Lịch sử socola - Deanna Pucciarelli

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-history-of-chocolate-deanna-pucciarelli

Nếu bạn không thể sống được mà thiếu vắng socola, bạn thật may mắn khi đã không ra đời trước thể kỉ 16. Cho đến tận thời điểm đó, socola chỉ là một thức uống có bọt vị hơi đắng ở Trung Mĩ. Vậy làm thế nào một thức uống đăng đắng lại trở thành những thanh socola như ngày nay? Deanna Pucciarelli sẽ giúp ta lần theo dấu vết lịch sử đầy thú vị nhưng cũng không kém phần cay đắng của món ăn này.

Bài học soạn bởi Deanna Pucciarelli, minh họa bởi TED-Ed.

Nếu bạn không thể sống thiếu socola,

bạn thật may mắn khi được sinh ra
vào sau thế kỉ 16.

Cho đến thời điểm đó, socola chỉ là
một thức uống ở Trung Mĩ

có hình dạng khá khác biệt với
socola chúng ta biết ngày nay.

Từ năm 1900 trước Công nguyên,

người dân ở đó đã biết học cách
thu hoạch hạt

từ cây cacao bản địa.

Các tài liệu cổ xưa nhất tiết lộ rằng
nhân cacao được nghiền nát

sau đó được trộn với bột ngô và bột ớt

để tạo thành thứ thức uống

không dễ chịu như cacao nóng

mà hơi đắng và được tạo phủ thêm bọt.

Và nếu bạn tưởng rằng chỉ con người ngày nay
mới mê đắm socola thì nhầm to nhé,

người Trung Mĩ đã sớm
tôn thờ loại thực phẩm này.

Họ tin rằng cacao là thứ
thức ăn thiêng liêng

được ban tặng cho con người
bởi vị thần rắn lông vũ

được người Maya biết đến với cái tên Kukulkan

và người Aztec biết đến với cái tên Quetzalcoatl.

Người Aztec sử dụng cacao làm tiền tệ,

uống socola tại các bữa tiệc hoàng gia,

tặng cho quân lính như phần thưởng
sau chiến công

và sử dụng nó trong các nghi lễ.

Cuộc gặp gỡ đầu tiên xuyên đại dương
với socola diễn ra vào năm 1519

khi Hernán Cortés tới thăm
cung điện Moctezuma

tại Tenochtitlan.

Theo tài liệu do trung úy của Cortés ghi chép,

vua Moctezuma cho đem ra 50 bình thức uống
rót vào những chiếc cốc bằng vàng.

Khi những tên thực dân trở về
mang theo thứ hạt mới lạ,

sự truyền bá về những
câu chuyện dâm ô liên quan đến socola

đã khiến nó trở thành một thứ
thuốc kích dục tăm tiếng.

Ban đầu, vị hơi đắng của socola
giúp nó trở thành vị thuốc

chữa một số bệnh về bao tử

nhưng vị ngọt được sinh ra nhờ
thêm chút mật ong, đường và vani

đã khiến socola sớm trở thành thức uống
nổi tiếng tại cung điện Tây Ban Nha.

Không lâu sau, không gia đình quý tộc nào
lại không sở hữu socola trong nhà.

Thức uống thời thượng này tiêu tốn rất nhiều
công sức và thời gian để sản xuất

trên quy mô lớn.

Nó bao gồm trồng trọt
và nhập khẩu lao động nô lệ

từ vùng Caribe và các hòn đảo
ngoài khơi bờ biển châu Phi.

Thế giới socola sau đó hoàn toàn
thay đổi vào năm 1828

với sự xuất hiện của máy ép cacao nhờ công của
Coenraad van Houten đến từ Amsterdam.

Ông phát minh ra cách chiết tách
chất béo tự nhiên từ hạt cacao, hay bơ cacao,

giúp tạo ra một chất bột có thể hòa tan
tạo thành sản phẩm dạng lỏng,

hoặc tái kết hợp với bơ cacao

để tạo nên thứ socola rắn
như chúng ta biết ngày nay.

Không lâu sau đó, một người chế biến socola
người Thụy Sĩ tên Daniel Peter

thêm bột sữa vào socola

và từ đó chúng ta có thêm socola sữa.

Vào khoảng thế kỉ 20, socola không còn là
thực phẩm xa xỉ dành riêng cho giới thượng lưu

mà đã trở thành thức quà của cả cộng đồng.

Nhưng lượng nhu cầu khổng lồ đòi hỏi cần
phải có thêm nhiều cacao,

mà loại cây này lại chỉ ưa thích
vùng đất gần đường xích đạo.

Hiện nay, thay vì vận chuyển nô lệ châu Phi

tới Nam Mĩ để trồng cacao,

sản phẩm cacao sẽ được chuyển tới Tây Phi,

trong đó Bờ Biển Ngà chiếm đến 2/5
lượng cacao cung cấp cho thế giới vào năm 2015.

Nhưng sự phát triển của
ngành công nghiệp

cũng đã dẫn tới những xâm phạm
về quyền con người.

Nhiều vụ mùa xuyên khắp Tây Phi

cung cấp cacao cho các công ty phương Tây

đã sử dụng lao động nô lệ và trẻ em,

với ước tính có khoảng hơn 2 triệu trẻ em
bị bóc lột.

Đây là vấn đề nan giải
cho đến tận ngày nay,

mặc dù các công ty socola
cùng các quốc gia châu Phi đã nỗ lực

để giảm thiểu số lao động trẻ em
trong thực tế.

Ngày nay, socola đã có mặt trong các nghi thức
của xã hội hiện đại.

Nhờ sự kết hợp giữa văn hóa thuộc địa
và văn hóa bản xứ,

trộn lẫn với sức mạnh của quảng cáo,

socola mang trong mình một hương vị
vừa cuốn hút,

vừa suy đồi

và bị cấm đoán.

Nhưng biết thêm về lịch sử
vừa thú vị vừa dữ dội của socola

cũng như về sản phẩm của nó ngày nay,

cho ta biết được loại thức ăn này
được hình thành như thế nào

và khám phá ra
những sự thật ẩn đằng sau nó.

Vì thế lần tới khi bạn lại bóc
một thanh socola,

hãy dừng lại một chút để nhắc mình rằng
không phải mọi thứ về socola đều ngọt ngào.