Qlikolizə ümumi baxış | Hüceyrə tənəffüsü| Khan Academy

Biz artıq öyrənmişik ki, hüceyrə tənəffüsü

təxminən üç fazaya bölünə bilər.

İlk faza qlükozanın parçalanması

mənasını verən
qlikolizdir,

Bu oksigen ilə və ya oksigensiz
baş verə bilər.

Əgər oksigen yoxdursa,
fermentləşmə olacaq,

bunun haqqında gələcəkdə danışacağıq.

Fermentasiya nəticəsində insanda

süd turşusu əmələ gəlir.

Orqanizmlərin başqa növləri alkoqol və ya

etanol istehsal edə bilər.

Lakin oksigenimiz varsa- əksər hissələrin

oksigenlə davam etdiyini fərz edirik-

Əgər oksigen olarsa,

Krebs tsiklinə keçə bilərik.

Bəzən limon turşusu istifadə etdiyindən

limon turşusu dövrü adlanır.

Eyni şey portağal yaxud limon nektarında
da var.

Ondan sonra isə
elektron nəqliyyat zənciri

ilə davam edirik.

Hüceyrə tənəffüsünə ilk baxış videosunda

ATF-nin əsas hissəsinin məhz burada
istehsal olunduğunu

öyrəndik.

Baxmayaraq ki,burada
bu mərhələlərdən çıxan

məhsullar istifadə olunur.

İndi bu videoda isə
yalnız qlikolizə

yönəlmək istəyirəm.

Bu bir növ - bəzən çətin bir tapşırıq
olur, çünki həqiqətən əlavə

məlumatlara rast gələ bilirsiniz.
Mən

bir az əlavə şeyləri və əsl
mexanizmi

göstərəcəyəm. Bu,

çox qorxunc görünə bilər.

Ancaq bunu sizin üçün
sadələşdirmək istəyirəm,beləcə

bir çox lazımlı məlumata

sahib ola bilərsiniz.Və sonra dəyərləndirə

bilərik,sonra bəlkə də qlikolizə
ətraflı baxanda bir az

daha mənalı gələ bilər.

Deməli,qlikoliz və ya
elə hüceyrə tənəffüsü

qlükoza ilə başlayır.

Və qlükozanın formulunu bilirik.

Bu C6H12O6.
Bütün quruluşunu

çəkə bilərdim;
bu, bir az vaxt aparardı.

Lakin

diqqətimi yalnız karbon sütununa

yönəldəcəyəm.Deməli,o, halqadır,yaxud
halqa ola bilər.

Ancaq onu ardıcıl altı karbon
şəklində çəkəcəyəm.

Bilmək yaxşı olar ki,
iki növ vacib qlikoliz

mərhələsi var.

İlkini hazırlıq mərhələsi adlandırıram.

Və hazırlıq mərhələsi,
əslində iki ATF istifadə edir.

Bilirsiniz ki,hüceyrə tənəffüsün
bütün məqsədi ATF

əmələ gətirməkdir,
amma əvvəlcə iki ATF

istifadə etməliyəm.

2 ATF istifadə edirəm və sonra
əsas olaraq, qlükoza burada

iki ədəd 3 karbonlu birləşməyə parçalanır,

bunların həmçinin fosfat qrupu da var.

Fosfat qrupları həmin ATF-dən gəlir.

Bunlarda fosfat qrupu var və

buna tez-tez.. əslində,
bunun bir çox adı var.Bəzən

buna PQAL deyilir.
Bunu bilmək

həqiqətən lazım deyil.

Yaxud fosfoqliseraldehid.Həqiqətən hecaya
ayırmaq bacarığıma meydan oxuyur.

Bunu bilmək o qədər də

vacib deyil.

Bilməlisiniz ki,
ilk mərhələdə

iki ATF istifadə edirsiz.

Buna görə mən buna
hazırlıq mərhələsi deyirəm.

Bir elmi bənzətmə lazımdırsa,
hazırlıq mərhələsi deyilə bilər.

Və sonra bu iki FQAL molekulunun
hər biri daha sonra

oksigensiz mərhələyə keçə bilər.

Oksigensiz mərhələdə FQAL-ların hər biri

piruvata çevrilir.

Digər 3 karbonlu molekuldur,
amma fərqli konfiqurasiyadadır.

Ancaq piruvata çevriləcəyi proses -

və qoyun,piruvatı mavi rəngdə yazım,çünki

bu sözü bilmək yaxşıdır.

İndi sizə quruluşu da
göstərəcəyəm.

Piruvat.

Bəzən buna piruvik turşusu da deyilir.

Eyni şeydir.

Və bu, əslində,
qlikolizin son məhsuludur.Beləliklə,

hazırlıq mərhələsində
qlükoza ilə başlayırsınız.

Qlükozanı parçalamağa
və hər iki ucuna fosfat

qoymağa kömək edən
fosfoqliseraldehidlə

son qoyursunuz.

Və sonra hər biri müstəqil olaraq
oksigensiz

mərhələyə keçir.

Beləliklə, başladığınız
hər qlükoza molekulu üçün

iki piruvat molekuluna sahib olursunuz.

İndi deyirsiniz ki,
bir oksigensiz mərhələ var idi,

oradan nə əldə etdik?

Bizim oksigensiz.. Qoyun aşağıya

oksigensiz mərhələ yazım. Bu,

oksigensiz mərhələmizdir.

Ağ fon üçün üzr istəyirəm.
Bunu

ona görə etdim ki,
göstərdiyim mexanizmi,

vikipediyadan kopyalayıb yapışdırdım və
arxa planları

ağ olduğu üçün bu videoda
yalnız ağ fondan istifadə

etdim.

Ancaq məncə, qara fon

daha yaxşıdır.

Buradakı oksigensiz mərhələdir.

Beləliklə, fosfoglikeraldehid piruvata
və ya piruvik turşusuna

çevriləndə iki şey istehsal edirik.

Və ya üç şeyi istehsal etdiyimizi
söyləyə bilərik.

bu FQAL-lərin hər biri piruvat olarkən

iki ATF istehsal edirik.

Beləliklə, orada iki ATF istehsal olunur,

bura iki ATF yazacağam.

Və sonra hər biri
bir NADH istehsal edir.

Və bunu daha tünd bir rəngdə yazacağam.

NADH.

Əlbəttə ki, bütün molekulu
vakuumda

istehsal etmirlər.

Əslində etdikləri bir NAD+
xammalı ilə başlamaqdır-

buna görə NAD+ ilə başlayırlar

və əsasən, hidrogen əlavə edərək

reduksiya edirlər.

Xatırlayın, bir neçə video əvvəl

hidrogen əldə edərək
reduksiya olmasını görmüşdünüz.

Deməli, NAD NADH-a reduksiya olur.

Daha sonra NADH ATF istehsal etmək üçün

elektron nəqliyyat zəncirini
istifadə edir.

Beləliklə, burada ən vacib şey,

qlikoliz reaksiyasını yaza bilməyimizdir,
qlükoza ilə

başlayırıq.

Və sizin 1 neçə NAD+ -a ehtiyacınız var.

Əslində, hər qlükoza molekulu üçün

2 NAD+ -a ehtiyacınız olacaq.

2 ATF-yə ehtiyacınız olacaq.

Mən yalnız başlamaq üçün lazım olan bütün

maddələri yazıram.

ATF-ə çevirmədən əvvəl

bu ADF-lərə ehtiyacınız olacaq.

Yəni, üstəgəl 4 ADF yazacağam.

Və qlikolizdən sonra...

İcazənizlə buradakı yazını düzəldim.

Üzr istəyirəm, bu ADF idi.

Qoyun, bunu yenidən yazım.

4 ADF.

Və 4 fosfat ionuna da

ehtiyacınız ola bilər, üstəgəl 4.

Mən onları yalnız belə deyirəm,

yazılışları isə bu cürdür.

Bəlkə belə də yaza bilərəm

4 fosfat qrupu.

1 qlikolizdən sonra

2 piruvat və

2 NADH əmələ gələcək.

NAD-lar reduksiya olacaq.

O, hidrogen əldə edib.

Reduksiya,

elektron qazandırır. Lakin,

bioloji mənada
hidrogen əldə

etməsini düşünürük.

Hidrogen elektro-mənfi olmadığı üçün
elektronu

ala bilirsiniz.

Onun elektronlarını əldə etdiniz.

Beləliklə, iki NADH və daha sonra
bu iki ATF hazırlıq mərhələsində

istifadə olunur. Buna görə

onları bir az ayrıca yazdım. Deməli

bu ikisi istifadə olundu.

2 ADF-niz qaldı.

Bunlar da

ATF-yə çevrilir.

Beləliklə, üstəgəl 4 ATF.
Zənnimcə,

dördünə ehtiyacımız yox idi.

Bizim yalnız iki fosfat qrupuna ehtiyacımız vardı.

Çünki ikisi buradan gəlir.

Sonra orada dörd ədəd olması üçün

cəmi iki ədədə ehtiyacımız var.

Ancaq böyük mənzərə budur ki,
bir qlükoza ilə başlayır,

iki piruvatla sonlanır.

İki ATF istifadə edirsiniz.

Dörd ATF əldə edirsiniz.

Yekun olaraq 2 ATF əmələ gəlmiş olur.

İcazə verin,bunu çox böyük yazım.

Yekun olaraq qlikolizdən
2 ATF əldə etdiniz.

Hər biri sonradan 3 ATF istehsal etmək
üçün elektron nəqliyyat zəncirində

istifadə edilə bilən
iki NADH əldə edirsiniz.

İki NADH əldə edirsiniz və Krebs tsikli üçün

xammal olaraq Asetil-KoA-lara yenidən çevriləcək

iki piruvat əldə edirsiniz.

Bunlar qlikolizin məhsullarıdır.

İndi isə gəlin,böyük rəsmdə,
mexanizmdə

nəzər salaq.

Çünki,görəndə sizə qorxuducu

gələ bilər.

Ancaq bayaq danışdığım
eyni mövzuları görəcəyik.

Burada bir qlükoza ilə başlayırıq.

Altı karbonlu zəncirdir.

Bir dairədə, bir halqadadır.

1, 2, 3, 4, 5, 6 karbon.

Bunu çox böyük bir sadələşdirmə etmək üçün

belə yaza bilərdim.

Bir neçə mərhələdən keçir.

Burada bir ATF
istifadə edirəm.

Buna görə qoyun,bunu başqa rəngdə edim.

Bir ATF istifadə etdiyimi
narıncı rəngdə göstərim.

Orada bir ATF istifadə edirəm.

1 ATF-ni burada istifadə edirəm.

Sizə dediyim kimi, onun bir az fərqli

adları var.

Ancaq bu,

buradakı fosfoqlikeraldehiddir.

Buna gliseraldehid 3-fosfat da deyirlər.

Tamamilə eyni molekuldur.

Ancaq gördüyünüz kimi, əvvəllər,
onu çox təqribi çəkdiyim zaman

orada 1, 2, 3 karbon var.

Həm də bir fosfat qrupu da var.

Fosfat qrupu əslində oksigenə bağlıdır.

Ancaq yalnız sadələşdirmək üçün

fosfat qrupunu elə çəkirəm.

Bunu da burada göstərdim.

Buradakı

fosfoqlikeraldehid idi.

Əsl quruluşu buradadır.Lakin

düşünürəm ki,bəzən quruluşa baxanda
böyük mənzərəni gözdən

qaçırmaq asan olur.

Bunlardan iki ədəd var.

Bir növ bunun vasitəsiylə,
başqa bir növ izomerinə çevrilib,

geri qayıda biləcəyinizi bildirirlər.
Lakin

vacib olan bu birləşmələrdən

ikisinin,indi 3 karbonlu birləşmələr
olmasıdır.

Qlükoza parçalanmışdır.

İndi isə oksigensiz mərhələyə
başlamağa hazırıq.

Xatırlayın, sizin bu birləşmədən
burada 2 ədəd var idi. Buna görə də,

bu mexanizmi çəkdikləri zaman

orada iki dəfə yazdılar.
Çünki

qlükoza bu molekulların

ikisinə ayrılmışdır.

Beləliklə,molekulların hər biri indi

bunu burada edəcək.

Və gliseraldehid 3-fosfat
və ya FQAL

və ya fosfoglikeraldehidlərin
hər biri üçün deyə bilərik ki-

mexanizmə baxa bilərik, burada

ADF bir ATF-yə çevriləcək.

Belləliklə, üstəgəl 1 ATF.

Və sonra piruvata gedən yolda

yenə baş verdiyini görürük.

Sağda piruvatlaşdırma yolumuzda başqa bir

üstəgəl ATF yazılıb.
Beləliklə,

istehsal olunan FQAL və ya
fosfoqlikeraldehidlərin hər biri üçün,

oksigensiz mərhələdə iki ATF

istehsal edirik.

Bunlardan 2 ədəd var idi.

Bir qlükoza üçün oksigensiz mərhələdə cəmi

dörd ATF istehsal edəcəyik.

Beləliklə, oksigensiz mərhələdə dörd ATF.

Hazırlıq mərhələsində
1, 2 ATF istifadə etdik.

Beləliklə, birbaşa qlikolizdən yaranan
ümumi yekun ATF

iki ATF-dir.

Dörd, ümumi istehsal olunur.
Lakin

hazırlıq mərhələsində
ikisini istifadə etməli olduq.

Və sonra NAD və NADH-ları burada görürük.

Hər bir fosfoglikeraldehid, ya da
qliseraldehid 3-fosfat

və ya FQAL və ya necə demək istədiyinizsə,
bunlar üçün

bu mərhələdə NAD+ -ın NADH-a

reduksiya olduğunu görürsünüz.

Beləliklə, bu, bu birləşmələrin
hər biri üçün bir dəfə baş verir.

Əlbəttə, bunlardan iki dənədir.

Qlükoza bunlardan ikisinə parçalandı.

Beləliklə, iki NADH istehsal ediləcəkdir.

Və daha sonra bunların hər biri 3 ATF

istehsal etmək üçün elektron nəqliyyat
zəncirində istifadə ediləcəkdir. Və

nəhayət,hər şeyi
deyib bitirdikdən sonra,

piruvatlarla qalırıq.

O, qəşəng və böyük çəkilib.

Bir piruvatın necə
göründüyünə baxa bilərik.

Və vəd edildiyi kimi,bütün oksigen
rabitələrinə və hər şeyə baxa

bilərik.

Ancaq bu 3 karbonlu bir quruluşdur.

3 karbonlu bir sütununa sahibdir.

Beləliklə, son nəticə,qlükozanın
karbonlarının yarıya

bölünməsidir.

O oksidləşdi.

Hidrogenlərin bir azı
ondan ayrıldı.

Gördüyünüz kimi,burada
yalnız 3 hidrogen var.

Biz 12 hidrogenli qlükoza ilə başlamışdıq.

İndi isə karbonları oksigenlə
daha güclü

bir şəkildə bağlanır.

Yəni,elektronları
oksigenlər tərəfindən

oğurlanır və ya ələ keçirilir.

Beləliklə, bu müddətdə karbon oksidləşdi.

Daha ediləcək çox oksidləşmə üçün olacaq.

Və bu müddətdə daha sonra ATF
istehsalı üçün istifadə edilə bilən

iki yekun ATF və iki NADH yarada bildik.

Hər halda, ümid edirəm ki,
bu sizin üçün faydalı oldu.