Slavery routes – a short history of human trafficking (2/4) | DW Documentary

Αυτή είναι η ιστορία ενός κόσμου

του οποίου τα σύνορα και οι περιοχές
ορίστηκαν από το δουλεμπόριο.

Ενός κόσμου που η βία,

η υποδούλωση και το κέρδος
επέβαλαν το δικό τους δρόμο

και διαμόρφωναν αυτοκρατορίες.

Εκείνο τον καιρό, δεν υπήρχε το πετρέλαιο.

Οι σκλάβοι ήταν η κινητήριος δύναμη
πίσω από τις ανερχόμενες αυτοκρατορίες.

Τον 14ο αιώνα,

η Ευρώπη ανακάλυψε, πως βρισκόταν
δελεαστικά κοντά

σε μία από τις σημαντικότερες
εμπορικές περιοχές του πλανήτη.

Τείνουμε να ξεχνάμε τον πλούτο
που παραγόταν στην Αφρική τότε.

Ο Καταλανικός Άτλας άνοιγε την όρεξη
των Ευρωπαίων για κατακτήσεις.

Χαρτογραφούσε τους ανέμους
προς όφελος των ταξιδιωτών.

Επίσης παρείχε πληροφορίες

σχετικά με την στρατιωτική δύναμη
διαφόρων κρατών.

Και παρείχε έναν οικονομικό χάρτη,

εντοπίζοντας τους εμπορικούς δρόμους
προς την Αφρική και τους πόρους της.

Ένα μικρό βασίλειο ήταν το πρώτο

που έσπευσε να αρπάξει τον έλεγχο
των Αφρικανικών ακτών:

η Πορτογαλία.

Κατά την αφύπνισή της,
σχηματιζόταν ένα νέο δίκτυο δουλείας.

Στην αρχή, αυτό ήταν
ένα πορτογαλικό εγχείρημα.

Έβγαιναν από τις σταυροφορίες,

μαχόμενοι τον σκληρό πόλεμο
με τους μουσουλμάνους στο νότο.

Έτσι, εν μέρει η περιπέτεια στην Αφρική

ήταν για να προστατέψουν
τους εαυτούς τους

και ίσως να εξασφαλίσουν ένα πλεονέκτημα
ενάντι των μουσουλμάνων.

Λισαβόνα

Η μεγαλύτερη πόλη της Πορτογαλίας

και η μόνη Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα
στην ακτή του Ατλαντικού.

Στις όχθες του ποταμού Τάγου,

το Μνημείο των Ανακαλύψεων
προκαλεί νοσταλγία

για έναν καιρό που οι Πορτογάλοι
έκαναν σπίτι τους τον κόσμο.

Σμιλεμένο στην πέτρα, σχεδόν 52 μέτρα
πάνω απο το νερό,

οι ήρωες της Πορτογαλίας,
πρωτοπόροι των Κατακτήσεων

κοιτούν θριαμβευτικά προς τον ωκεανό
που τους πρόσφερε τόσο πλούτο και κύρος.

Επικεφαλής τους είναι ο Πρίγκηπας Χένρι,
"ο Πλοηγός",

ο αρχιτέκτονας
του επικίνδυνου εγχειρήματος

του ανοίγματος ενός νέου εμπορικού δρόμου
μέσω του Ατλαντικού ωκεανού.

Ο στόος του ήταν να προσπεράσει
τους αντίπαλους μουσουλμάνους στη Μεσόγειο

και να αποκτήσει πρόσβαση
στη Χρυσή Ακτή της Αφρικής.

Τον 14ο αιώνα,
οι Πορτογάλοι κατάφεραν

να διώξουν τους Άραβες
από την περιοχή τους.

Το Βασίλειο είχε τώρα απόλυτη ελευθερία
να ξεκινήσει την κατακτητική εκστρατεία.

Υποσχόμενος χρυσό και εξουσία,

ο Χένρι ο Πλοηγός έπεισε την αριστοκρατία
να τον ακολουθήσει σε αυτή την περιπέτεια.

Ο Χένρι ο Πλοηγός στέφθηκε πρίγκηπας.

Αυτή η μυθική προσωπικότητα

ο επιφανής χριστιανός Πορτογάλος πρίγκηπας
θεωρούνταν πολύ ευσεβής.

Ξεκίνησε ως επικεφαλής
μιας ομάδας επιδρομέων,

πειρατών που έπαιρναν αιχμαλώτους.

Κόντρα στον Ατλαντικό ωκεανό που
λίγοι ευρωπαίοι τολμούσαν να εξερευνήσουν

ο πρίγκηπας Χένρι είχε ένα
νέο πρωτοποριακό είδος σκάφους.

Τις Καραβέλες.

Υπερυψωμένα πλοία που
ήταν ικανά να αντεπεξέλθουν

στους σφοδρούς ανέμους
της ανοιχτής θάλασσας.

Οι Πορτογάλοι έστρωσαν ένα θαλάσσιο δρόμο
ελέγχοντας την Αφρικανική δυτική ακτή.

Ακρωτήρι Μποζαντόρ, τα νησία Αργκουίν
και το Πράσινο Ακρωτήρι.

Κάθε μίλι ήταν μια νίκη
επί των μουσουλμάνων

που ήταν παρόντες σε όλο το βόρειο τμήμα
της ηπείρου.

Παραδοσιακά, η Πορτογαλία εγκωμίαζε
τους θρυλικούς εξερευνητές της

ξεχνώντας πως οι περισσότεροι από αυτούς
πλούτισαν από το δουλεμπόριο.

Σήμερα, η Λισαβόνα ανανεώνεται.

Έπειτα από
το Μνημείο των Ανακαλύψεων,

οι εργασίες ανακαίνισης επεκτείνονται
στην περιοχή Αλφάμα.

Καθόσον προχωρούσαν οι εργασίες

οι εύποροι της πρώτης "πόλης του κόσμου"
επανεμφανίζονται.

Τυχαία,

οι εργάτες αποκάλυψαν τα θεμέλια
του παλιού εμπορικού λιμανιού.

Στη διάρκεια ενός αιώνα,

η Λισαβόνα έγινε η πλουσιότερη
πρωτεύουσα της Ευρώπης,

πιο μπροστά απο το Παρίσι,
το Λονδίνο ή το Αμστερνταμ.

Κινέζικα βάζα, ινδονησιακά πιθάρια

στολισμένα γυάλινα σκεύη από το Μακάου.

Εν μέσω κεραμικών θραυσμάτων
από όλο τον κόσμο,

βρέθηκε κι ένας γυναικείος σκελετός.

Τα πρώτα τεστ DNA αποκάλυψαν
πως ήταν μια Αφρικανή σκλάβα,

θαμμένη χωρίς όνομα ή ταφόπλακα.

Η αρχαιολογία της δουλείας,
ένα σχετικά πρόσφατο πεδίο,

φέρνει στο φως
μια μεγάλη ανείπωτη ιστορία.

Τη μοίρα ενός εκατομμυρίου Αφρικανών
που μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη

μεταξύ του 15ου και 18ου αιώνα.

Ήταν μια εξαιρετικά βίαιη
και επιθετική οικονομία.

Οι Πορτογάλοι αποβιβάζονταν
και με τα όπλα στα χέρια,

ορμούσαν για να αιχμαλωτήσουν
τους κατοίκους των Αφρικανικών ακτών,

ξεκινώντας από τη Μαυριτανία
και έπειτα στη Σενεγάλη,

το σπίτι πολλών φτωχών ψαράδων.

Τους αιχμαλώτιζαν με δίχτυα.

Σε κάθε αποστολή,
θα αιχμαλώτιζαν εκατοντάδες

και θα τους φορτώναν στα πλοία
για να μεταφερθούν πίσω στην Ευρώπη.

Σε πολλά μέρη μεταξύ
Μαρόκου και Μαυριτανίας,

οι μισθοφόροι του πρίγκηπα Χένρι
απήγαγαν άοπλους πολίτες.

Απελαθέντες στην Πορτογαλία,

αυτοί οι πρώτοι αιχμάλωτοι ξεφορτώθηκαν
στο πρώτο λιμάνι της επισιτροφής.

Στο Λάγκος.

Σ' αυτή την ακτογραμμή,
ένα πρωινό του Αυγούστου του 1444

250 άνδρες, γυναίκες και παιδιά

αιχμάλωτοι από τις ακτές του Ατλαντικού

πουλήθηκαν στον υψηλότερο πλειοδότη.

Ήταν ένα σημαντικό γεγονός,

τα πρώτα λάφυρα που έφερναν
στην πατρίδα

οι Πορτογάλοι Κονκισταδόρες.

Είχαν ξεκινήσει προς αναζήτηση χρυσού

αλλά επέστρεψαν με σκλάβους.

Ήταν τόση η προσδοκία για το γεγονός
ώστε ο Γκόμεζ Ντε Ζουράρα

ο επικεφαλής χρονογράφος

ταξίδεψε αυτοπροσώπως στην παραλία
για να το καταγράψει.

Την επόμενη ήμερα,
την 8η του Αυγούστου,

νωρίς το πρωί κι εξαιτίας της ζέστης,

τα πληρώματα ξεκίνησαν τη δουλειά
στα σκάφη τους,

ξεφορτώνοντας τους αιχμαλώτους τους
στην ακτή σύμφωνα με τις διαταγές.

Μερικοί είχαν κατεβασμένα
τα πρόσωπά τους, υγρά από τα δάκρυα,

μερικοί κοιτούσαν τους διπλανούς τους
βογκώντας με πόνο,

άλλοι κοιτούσαν ψηλά στον παράδεισο,
με σταθερό βλέμμα,

φωνάζοντας δυνατά προς τα κει,

σαν να ζητούσαν βοήθεια
από τον Πατέρα της Φύσης.

Άλλοι, χτυπούσαν τα μάγουλά τους
με τα χέρια τους,

ή έπεφταν στο χώμα,

άλλοι θρηνούσαν
με έναν τραγουδιστό τρόπο

όπως συνηθιζόταν στην πατρίδα τους.

Και παρόλο που δεν καταλαβαίναμε
τη γλώσσας τους,

ο πόνος τους ήταν πράγματι αντιληπτός.

Ένας πόνος που κλιμακώθηκε
όταν οι επικεφαλείς για τον διαχωρισμό

ήρθαν και άρχισαν να χωρίζουν

τον έναν από τον άλλον,
για να σχηματίζουν ισάριθμα γκρουπ.

Γι' αυτό, χρειαζόταν να χωριστούν
τα παιδιά από τους γονείς,

οι γυναίκες από τους άντρες τους,
τα αδέρφια μεταξύ τους.

Δεν τηρήθηκε κανένας κανόνας,

κάθε αιχμάλωτος ήταν έρμαιο της τύχης.

Ο Ζουράρα περιγράφει
μια σκηνή ακραίας βιας.

τα παιδιά αποχωριζόταν τις μητέρες τους
ουρλιάζοντας και θρηνώντας.

Είναι ξεκάθαρο πως αυτό που καταγράφει
τον κάνει να νιώθει άβολα.

Τα πράγματα άλλαξαν μετά από αυτό.

Έπρεπε να το δικαιολογήσουν.

Και το έκαναν χρησιμοποιώντας
τον πολιτισμό

που έφερναν στους βάρβαρους.

Τον 15ο αιώνα,

το εμπόριο ανθρώπων ήταν συνηθισμένο
σε όλη τη Μεσόγειο,

την Πορτογαλία, αλλά και στη νότια Γαλλία,
Ισπανία , Ιταλία και Σικελία.

Οι περισσότεροι σκλάβοι ήταν Βαλκάνιοι
από τη νοτιοανατολική Ευρώπη

που ανταλάχθηκαν μέσω της Κύπρου,
της Κωνσταντινούπολης και του Αλέπο.

Εκείνο τον καιρό, οι Αφρικανοί αποτελούσαν
μειονότητα στο δουλεμπόριο.

Στη Λισαβόνα, αυτή η αναλογία
σύντομα θα ανατρεπόταν.

Oι πρώτοι Αφρικανοί αιχμάλωτοι
που έφτασαν στην Πορτογαλία,

θα ακολουθούνταν
από αμέτρητες χιλιάδες ακόμη.

Η οδός "Rua do Poco dos Negros"

είναι ένα από τα λίγα στένα που θυμίζουν

την εποχή που στη γειτονιά
Bairro do Mocambo

υπήρχε ένα αφρικανικό γκέτο.

Το 1453, ο ιερός πόλεμος μεταξύ
Χριστιανισμού και Ισλαμ,

είχε ως αποτέλεσμα τη νίκη του τελευταίου.

Η Κωνσταντινούπολη, το τελευταίο κατάλοιπο
της Βυζαντινής αυτοκρατορίας,

πέρασε στα χέρια
της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η χριστιανική πλευρά της Μεσογείου

ήταν τώρα αποκομμένη
από τις πιο ανατολικές χώρες,

με την μετακίνηση των σκλάβων
από τα Βαλκάνια επίσης μπλοκαρισμένη.

Για την χριστιανική Ευρώπη,

η κατάκτηση του Ατλαντικού
ήταν ζωτικής σημασίας.

Η σύγκρουση Ισλαμ Χριστιανοσύνης

είχε φτάσει σε αδιέξοδο.

Και όλη η περιοχή που εξαγόραζε σλάβους

ή σκλάβους, είχε τώρα εκχριστιστιανιστεί
ή ισλαμοποιηθεί.

Υπήρχε μόνο μια περιοχή
να κατευθυνθεί κανείς.

Η Αφρική συσχετίστηκε με τη δουλεία

ως αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων.

(μουσική)

Επισήμως, οι Μουσουλμάνοι ηγέτες
κι η Καθολική Εκκλησία

καταδίκαζαν την υποδούλωση
ελεύθερων ανθρώπων.

Στην πράξη, η ζήτηση για σκλάβους

δεν είχε κοπάσει και δικαιολογούσε
τις συνεχιζόμενες επιδρομές.

(μουσική)

Σε αυτές τις κοινωνίες, οι άνθρωποι
κινητοποιούνταν από την θρησκεία.

Δεν ήταν φανατικοί, αυτός ο όρος
είναι ίσως πολύ σύγχρονος.

Όμως, τα θρησκευτικά κίνητρα,

της κυρίευσης των ισλαμικών περιοχών
και μεταστροφής

στο χριστιανισμό, ήταν ιδιαίτερης σημασίας

αφού ο Πάπας, υποστήριζε
την Πορτογαλική επέκταση

και αναγνώριζε δικαιώματα
στον αποικισμό.

Για να εκδικηθεί τους μουσουλμάνους,

ο Πάπας Νικόλαος ο Πέμπτος,

έδωσε τους Πορτογάλους
την ηθική έγκριση του.

Χάρη στην υποστήριξη του Βατικανού,

συνέχιζαν τις επιδρομές στην Αφρική

με πλήρη ατιμωρησία.

(μουσική)