-
Hiện nay, ai cũng phấn khởi
-
về tốc độ phát triển
của vắc-xin COVID-19,
-
một số đã bắt đầu phân phối
ở một vài quốc gia.
-
Nhưng vì đây là vắc-xin mRNA,
một công nghệ khá mới
-
chưa được áp dụng
rộng rãi trước đây,
-
chúng tôi muốn giải thích
-
cách chúng hoạt động
và phản ứng cơ thể
-
khi kim chạm vào da.
-
Giống các vắc-xin ta đã biết,
-
vắc-xin này sẽ được tiêm
vào bắp tay trên.
-
Nhưng khác
vắc-xin thông thường
-
thường đưa vào một dạng virus
bất hoạt hoặc suy yếu,
-
vắc-xin này giải phóng
vật chất di truyền có tên mRNA.
-
Vậy chính xác mRNA làm gì?
-
Trong tế bào bình thường của cơ thể,
bạn có ADN bên trong nhân,
-
và ADN này lưu trữ
toàn bộ thông tin và chỉ dẫn
-
quan trọng cho hoạt động
của tế bào, cơ thể,
-
và cuối cùng là tạo ra
con người bạn.
-
Bên trong tế bào
là cỗ máy đọc ADN
-
và phiên mã nó thành mRNA,
-
mRNA này sẽ rời nhân
và tiến vào tế bào chất.
-
Và ở đây, các ribosome
trong tế bào sẽ đọc RNA,
-
và dựa vào từng mã mà hình thành
nên chuỗi các axit amin,
-
chúng tự gấp lại
để tạo ra các protein
-
giúp bạn sống và hoạt động.
-
Quá trình này được gọi là dịch mã.
-
Thực tế, quá trình này
-
là quá trình đầu tiên vi rút lợi dụng.
-
Chúng giải phóng vật chất di truyền
vào cơ thể bạn
-
và hệ thống trong tế bào
tự động dịch mã chuỗi thông tin đó
-
và hình thành protein
giúp tạo ra nhiều vi rút hơn.
-
Với mũi tiêm vắc-xin
-
mRNA được tiêm vào cơ thể của bạn
-
cũng mang trong nó chỉ dẫn di truyền.
-
Nhưng trong trường hợp này chỉ là
một mảnh protein của vi rút
-
thay vì mầm bệnh.
-
Bạn có thể thấy SARS-CoV-2 trông như thế này
-
với mũi gai trên mình.
-
Và gai protein thực chất vô hại này
-
là những gì mà mRNA mã hóa.
-
mRNA tìm cách xâm nhập
vào tế bào chất của cơ thể
-
nơi mà ribosom dịch mã thông tin
và bắt đầu tiến hành tạo ra gai protein
-
Một khi protein được tạo ra,
-
nó tiến tới màng tế bào
-
và tế bào của bạn bị phá vỡ,
-
phá hủy chỉ dẫn mRNA.
-
Vậy việc có một mảnh protein
của gai vi rút có tác dụng gì?
-
Nó cung cấp cho cơ thể bạn
-
hay cụ thể hơn, hệ thống miễn dịch
-
một bản xem trước của vi rút
mà không gây ra bệnh.
-
Bỗng nhiên kháng thể của bạn nhận ra
-
vi rút không thuộc về cơ thể này,
-
đó là hồi chuông cảnh báo
cho hệ thống miễn dịch
-
nhận ra và có sự chuẩn bị
trước vi rút thật sự
-
mà không cần phải nhiễm bệnh.
-
Hệ thống miễn dịch
sẽ có lợi thế mở đầu
-
bằng cách tạo ra kháng thể mạnh
-
có thể vô hiệu hóa và giết vi rút thật.
-
Và bộ nhớ của kháng thể
sẽ được lưu trong tế bào B.
-
Vì thế nếu bạn bị nhiễm vi rút SARS-CoV-2
-
thì cơ thể bạn đã khả năng kháng bệnh.
-
Đây là phản ứng
thích nghi của hệ miễn dịch.
-
Vì cơ thể bạn đã tiếp xúc
với những mảnh protein trước đó
-
nên có thể biết cần phải làm gì.
-
Thực chất, những vắc-xin mRNA
-
cho phép cơ thể tự bảo vệ khỏi
việc nhiễm bệnh trong tương lai
-
mà không gặp rủi ro
-
của việc nhiễm bệnh COVID-19.
-
Vậy thì tại sao vắc-xin mRNA
không được sự dụng trước đây?
-
Vắc-xin mRNA là một loại mới
-
nhưng các nhà nghiên cứu đã làm việc
với chúng trong hàng thế kỉ
-
Trong quá khứ, chúng không được ổn định.
-
Enzim trong cơ thể sẽ
nhanh chóng phá hủy mRNA
-
nên mRNA cần có vỏ bọc tốt.
-
Vắc-xin mRNA được phân phối hiện nay
-
có vỏ bọc là các hạt phân tử nano lipid
-
để bảo vệ mRNA không bị phân hủy.
-
Vì chúng bất ổn hơn các loại vắc-xin khác
-
nên cần được giữ lạnh.
-
Ví dụ, vắc-xin Pfizer
cần bảo quản ở nhiệt độ -70º C
-
và với tủ lạnh thông thường,
chúng chỉ lưu trữ được trong khoảng 5 ngày.
-
Và dĩ nhiên, dịch bệnh toàn cầu
-
đã nâng số quỹ và tài nguyên
-
đầu tư cho những loại vắc xin này
-
góp phần tăng tốc quá trình
phát triển của vắc xin.
-
Điều làm những vắc-xin này
hấp dẫn hơn so với những loại khác
-
ở chỗ chúng có thể được tạo ra
trong phòng thí nghiệm với vật liệu sẵn có
-
và có thể phát triển nhanh hơn
những loại vắc xin khác nhiều.
-
Thay vì phát triển vi-rút kháng nhiễm
-
rồi tiêm chúng vào cơ thể
-
thì những vắc xin mRNA này
có thể vượt qua nhiều trở ngại
-
bằng cách chỉ dẫn cơ thể
một cách thông minh.
-
Và chi phí để tạo ra
phân tử mRNA thì tiết kiệm hơn
-
là tạo ra phân tử protein
nguyên bản
-
và còn có thể mở rộng quy mô,
-
điều mà vô cùng hữu ích
trong bối cảnh đại dịch
-
đang chờ đợi vắc-xin.
-
Vậy thì vắc-xin có an toàn không?
-
Bởi đây là công nghệ còn khá mới mẻ,
-
chúng ta có nên lo lắng không?
-
Đó là những trăn trở trong
giai đoạn thử nghiệm ban đầu
-
không đơn thuần là thử nghiệm
xem vắc-xin có hoạt động hay không
-
mà còn phải giảm
tác dụng phụ xuống mức tối đa.
-
Giờ đây, khoảng 70 000 người
đã được tiêm chủng
-
mà không hề có hệ lụy nghiêm trọng nào.
-
Đã có thông báo trước rằng
toàn bộ nghiên cứu chưa được công bố
-
khi đang quay video này.
-
Nhưng điều cần phải nhớ rằng
dù vắc-xin an toàn
-
nhưng không phải là tiêm vắc-xin
không mang lại cảm giác đau nhức nào.
-
Một số người đã tiêm chủng
nói về việc cơ đau nhức
-
và hiên tại, cần phải tiêm 2 mũi
để đảm bảo độ hiệu quả.
-
Cũng có 1 phát biểu tương tự
khi giáo sư Shane Crotty,
-
một nhà nghiên cứu vắc-xin,
-
cho biết rằng
-
"Không khác so với việc
đi tập gym hay tập thể dục
-
và chúng ta bị đau cơ.
-
Một chút đau nhức này là tín hiệu tích cực
cho thấy vắc-xin đang hoạt động hiệu quả.
-
Đôi lúc việc muốn có được
khả năng miễn dịch
-
cũng giống như bạn rất muốn
một cánh tay cơ bắp vậy."
-
Chúng tôi biết bạn đã luôn thắc mắc
rất nhiều về những vắc-xin này.
-
Chúng tôi cũng có
câu hỏi của riêng mình
-
Vì vậy hi vọng những thông tin
ngắn gọn này hữu ích đối với bạn
-
và cũng mang tính giáo dục.
-
Bởi vì đây là những điều giúp
mọi thứ bớt mơ hồ và đáng sợ
-
trong thời gian dịch bệnh này.
-
Cảm ơn vì đã theo dõi !
-
Tìm hiểu thêm về những vắc-xin này qua
các video của chúng tôi trên Youtube.
-
Các bạn có thể thử xem.
-
Chúng tôi có vài tập về vắc xin.
-
Thực ra chúng tôi
tám chuyện về vắc-xin. - Vâng
-
Bạn sẽ thích ăn rau muống và đàm đạo về vắc xin.
-
Hãy chắc chắn bạn
đã thích video, đăng kí kênh
-
Hẹn gặp bạn trong lần tới
với nhiều thông tin khoa học hơn.
-
Tạm biệt.