Cep telefonları iki cinayeti aydınlatmaya nasıl yardımcı oldu

Çözülemeyen ve açıklanamayan iki cinayet -- ta ki gazeteci Paul Lewis telefonlarında kanıt olan görgü tanıklarıyla konuşmaya başlayıncaya kadar. Lewis, kurbanlara adaleti sağlamak için görgü tanıklarının hikayelerini ve kanıtlarını adım adım birleştirdi. İşte bu, araştırmacı gazeteciliğin halk ile güçlenen geleceği.

Bugün buraya yeni nesil haberciliği
anlatmak için geldim.

Bazıları buna vatandaş haberciliği,
bazıları da katılımcı muhabirlik diyor.

Ama aslında gazeteciler,
yani benim gibi insanlar için,

bu her şeyi bilemeyeceğimizi kabul etmek

ve teknoloji aracılığıyla başkalarının

bizim gözümüz ve kulağımız olmasına
izin vermemiz demek.

Sizin gibi insanlar,
yani toplumun diğer üyeleri için

haberin pasif tüketicisi olmakla kalmayıp
aynı zamanda üreticisi olmanız demek.

Ben bunun süreci
güçlendirdiğine inanıyorum.

Sıradan insanların güçlü organizasyonları
sorumlu tutmasına olanak sağlayabilir.

Bunu, araştırdığım iki vaka
üzerinden size anlatacağım.

İkisi de tartışmaya açık ölümleri içeriyor

ve her iki vakada da yetkililer
olayların yanıltıcı olmasına neden olan

resmi bir versiyonunu yayımladılar.

Gerçekleri; yeni teknolojiden,
sosyal medyadan

ve özellikle de Twitter'dan
yararlanarak anlayabildik.

Burada bahsettiğim daha önce de
söylediğim gibi "vatandaş haberciliği."

O halde ilk vakayı ele alalım:

Ön planda oIan bu adam Ian Tomlinson.

Londra'da bir gazete satıcısı

ve 1 Nisan 2009'da Londra'daki
G-20 protestolarında öldü.

Bir protestocu değildi.

Göstericiler arasından yolunu bulup
işten eve dönmeye çalışıyordu.

Ama eve varamadı.

Arkasında duran adamla yüz yüze geldi

ve gördüğünüz gibi adam
yüzünü bir kar maskesiyle kapatmış.

Dahası rozet numarasını da göstermiyordu.

Ama sizlere o adamın
Londra Polis Teşkilatı'nda

bir polis memuru olan Simon Harwood
olduğunu söyleyebilirim.

Aslında özel gönüllü destek ekibindendi

ve bu fotoğraf çekildikten saniyeler sonra

Harwood, Tomlinson'a
copla saldırıp yere ittirdi

ve Tomlinson o anda can verdi.

Ama polisin bize anlatmak
istediği hikaye bambaşkaydı.

Başlangıçta, resmi açıklamalarda
ve kayıt dışı bilgilendirmelerde

Ian Tomlinson'un
doğal sebeplerden öldüğü söylendi.

Polisle hiçbir temasının olmadığı,

vücudunda izlere
rastlanmadığı iddia edildi.

Hatta polisin onu hayata
döndürmeye çalıştığı sırada

protestocuların attığı
ve daha sonradan şişe olduğu öğrenilen

patlayıcılar yüzünden
sağlık ekibinin engellendiği söylendi

ve bunun sonucu bu gibi hikayelerdi.

Size bu slaytı göstereceğim

çünkü bu gazete Ian Tomlinson'ın
hayatının 20 yılında sattığı gazete.

Eğer herhangi bir haber organizasyonunun

adli bakımdan, düzgünce
neler olduğunu araştırmak için

sorumluluğu varsa o da
Evening Standard gazetesiydi.

Ama onlar da, benim haber şirketim de
dahil olmak üzere, tıpkı diğer herkes gibi

olayların resmi versiyonu
tarafından yanlış yönlendirilmişti.

Ama burada gördüğünüz üzere
polise atıldığı söylenen şişeler

gazetenin bu versiyonunda
tuğlalara dönüşmüştü.

Bu yüzden hikayenin daha fazlası
olabileceğini düşünerek şüphelendik.

Resimde gördüğünüz
bu protestocuları bulmalıydık

ama tabii ki biz araştırmaya başladığımız
zaman çoktan kaybolmuşlardı.

Öyleyse tanıkları nasıl bulursunuz?

Burası benim için oldukça
ilginçleşen kısım.

İnternet'e başvurduk.

Bu Twitter, bugünlerde hakkında
birçok şey duymuşsunuzdur.

İki gün önce kayıt olduğum için
bu duruma oldukça yeniydim.

Twitter'ın bir mikro blog sitesi
olduğunu keşfettim.

140 karakterlik kısa bir mesaj
göndermemi sağlıyordu.

Ayrıca mükemmel bir araştırma merkeziydi.

Burası insanların ortak bir amaç için
toplandığı sosyal bir alandı.

Bu vakada gazetecilerden
ayrı olarak insanlar,

Ian Tomlinson'ın hayatının
son 30 dakikasında

tam olarak neler olduğunu sorguluyorlardı.

Bu iki adamın yaptığı gibi.

Ian Tomlinson düştükten sonra
bu ikisi onun yardımına koştular.

Ambulansı aradılar.

Herhangi bir şişe veya tuğla görmediler.

Bu yüzden hikayenin tam olarak

polisin iddia ettiği gibi
olmadığından endişelendiler

ve yine sosyal medya üzerinden

ellerinde bu tarz fotoğraf
ve kanıt gibi malzemeler olan

kişilerle karşılaşmaya başladık.

Şimdi bu Ian Tomlinson'a
yapılan saldırıyı göstermese de

sıkıntılı bir durumda gibi görünüyor.

Sarhoş muydu? Düşmüş müydü?

Bu durumun yanındaki polis memurlarıyla
herhangi bir ilgisi var mıydı?

Burada onlarla konuştuğu görülüyor.

Bize göre bu kadarı daha derin
bir araştırma yapmak için yeterliydi.

Sonuç olarak biz kendi hikayelerimizi
internete koymaya başladık.

İnternet ile ilgili
en güzel şeylerden biri de

hepimizin bildiği gibi insanların koyduğu
bilgilere herkesin rahatça ulaşmasıdır.

Bu, sadece vatandaş habercileri için

ya da Facebook veya Twitter'a
mesaj atanlar için geçerli değil.

Benim gibi gazeteci olan
insanlar için de geçerli.

Haberiniz ödeme duvarının doğru tarafında,

yani bedava olduğu sürece,
isteyen herkes ona ulaşabilir.

Anlatımında şüpheler barındıran

ve olayların resmi versiyonunu
sorgulamamıza neden olan

bunun gibi hikayeler, insanların da
sorular sormasına neden oldu.

Çevrim içi mıknatıs gibiydiler.

Bize yardımcı olabilecek materyalleri olan

insanlar bize doğru bir çeşit
çekim gücüyle çekiliyorlardı.

Altı gün sonra neredeyse
20 görgü tanığı bulmayı başardık.

Haritada oldukları yerlere yerleştirdik.

Burası Londra'daki İngiltere Bankası,
Ian Tomlinson'ın öldüğü olay yeri

ve haritaya yerleştirdiğimiz
işaretlerin üzerine tıklayarak

her bir görgü tanığının söylemek
istediklerini duyup

çektikleri fotoğrafları ve bazen de
çektikleri videoları görebilirsiniz.

Ancak tanıkların, ölümünden önce

polisin Ian Tomlinson'a saldırdığını
söylediği bu aşamada bile

polis bunu kabul etmeyi reddetti.

Ölümünü araştıran
hiçbir resmi soruşturma açılmadı

ve sonra bir şeyler değişti.

New York'taki bir yatırım fonu
yöneticisinden bir mail aldım.

Ian Tomlinson'ın öldüğü gün
bir iş için Londradaydı

ve kamerasını çıkartarak
olayı kaydetmişti.

(Video) Anlatıcı:
Bu, 1 Nisan'da 7:20 sularında

G-20 protestosunda bulunan kalabalık.

İngiltere Bankası'nın
yakınında olan Cornhill'deydiler.

Bu video bu adamın ölümü için açılan

polis soruşturmasının
temelini oluşturacak.

Ian Tomlinson işten eve gitmek için
bu alandan yürüyordu.

(Bağırış sesleri)

Polisin davranışlarının ciddi sorunlar
oluşturduğunu göstermek için

görüntüyü yavaşlattık.

İsyan kontrol polislerine
ve köpek eğiticilerine arkası dönük olan

Ian Tomlinson onlardan uzaklaşıyordu.

Elleri cebindeydi.

Burada bir isyan kontrol polisinin

Tomlinson'ın bacak bölgesine
copla vurduğu görülüyor.

Daha sonrasında Tomlinson'a
arkadan saldırıyor.

Tomlinson ileriye tökezliyor
ve yere düşüyor.

(Bağırış sesleri)

Paul Lewis: Pekala, gerçekten şok edici.

Bu video çok iyi değildi

ama ilk defa izlediğimde

New York'taki yatırım fonu
yöneticisiyle iletişim halindeydim

ve bu hikayeyi
saplantı haline getirmiştim.

Bunun olduğunu söyleyen
o kadar çok kişiyle konuşmuştum ki

telefonun diğer ucundaki adam bana
"Bak, video her şeyi gösteriyor" diyordu.

Kendi gözlerimle görene kadar
ona inanmak istememiştim.

Saat sabahın 2'siydi
ve bilişimden bir adamla birlikteydim;

ve video gelmiyordu.

En sonunda indirme tamamlandı,
videoya tıkladım.

ve şunu fark ettim:
Bu, oldukça önemli bir şey.

15 saat içinde videoyu
internet sitemize yükledik.

Polisin ilk yaptığı şey ise
ofisimize gelmekti.

Üst düzey polisler ofisimize gelip
videoyu kaldırmamızı istediler.

Biz de hayır dedik.

Zaten artık çok geçti

çünkü video dünyaya yayılmıştı.

İki gün içinde bu videoda bulunan
polis memuruna resmi soruşturma açılarak

Ian Tomlinson'ın kanuna aykırı bir şekilde
öldürüldüğüne karar verildi.

Bu, ilk vakaydı;
bugün iki vaka olacağını söylemiştim.

İkinci vaka ise bu adam.

Tıpkı Ian Tomlinson gibi o da bir babaydı
ve Londra'da yaşıyordu.

Ama o Angola'dan gelen
bir siyasi mülteciydi.

ve 6 ay önce
başarısız bir sığınmacı olduğu için

İngiltere hükümeti onun
Angola'ya dönmesine karar vermişti.

Böylece ona Heathrow'da bulunan
bir havayolu şirketinden bilet aldılar.

Olayların resmi versiyonunda,

Jimmy Mubanga'nın ölümünün
resmi açıklaması sadece hasta olduğuydu.

Uçuş sırasında rahatsızlandığı

ve uçak Heathrow'a geri döndükten sonra

hastaneye transfer edilmiş
ve öldüğü ilan edilmişti.

Şimdi Jimmy Mubenga'ya asıl olanlar

iş arkadaşım Mathew Taylor ve benim
anlattığımız hikayenin versiyonunda

aslında üç güvenlik görevlisi
sınır dışı edilmesine direndiği için

onu yerinde zapt etmeye çalışmışlardı.

Onu oldukça tehlikeli
bir şekilde bağlamışlardı.

Bu tutukluları sessiz olmaya zorluyordu

ve o da oldukça fazla ses çıkarıyordu.

Ancak bu bağlanma şekli, asfeksi denilen
bir tür boğulmaya sebep oluyordu.

Hayal etmeye çalışın,

uçakta başka yolcularda vardı

ve onun "Nefes alamıyorum!
Nefes alamıyorum!

Beni öldürüyorlar!"
dediğini duyabiliyorlardı

ve sonra nefes alışverişi durdu.

Peki biz bu yolcuları nasıl bulduk?

Ian Tomlinson vakasında tanıklar
hala Londradaydı.

Ancak bu yolcuların birçoğu
Angola'ya geri dönmüştü.

Onları nasıl bulacaktık?

Yine internete başvurduk.

Daha önce de söylediğim gibi
hikayeler yazdık,

bunlar adeta online mıknatıslardı.

Anlattığımız hikayeler
gazetecilerin yapmaması gereken,

sorgulayıcı ve birazda teorik olduğundan

gazeteci profesörlerin kaşlarını çatarak
şüpheci yaklaşacağı tarzdaydı.

Ama bunu yapmamız ve bunu yaparken de
Twitter'ı kullanmamız gerekiyordu.

Angolalı bir adamın
uçuş sırasında öldüğünü söylüyorum.

Bu çok büyük bir hikaye olabilir.

Bu bir sonraki tweet "Lütfen RT" diyor.

Yani "Lütfen retweet'leyin"
ve bu şekilde birbirinize aktarın.

Twitter hakkında etkileyici
bir diğer şey de bilgi akış şekli,

daha önce hiç görmediğimiz bir şeydi.

Biz tam olarak anlamıyoruz

ama bir parça bilgiyi ortaya attığında

tıpkı bir rüzgar gibi
anında her yere ulaşıyor.

Nereye kadar ulaşacağını bilemiyorsunuz.

Ama tuhaf bir şekilde tweetlerin
istenilen yere varmak konusunda

esrarengiz bir yeteneği var.

Bu durumda, vardığı yer bu adamdı.

"Bende BA77'deydim" -
bu uçuş numarası -

"ve adam yardım etmemiz için yalvarıyordu

ve şuan hiçbir şey yapmadığım için
çok suçlu hissediyorum."

Bu kişi, Micheal'dı.

Bana bu tweet'i attığında
Angola'da bir petrol yatağındaydı.

Ben Londra'daki ofisimdeydim.

Uçuşta olanlarla ilgili endişeleri vardı.

Dizüstü bilgisayarına gidip
uçuş numarasını yazdı.

Bizim attığımız tweetlerle karşılaştı,
yazdığımız hikayelerle.

Olayın farklı bir versiyonunu
anlatmaya çalıştığımızı

ve şüpheci olduğumuzu anlamıştı.

Benimle iletişim kurdu

ve Micheal bana bunları söyledi:

(Ses) Micheal: Boğulma
çıkacağından oldukça eminim.

En son duyduğumuz şey adamın
nefes alamıyorum demesiydi

ve hepsi 100 kilodan fazla görünen
üç tane güvenlik görevlisi

görebildiğim kadarıyla üzerine
bastırarak adamı yerde tutuyorlardı.

Benim tek görebildiğim üç adamın
onu koltuğundan aşağı çektikleriydi.

Tek görebildiğim koltukların
üstünden görünen kafasıydı

ve "Bana yardım edin!" diye bağırıyordu.

Sadece "Bana yardım edin!
Bana yardım edin!" demeye devam etti.

Sonra da koltukların altında kayboldu

ve o üç güvenlik görevlisinin üzerinde
oturduğunu görebiliyordunuz.

Geri kalan hayatımda bu görüntü
her zaman aklımda olacak.

Bir şeyler yapabilir miydim?

Şimdi her yatmaya gittiğimde
bu soru beni rahatsız edecek.

Bu olaya karışmadım

çünkü uçaktan atılıp
işimden kovulurum diye korktum.

Bir adamı toplum içinde
uçağa bindirmek için

üç kişinin tutması gerçekten çok aşırı.

Tamam mı?

Eğer adam öldüyse
bu gerçekten çok aşırı demektir.

PL: Bu onun uçuşta neler olduğunun
kendi yorumlamasıydı

ve daha önce de söylediğim gibi

Micheal çoğunu araştırarak,
internet üzerinden,

sosyal medya sayesinde
bulduğumuz beş tanıktan biriydi.

Onları nerede oturduklarını
görebilmek için

uçaktaki koltuklarına
gerçekten yerleştirebiliyorduk.

Bu nokta da şunu söylemeliyim ki

sosyal medyayı kullanan
gazeteciler ve vatandaşlar için

bunların en önemli boyutu gerçekleri
doğru anladığımızdan emin olmak.

Doğrulama kesinlikle en önemli bir şart.

Ian Tomlinson'ın tanıkları vakasında
onların olay yerine dönmelerini

ve tam olarak neler olduğunu
ve neler gördüklerini

bana anlatmalarını sağladım.

Bu, kesinlikle çok önemliydi.

Mubenga vakasında bunu yapamadık

ama bize biniş kartlarını gönderebildiler.

Onları sorgulayarak söylediklerinin

diğer yolcuların söyledikleriyle de
tutarlı olduğundan emin olduk.

Bu olayda gazeteciler için,
hepimiz için, en tehlikeli durum

sürekli şaka yapılması ya da halka
kasti olarak yanlış bilgiler verilmesiydi.

Bu yüzden dikkatli olmalıydık.

Ama hiç kimse vatandaş haberciliğinin
gücünü reddedemez.

İki yıl önce Hudson nehrine
bir uçak düştüğünde

feribottaki bir adamın telefonunu çıkarıp
uçağın fotoğrafını çekmesi

ve paylaşmasıyla dünya bunu öğrendi.

Çoğu insan günün erken saatlerinde

Hudson nehrinde bir uçak olduğunu
bu sayede öğrendiler.

Şimdi yılın en büyük iki haberini düşünün.

Japonya'da tsunami ve deprem oldu.

Televizyonlarınızda gördüğünüz
görüntüleri aklınıza getirin.

Karada yüzen botlar vardı.

Sanki denizdeymiş gibi
hareket eden evler vardı.

İnsanların oturma odasında
yükselen sular, sallanan marketler -

bu görüntüler vatandaş haberciler
tarafından çekilip

anında sosyal medyaya
konulan görüntülerdi.

Yılın bir diğer büyük haberi:

Politik kriz ve Orta Doğu'da
meydana gelen politik deprem.

Mısır, Libya, Suriye
ya da Yemen olması önemli değildi.

Bu yönetim şeklinde yaşayan bazı kişiler
etraflarında olan biteni kaydederek

ve kendi hayat hikayelerini
internet üzerinde anlatarak

bu baskılayıcı kısıtlamanın
üstesinden gelmeyi başardı.

Tekrarlıyorum, doğrulaması çok zor

ama potansiyel olarak
çok büyük bir sorumluluk.

Bu fotoğraf ki bunlardan
herhangi birini gösterebilirdim,

aslında Youtube bunlarla dolu -

bu fotoğraf Bahreyn'de açıkça
silahsız olan bir protestocunun

ve güvenlik güçleri tarafından vuruluyor.

Kötü muamele gören
ya da muhtemelen öldürülen bir kişinin

Londra'da ya da Bahreyn'de
olması önemli değil.

Ancak vatandaş haberciliği ve teknoloji
dünyamıza yeni bir güvenilirlik kattı

ve bence bu çok iyi bir şey.

Sonuç olarak: Konferansın teması,
"Neden olmasın?"

Sanırım gazeteciler için bu oldukça basit.

Yani dünyamızda mümkün olan
şeylerin sınırlarını genişletip

etrafımızda olan birçok şeyi
şu an kaydederek

bu bilgiyi sosyal medya üzerinden
elde edebilecekken

neden bu teknolojiyi kullanmayalım ki?

Bu gazeteciler için yeni bir şey.

Size gösterdiğim hikayeleri 10 yıl önce,
hatta büyük ihtimalle 5 yıl önce olsaydı

araştırabileceğimizi düşünmüyorum.

Sanırım bu iki ölümün, Ian Tomlinson
ve Jimmy mubenga'nın ölümünün,

bugün bile neler olduğunu bilemeyeceğimizi
söylemek doğru bir tespit olurdu.

Sizin gibi insanlar içinde
"Neden olmasın?"

Sanırım bu da oldukça basit.

Sorunlu olduğunu düşündüğünüz,
sizi rahatsız eden, endişelendiren

bir tür adaletsizlik
ya da size doğru gelmeyen bir şeyle

karşılaştığınızda neden ona tanık olup,
kaydedip ve paylaşmıyorsunuz?

Tanık olma, kaydetme ve paylaşma
gazeteciliğin sürecidir

ve bunu hepimiz yapabiliriz.

Teşekkürler.