Thận hoạt động như thế nào? - Emma Bryce

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/how-do-your-kidneys-work-emma-bryce

Sau khi uống vài cốc nước trong một ngày nóng nực, chắc bạn sẽ thấy mắc tè. Nguồn gốc cảm giác đó là hai cơ quan hình hạt đậu hoạt động như một bộ cảm biến lọc. Emma Bryce giải thích cách thức thận cân bằng lượng chất lỏng trong cơ thể, phát hiện chất thải trong máu, biết được thời điểm cung cấp vi-ta-min, khoáng chất, và hóc môn cho cơ thể.

Bài giảng của Emma Bryce, minh họa bởi Tremendousness.

Đó là một ngày nóng nực

và bạn vừa uống vài cốc nước,

hết cốc nọ đến cốc kia.

Tiếp đến là cảm giác mắc tè
bắt nguồn từ hai cơ quan hình hạt đậu

hoạt động như những bộ cảm biến tinh lọc.

Chúng cân bằng
lượng chất lỏng trong cơ thể,

phát hiện chất thải trong máu,

và nhận biết khi nào cần cung cấp
vi-ta-min, khoáng chất

và hóc môn
giúp duy trì sự sống.

Hãy gửi lời chào
đến hai quả thận của bạn.

Vai trò chính của chúng
là loại bỏ chất thải,

biến chúng thành nước tiểu.

8 lít máu của cơ thể
đi qua thận

khoảng 20 - 25 lần mỗi ngày,

nghĩa là 2 quả thận này lọc khoảng
180 lít trong 24 giờ.

Thành phần các chất trong máu
luôn thay đổi

khi bạn ăn, uống.

Đó là lý do vì sao
thận hoạt động không ngừng nghỉ.

Máu đi vào thận qua các động mạch
rồi tiếp tục chia nhánh

cho đến khi trở thành
các mạch máu li ti

tiếp xúc với
các bộ phận đặc biệt bên trong thận

được gọi là nephron.

Mỗi quả thận có 1 triệu nephron

tạo thành một mạng lưới
lọc và cảm biến mạnh mẽ

tỉ mỉ kiểm tra toàn bộ lượng máu.

Đó là nơi ta thấy được
mức độ tinh luyện

và chính xác của bộ cảm biến này.

Để lọc máu, mỗi nephron sử dụng
2 bộ phận mạnh mẽ:

một cấu trúc hình giọt nước
được gọi là tiểu cầu thận

và một ống dài như ống hút
được gọi là tiểu quản thận.

Tiểu cầu thận làm việc như một cái ray
chỉ cho phép vài loại chất

như vi-ta-min và khoáng chất
đi vào tiểu quản thận.

Sau đó, nhiệm vụ của mạch này
là xác định xem

chất nào trong số đó
cần thiết cho cơ thể

để hấp thu theo
liều lượng mà cơ thể cần,

và để chúng tiếp tục
tuần hoàn trong máu.

Nhưng máu không chỉ mang
các chất cần thiết.

mà còn chứa
các sản phẩm loại thải.

Các nephron buộc phải tìm ra
cách xử lý.

Các tiểu quản thận phát hiện ra
các hợp chất cơ thể không cần tới,

như u-rê là chất thải ra từ quá trình
phá vỡ cấu trúc protein,

và gom chúng lại thành nước tiểu
dẫn ra khỏi thận

qua hai chiếc ống dài
được gọi là niệu quản.

Niệu quản xả nước tiểu vào bàng quang,
chờ để được thoát ra

khỏi cơ thể,
mang theo các chất thải.

Trong nước tiểu cũng có nước.

Nếu thận phát hiện có quá nhiều nước
trong máu,

ví dụ như khi bạn uống nhiều
cốc nước một lúc,

nó sẽ đem phần nước thừa đến bàng quang
để loại bỏ.

Mặt khác, tỷ lệ nước trong máu thấp

sẽ khiến thận giải phóng
một ít trở lại trong máu,

nghĩa là sẽ có ít nước
hòa vào nước tiểu hơn.

Đó là lý do nước tiểu có màu vàng đậm
khi cơ thể có ít nước.

Bằng cách kiểm soát nước, thận
điều hòa lượng chất lỏng của cơ thể.

Nhưng hoạt động cân bằng tuyệt vời này
không phải là kỹ năng duy nhất của thận.

Cơ quan này còn có khả năng kích hoạt
vi-ta-min D,

tiết ra một loại hóc môn được gọi là renin
làm tăng huyết áp,

và một hóc môn khác là erythropoietin,

giúp tăng sản sinh tế bào hồng cầu.

Nếu không có thận, lượng chất lỏng
trong cơ thể sẽ bị mất kiểm soát.

Mỗi lần ta ăn, máu sẽ nhận một lượng chất
không được tinh luyện.

Sau đó, việc tích trữ chất thải sẽ làm
hệ thống quá tải và ta sẽ chết.

Do đó, mỗi quả thận không chỉ
giữ cho hệ thống hoạt động trơn tru

mà còn giúp ta sống sót.

Thật may mắn khi
ta có đến 2 hạt đậu kỳ diệu này.