< Return to Video

Euclid as the Father of Geometry

  • 0:01 - 0:05
    "Doğanın kuralları tanrının matematiksel düşünceleridir"
  • 0:05 - 0:08
    Euclid of Alexandria'nın bir sözü bu.
  • 0:08 - 0:13
    Euclid, İsa'nın doğumundan 300 yıl önce yaşamış bir filozof ve matematikçi.
  • 0:13 - 0:20
    Bu sözü videoya koymamın sebebi Euclid'in geometrinin atası olarak görülmesidir.
  • 0:20 - 0:23
    Aynı zamanda dini inancınız ne olursa olsun çok tarafsız bir alantı.
  • 0:23 - 0:25
    Tanrının var olup olmadığına ve tanrının doğasına değinilmiş.
  • 0:25 - 0:28
    Burada doğa hakkında çok temel bir şey söylüyor.
  • 0:28 - 0:32
    Doğanın kuralları tanrının matematiksel düşünceleridir.
  • 0:32 - 0:35
    Burada bahsedilen matematik doğanın bütün kurallarını ortaya koyuyor.
  • 0:35 - 0:38
    "Geometri" kelimesi de yunancadan gelmektedir.
  • 0:38 - 0:41
    "Geo" yunanca "dünya" demektir.
  • 0:41 - 0:44
    "metri" kelimesi ise yunanca "ölçüm" anlamına gelmektedir.
  • 0:44 - 0:47
    "metrik" sistemle herhalde aşinasınızdır.
  • 0:47 - 0:50
    Ve Euclid geometrinin atası olarak bilinir.
  • 0:50 - 0:53
    (geometri üzerine çalışan ilk insan olduğu için değil)
  • 0:53 - 0:56
    İlk insanların geometri üzerinde çalıştıklarını hayal edebilirsiniz.
  • 0:57 - 1:00
    Yerdeki iki dala bakarak bile geometri çalışmış olabilirler.
  • 1:00 - 1:02
    Ve diğer iki dala benzer başka iki dala da bakarak çalışmış olabilirler.
  • 1:02 - 1:05
    Ve sonra"Bu iki dal arasındaki benzerlik nedir?" diye sormuş olabilirler.
  • 1:05 - 1:14
    Ya da o iki dalı bir ağacın sarkan dalına benzetmiş olabilirler.
  • 1:14 - 1:18
    Ve sonra"Bu dalların açılımları arasında bir benzerlik var." demiş olabilirler.
  • 1:18 - 1:20
    Ya da kendilerine,
  • 1:20 - 1:26
    "Bir çemberin çevresiyle çapı arasındaki orantı nedir? diye sormuş olabirler.
  • 1:26 - 1:28
    Peki bu bütün çemberler için geçerli mi?
  • 1:28 - 1:32
    Veya elimizde bunun kesin doğru olduğuna inandıracak bir kanıt var mı?
  • 1:32 - 1:34
    Eğer ilk yunanlılardan bahsedecek olursak,
  • 1:34 - 1:39
    Geometrik şekillerle daha da aşina olmaya başladılar.
  • 1:39 - 1:43
    Pisagor gibi Yunan matematikçiler hakkında konuşunca,
  • 1:43 - 1:46
    (kendisi Euclid'den önce yaşamıştır)
  • 1:46 - 1:55
    Euclidean geometrisi milattan önce 300 yıllarına dayanır.
  • 1:55 - 2:00
    (Şuradaki Euclid'in Rafael tarafından çizilmiş bir resmi. Kimse Euclid'in doğdunda ve öldüğünde nasıl göründüğü hakkında bir fikri yok.
  • 2:00 - 2:06
    Buradaki sadece Rafael Alexandria'da öğretmenken çizdiği Euclid'in tahmini bir resmi.)
  • 2:06 - 2:08
    -
  • 2:08 - 2:14
    Euclid'i geometrinin babası yapan ortaya attığı Euclid'in elementeri teorisidir.
  • 2:14 - 2:21
    "Euclid'in Elementleri" aslında 13 ciltlik bir kitaptır.
  • 2:21 - 2:25
    (belki de gelmiş geçmiş en ünlü okuma kitabı olabilir)
  • 2:25 - 2:31
    Ve bu 13 ciltlik kitapta geometriye, üç boyutlu geometriye ve ortaya koyduğu teorilere olan mantıklı ve düşünceli yaklaşımını anlatır.
  • 2:31 - 2:38
    -
  • 2:38 - 2:41
    Ve yandaki kitabın kapağının bir resmidir.
  • 2:41 - 2:45
    -
  • 2:45 - 2:48
    Bu kitap 1570 yılında yazılmıştır.
  • 2:48 - 2:52
    Öncelikle tabi ki yunanca yazılmıştı fakat Ortaçağ zamanında kitap araplar tarafından benimsenmiş ve Arapçaya çevrilmiştir.
  • 2:52 - 2:55
    -
  • 2:55 - 3:02
    Ve Ortaçağın sonlarına doğru kitap Latinceye çevrilmiş ve sonrasında da ingilizceye çevrilmiştir.
  • 3:02 - 3:06
    "Sert bir yaklaşımı var" dediğim zaman, Euclid sadece
  • 3:06 - 3:14
    "Bir dik üçgenin iki kenarının karesinin toplamı hipotenüsün karesine eşittir..." gibi bir sürü şey demedi( Bütün bunların anlamaları üzerinde konuşacağız.)
  • 3:14 - 3:18
    -
  • 3:18 - 3:24
    Aynı zamanda "Sadece bütün bunların doğru olduğuna inanmak istemiyorum, bütün bunların doğru olduğunu kanıtlamak ve bilmek istiyorum" dedi.
  • 3:24 - 3:30
    Ve "Elementler" kitapında en temel varsayımlar üzerinde yoğunlaştı.
  • 3:33 - 3:38
    -
  • 3:38 - 3:44
    Geometride bu temel varsayımlara "aksiyom" ve "faraziye" diyoruz.
  • 3:44 - 3:52
    Bu varsayımlardan yola çıkarak bir sürü teoriyi ve görüşü ortaya çıkardı ve kanıtladı.
  • 3:52 - 3:56
    Ve dedi ki "Eğer bu doğruysa bu da doğrudur, o zaman bu da doğru olmak zorunda."
  • 3:56 - 3:58
    Ve doğru olamayacak bir sürü şeyin doğru olduğunu kanıtladı.
  • 3:58 - 4:01
    Ve doğru sanılan bir sürü görüşün doğru olmadığını kanıtladı.
  • 4:01 - 4:04
    Sadece, "Bütün üzerine oturduğum çemberlerin şu özelliği vardır." demedi.
  • 4:04 - 4:06
    Aynı zamanda, "Bunun doğru olduğunu kanıtladım" dedi.
  • 4:06 - 4:11
    Ve buradan yola çıkarak başka teoriler üzerinden birçok sonuca varabildi.
  • 4:11 - 4:14
    (Bunu yapabilmek için orjinal aksiyomlarımızdan birini kullanabiliriz.
  • 4:14 - 4:17
    Bunun önemli tarafı ise daha önce kimsenin bunu yapmamış olmasıdır.
  • 4:17 - 4:23
    -
  • 4:23 - 4:30
    Çalışmalarını sadece bir kaç kanıt için değil, konu hakkındaki bütün bilgileri geliştirmek için yürüttü.
  • 4:31 - 4:40
    Bütün bu "belitleri"(aksiyom) , "teorileri", "teklifleri" ve "postulatları" kanıtlamak için konuya sert yaklaşımlar gerçekleştirdi.
  • 4:40 - 4:42
    (teoriler ve teklifler aşağı yukarı aynı şey9
  • 4:43 - 4:48
    Euclid'den 2000 yıl sonra, eğer Euclid'in "Elementler" kitabını okumamış ve anlamamışsanız sizi eğitimli biri olarak görmezlermiş.
  • 4:48 - 4:55
    -
  • 4:55 - 5:00
    "Euclid'in Elementleri" kitabı İncil'den sonra batı dünyasında en çok basılan kitap olmuştur."
  • 5:00 - 5:02
    -
  • 5:02 - 5:04
    İncilden sonra ikince gelen bir matematik kitabıdır bu.
  • 5:04 - 5:08
    Basım olanakları ortaya çıkınca "Tamam, hadi incil'i basalım. Peki sonra ne basacağız?" dendi.
  • 5:08 - 5:10
    Sonra "Hadi Euclid'in Elementleri kitabını basalım" fikri ortaya atıldı.
  • 5:11 - 5:17
    Ve bu kitabın yakın geçmişle bağlantılı olduğunu savunabiliriz.
  • 5:17 - 5:19
    (150-160 yıl öncesini yakın geçmiş olarak kabul ediyorsanız)
  • 5:20 - 5:24
    Şurada Abraham Lincoln'den bir alıntı var(Kendisi Amerikanın en büyük başkanlarından biri)
  • 5:24 - 5:27
    Abraham Lincoln'ün bu fotoğrafını seviyorum.
  • 5:27 - 5:30
    Bu aslında Lincoln'ün otuzlu yaşlarındayken çekilmiş bir fotoğrafı.
  • 5:30 - 5:36
    Kendisi "Euclid'in elementleri" 'nin büyük hayranıydı.
  • 5:36 - 5:39
    Atına binerken "Euclid'in Elementleri" 'ni okurdu.
  • 5:39 - 5:41
    Beyaz Saraydayken de okurdu.
  • 5:41 - 5:44
    Bu Lincoln'ün bir sözü.
  • 5:44 - 5:48
    "Hukuk okurken, sürekli "göstermek" kelimesiyle karşı karşıya kalıyorum.
  • 5:48 - 5:53
    İlk önce bu sözün anlamınını kavradığımı zannetmiştim fakat aslında anlamamışım.
  • 5:53 - 5:59
    Kendime ne zaman kanıtlamaktan ve mantık aramaktan çok gösterdiğim zaman ne yapıyorum diye sordum.
  • 5:59 - 6:03
    "Göstermek" kanıtlamaktan nasıl değişkenlik gösterir..."
  • 6:03 - 6:08
    Lincoln, "göstermek" kelimesini şüphesizce kanıtlamak anlamında kullanmış.
  • 6:08 - 6:13
    Daha sert bir anlam--işin içinde bir şeyin doğru olduğunu düşünmekten çok daha fazlası var.
  • 6:13 - 6:18
    "Webster sözlüğüne baktım"(Lincoln zamanının sözlüklerinden."
  • 6:18 - 6:23
    "Kesin kanıtlardan bahsediyorlardı, şüphenin ilerisinde olan kanıtlardan. Fakat bu tür kanıtın ne olduğu hakkında hiçbir fikrim yoktu.
  • 6:23 - 6:28
    Birçok şeyin sebep aranmadan şüphenin çok ilerisinde kanıtlanabileceğini zannediyordum.
  • 6:28 - 6:33
    -
  • 6:33 - 6:36
    "Göstermek" denilen şeyin bu anlama geldiğini düşünüyordum.
  • 6:36 - 6:41
    Bütün kitaplara ve sözlüklere baktım fakat daha iyi bir sonuç elde edemedim.
  • 6:41 - 6:46
    "mavi" diyerek kör bir adamı tanımlamış olabilirsiniz.
  • 6:46 - 6:55
    En azından ben kendime, "Göstermenin ne demek olduğunu bilmiyorsan asla bir avukat olamazsın" dedim.
  • 6:55 - 7:00
    Sorunumu Springfield'da bıraktım, babamın evine gittim ve orada Euclid'in altı kitabından anlam çıkarana kadar kaldım."
  • 7:00 - 7:04
    -
  • 7:04 - 7:07
    (Burada bahsedilen düzlem geometrisi üzerine olan altı kitap)
  • 7:07 - 7:12
    " Ve sonra "Göstermek" kelimesinin ne anlama geldiğini anladım ve hukuk okumaya devam ettim."
  • 7:12 - 7:17
    Amerikanın en büyük başkanlarından birinin iyi bir avukat olabilmesi için euclid'in elementerl kitabındaki teorileri anlıyor ve kanıtlayabiliyor olması gerekiyordu.
  • 7:17 - 7:24
    -
  • 7:24 - 7:31
    Ve Beyaz Saray'dayken bu düşünceleri kafasına ince ayar yapmak için kullandı.
  • 7:31 - 7:33
    Bu şekilde çok büyük bir başkan oldu.
  • 7:33 - 7:37
    Geometride aşağı yukarı böyle şeyler üzerinde yoğunlaşacağız.
  • 7:37 - 7:43
    "Nasıl bir şeyi kanıtlarız" sorusu üzerine yoğunlaşacağız.
  • 7:43 - 7:50
    Euclid'in 2300 yıl önceki çalışmalarını daha modern bir biçimde inceleyeceğiz.
  • 7:50 - 8:00
    Söylediklerimizi kanıtlayabiliyor olabilmek için.
  • 8:00 - 8:02
    -
  • 8:02 - 8:06
    Bu yapacağımız temel ve "gerçek" matematik olacak.
  • 8:06 - 8:09
    Aritmatik sadece işlemlerden ibaretti.
  • 8:09 - 8:13
    Geometride ve Euclid geometrisinde yapacağımız şeyler gerçek matematikle doğrudan alakalı.
  • 8:13 - 8:17
    -
  • 8:17 - 8:21
    Belli varsayımlar yapacağız ve sonra varsayımların doğruluğunu kanıtlayabilmek için diğer şeyleri inceleyeceğiz.
Title:
Euclid as the Father of Geometry
Description:

Euclid and his long-lasting textbook "Euclid's Elements" (and how much Abraham Lincoln liked them!).

more » « less
Video Language:
English
Duration:
08:23
akselkohen97 added a translation

Turkish subtitles

Revisions