeridiyi ayaqlarına

və anladığı ürəyinə çevrilərəm."

Bu bizim özümüzü ilahi olanla birləşdirir,

bu bizim bütün ruhani yolumuzun, ənənəmizin məramı və məqsədidir.

Müsəlmanlar İsaya Sufi ustadı kimi,

ruhani yolu vurğulamaq üçün göndərilmiş böyük bir elçi kimi baxırlar.

O, "mən ruham və yol mənəm" dedikdə,

Məhəmməd peyğımbər "məni kim görmüşsə, Allahı görmüşdür" deməsi

onların varlığının tamamilə Allahın vasitəçiliyinə dəlalət etməsidir -

onlar Allahın yolunun bir parçası olmuş,

onlar öz nəfsləri və "mən"i - eqoları ilə deyil,

Allahın məramı ilə yer üzünə yaymışlar.

Mərhəmət dünyaya verilib, o bizdə doğuşdandır, o bizim içimizdədir.

Edə biləcəyimiş şey "mən"imizi yolumuzdan dəf etməkdir,

eqoizmimizi kənara atmaqdır.

Əminəm ki, böyük ehtimalla sizin burada hamınız və ya əksəriyyətiniz

ruhi təcrübə adlandırdığımız hisslə rastlaşmısınız -

bu həyatınızdakı bir an, bir dəqiqə, bəlkə bir neçə saniyə

eqonuzun sərhədlərinin yoxa çıxdığını yaşamısınız

və bu anda özümüzü ətrafla bir tam olan kimi

bu qabdakı su ilə, bütün insanlıqla birlikdə,

Yaradanla tamlıqda hiss etmisiniz -

özünüzü gücün, qorxunun

dərin məhəmmətin, həyatınızda nə vaxtsa hiss etmədiyiniz

dərin mərhəmət hissinin mövcudluğunda hiss etmisiniz.

Bu an Allah tərəfindən bizə verilən bir bəxşişdir -

elə bir bəxşiş ki, bir anlığa bizi

"mən, mən, mənə, mənim" deməkdən məhrum edir

və Ruminin hekayəsindəki adamın ilk dediyindən fərqli olaraq

bu an biz "ah, bu hamısı Sənsən" deyirik

Bunların hamısı sənsən. Bunların hamısı bizik.

Biz, mən və hamımız Sənin bir parçanıq.

Bütün yaradılış, bütün cisimlər, həyatın qaynağı

və bütün bu səyahətin sonu - hamısı Sənsən.

Sən həm də qəlblərimizi qıransan

Sən hamımızın yönləndiyi ünvan, yaşamımızın məqsədisən

uğrunda ölməli olduğumuzsan

və uğrunda yenidən diriləcəyimiz olansan və Sən

bizim mərhəmətli varlıq olaraq qalmağımıza səbəb olan Allahsan.

Bugünkü ismarıcımız və bugünkü məqsədimiz

sizlərə - bu gün burada olanlara

mərhəmət nizamının məqsədini xatırlamaqdır.

Zira Quran bizə bunu hər zaman yadda saxlamağı və bir-birimizə xatırlarlamamızı təkid edər

çünki, həqiqət biliyi hər bir insanın içindədir

və biz bunu bilirik.

Bunu anlamağa imkanımız da var.

Jung bunu instinktiv adlandıra bilər.

Təhtəlşüurda, xəyallarımızda

Quranda yazıldığı kimi - yuxu halımızda

yəni, kiçik keçici ölüm.

Yatmışkən yuxular görürük,

hətta bu hallarda bəzilərimizin ruhu bədənimizi tərk edir

və biz gözəl şeylər görürük.

Biz sərhədsiz məkanlarda və

sərhədsiz zamanlarda səyahətlər edirik.

Ancaq bütün bunlar mərhəmətli və rəhmli

yaradıcının adını yüksəltmək üçündür.

Tannı, Boq, ona istənilən adda müraciət etdiyimizdə...Allah, Ram, Om,

onun nə cür adlandırdığımızdan asılı olmayaraq

və ya o ilahi varlığa necə hansı formada üz tutmağımızdan asılı olmayaraq -

- istənilən halda bu mütləq varlığın olduğu nöqtədir -

mütləq sevgi, mərhəmət və rəhmət,

mütləq bilik və mütləq əqlin olduğu yer

Hindlilərin adlandırdığı "Satçidananda" kimi.

Dillər fərqli olsalar da

hədəf eynidir.

Ruminin başqa bir hekayəti var -

üç nəfər barədə, biri türk, biri ərəb

biri də, xatırlamıram, deyək ki malay

biri angour istəyir, deyək ki, ingiliscə

biri enab, o biri də üzüm istəyir

istədikləri ilə bağlı "mən üzüm - enab - angour istəyirəm" deyə

aralarında mübahisə düşür

lakin anlamırlar ki, bu sözlər

müxtəlif dillərdə eyni reallığı ifadə edir

Lakin təyinatına görə yalnız bir mütləq reallıq mövcuddur,

bir mütləq varlıq -

çünki bu mütləqlik təyinatına görə təkdir

mütləq və tək.

Varlığın bu mütləq bütünlüyü,

şüurun bu mütləq birliyi,

mütləq şüur, mərhəmət və eşq -

ilahi olanın başlıca özəlliyidir.

Bu həm də ayrılıqda

insan mənasını ifadə edən özəllikdir.

Fiziki olaraq insanı təyin edən

onun fizioloji varlığıdır.

Lakin Allah insanı ruh və təbiətinə görə təyin edər.

Quranda yazıldığı kimi O, mələklərə üz tutaraq deyir:

"Adəmi palçıqdan yaratdıqdan və

öz ruhumdan ona üfürdüyümdən

sonra ona səcdə edin."

Mələklər insan bədəni deyil, insan ruhu

qarşısında səcdə edirlər

Niyə? Çünki ruh, insan ruhu

ilahi nəfəsin, ilahi ruhun

bir hissəsidir.

İnsanın ilahi cilddə yaradılması fikri

İncildə də öz əksini tapmışdır.

Tanrının təsviri nədir?

Tanrının təsviri mütləq varlıqdır

mütləq şüur, bilik və müdrüklük

mütləq mərhəmət və məhəbbət

və buna görə də bizlər - insanlar üçün

insan olmanın hansı anlama gəlməsinə dair ən ali hissləri

insan varlığının nə demək olduğuna dair ən həyacan verici duyğuların anlamı

içimizdəki ilahi nəfəsin düzgün

daşıyıcısı kimi olmağımızdır -

bu içimizdən, öz içimizdən gələn mükəmməllik axtarışıdır,

həyatda olma, var olma

müdrük, şüurlu, hissiyatlı, rəhmli

olmaq və varlıqlara sevgi bəsləməkdir.

Bu mənim daşıdığım inam ənənəsinin özüdür,

mənim öyrəndiyim və anladığım inam ənənəsinin özüdür.

Bu bizim dayandığımız ümumi platformadır

və bu platformada hamı eyni olsa

biz yaşadığımız dünyanı daha gözəl məkana çevirə bilərik.

Hazırda uçurumun kənarındayıq

və sizin kimi insanların sayəsində

biz Isiah öngörüsünün həyata keçməsi və

bu öngörüyə görə zaman gələcək ki,

insanlar qılınclarını kotanlarla əvəz edəcəklər

və müharibəyə heç zaman can atmayacaqlar,

insanlıq tarixində son bir həddə gəlib çatmışıq -

eqomuza hakim olmalıyıq

bunun hansı eqo olduğundan asılı olmayaraq - fərdi eqo,

ailə eqosu, milli eqo -

- qoy bütün təriflər yalnız Vahidə ünvanlansın.

Təşəkkürlər. Allah sizləri qorusun.

Alqışlar