Μια σύντομη ιστορία του αλκοόλ - Ροντ Φίλιπς

Δείτε το πλήρες μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-alcohol-rod-phillips

Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πότε οι άνθρωποι άρχισαν να δημιουργούν ποτά με τη μέθοδο της ζύμωσης. Τα πρώτα γνωστά στοιχεία προέρχονται από την εποχή του 7000 π.Χ. στην Κίνα, όπου ιζήματα σε πήλινα αγγεία αποκάλυψαν ότι οι άνθρωποι παρασκευάζονταν αλκοολούχο ποτό από το ρύζι, το κεχρί, τα σταφύλια και το μέλι. Πώς λοιπόν έφτασε το αλκοόλ να τροφοδοτήσει το παγκόσμιο εμπόριο και την εξερεύνηση; Ο Ροντ Φίλιπς διερευνά την εξέλιξη του αλκοόλ.

Μάθημα του Ροντ Φίλιπς, σε σκηνοθεσία Αντόν Μπογκάτι.

Αυτός ο χιμπατζής βρίσκει τυχαία
μερικά παραγινωμένα δαμάσκηνα.

Πολλά από αυτά έχουν ανοίξει

και τον έλκει η δελεαστική οσμή τους.

Τα καταβροχθίζει λαίμαργα

και αρχίζει να νιώθει περίεργα.

Αυτός ο ανυποψίαστος πίθηκος
βίωσε τυχαία μια διαδικασία

που οι άνθρωποι αργότερα θα αξιοποιήσουν

για να φτιάξουν μπίρα, κρασί
και άλλα οινοπνευματώδη ποτά.

Τα σάκχαρα στο παραγινωμένο φρούτο
προσελκύουν μικροσκοπικούς οργανισμούς

που είναι γνωστοί ως ζυμομύκητες.

Αφού αυτοί τρέφονται με φυτικά σάκχαρα
παράγουν μια ένωση που λέγετε αιθανόλη -

το είδος της αλκοόλης
που βρίσκεται στα αλκοολούχα ποτά.

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ζύμωση.

Κανείς δεν ξέρει

πότε ακριβώς οι άνθρωποι
άρχισαν να παράγουν ποτά με ζύμωση.

Οι νεότερες γνωστές καταγραφές
είναι το 7000 π.Χ. στην Κίνα,

όπου τα ιζήματα μέσα σε πήλινα δοχεία

αποδεικνύουν πως οι άνθρωποι
έφτιαχναν με ζύμωση ένα αλκοολούχο ποτό

από ρύζι, κεχρί, σταφύλια και μέλι.

Μέσα σε μερικά χιλιάδες χρόνια

πολιτισμοί από όλον τον κόσμο
έφτιαχναν τα δικά τους ποτά.

Οι αρχαίοι Μεσοποτάμιοι
και Αιγύπτιοι έφτιαχναν μπίρα

καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου
από αποθηκευμένα σιτηρά.

Αυτή η μπίρα ήταν διαθέσιμη
σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Την προμηθεύονταν ακόμα
και οι εργάτες στο ημερήσιο συσσίτιο.

Επίσης έφτιαχναν κρασί,

αλλά επειδή το κλίμα δεν ήταν ιδανικό
για καλλιέργεια σταφυλιών,

ήταν σπάνιο και συγχρόνως ακριβό.

Εν αντιθέσει, σε Ελλάδα και Ρώμη,
όπου το σταφύλι ευδοκιμούσε,

το κρασί ήταν διαθέσιμο όπως η μπίρα
στη Μεσοποταμία και Αίγυπτο.

Επειδή οι ζύμες μπορούν να ζυμώσουν
όλα τα φυτικά σάκχαρα,

οι αρχαίοι έφτιαχναν αλκοόλ

από οπουδήποτε καρπό και φυτό
υπήρχε στην περιοχή τους.

Στην Νότια Αμερική
έφτιαχναν chicha από σιτηρά,

μερικές φορές προσθέτοντας
παραισθησιογόνα βότανα.

Στο σημερινό Μεξικό το pulque,
φτιαγμένο από χυμό κάκτου,

ήταν πολύ διαδεδομένο,

ενώ στην Ανατολική Αφρική έφτιαχναν
μπίρα από μπανάνες και φοίνικα.

Κι εκεί που βρίσκεται η σημερινή Ιαπωνία
έφτιαχναν σάκε από ρύζι.

Σχεδόν κάθε περιοχή στον κόσμο
έφτιαχνε με ζύμωση το δικό της ποτό.

Καθώς η κατανάλωση αλκοόλ
έγινε μέρος της καθημερινής ζωής

κάποιοι ειδήμονες εντόπισαν
επιδράσεις που θεωρούσαν θετικές -

οι Έλληνες γιατροί θεωρούσαν
ότι το κρασί είναι καλό για την υγεία

και οι ποιητές επιβεβαίωναν
ότι τους έφερνε έμπνευση.

Άλλοι ανησυχούσαν περισσότερο
σχετικά με τις πιθανότητες εθισμού.

Οι Έλληνες φιλόσοφοι
προωθούσαν την εγκράτεια.

Οι πρώτοι Εβραίοι και Χριστιανοί
συγγραφείς στην Ευρώπη

ενσωμάτωσαν το κρασί σε τελετουργικά

άλλα θεωρούσαν αμαρτία
την υπερβολική κατανάλωση.

Στην Μέση Ανατολή, την Αφρική,
και την Ισπανία,

ένας Ισλαμικός νόμος που απαγόρευε
την προσευχή κατά τη μέθη

σταδιακά παγιώθηκε σε γενική
απαγόρευση του οινοπνεύματος.

Τα ποτά των αρχαίων είχαν σχετικά
χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ.

Γύρω στο 13% αλκοόλ

τα υποπροϊόντα που παράγουν
οι άγριες ζύμες κατά τη ζύμωση

γίνονται τοξικά και τις σκοτώνουν.

Όταν οι ζύμες πεθαίνουν

η διαδικασία σταματά και τα επίπεδα
του αλκοόλ σταθεροποιούνται.

Έτσι για χιλιάδες χρόνια
η περιεκτικότητα ήταν χαμηλή.

Αυτό άλλαξε με την εφεύρεση
μιας διαδικασίας

που ονομάζεται απόσταξη.

Αραβικά γραπτά του 9ου αιώνα
περιγράφουν τον βρασμό ζυμωμένων υγρών

για να εξατμίσουν το αλκοόλ σε αυτά.

Το αλκοόλ βράζει σε χαμηλότερη
θερμοκρασία από το νερό

άρα εξατμίζεται πρώτο.

Εάν ψύξεις τους υδρατμούς,
μένει το υγρό αλκοόλ

σε μεγαλύτερη συγκέντρωση
από ό,τι στα ποτά από ζύμωση.

Στην αρχή αυτά τα ισχυρότερα ποτά
είχαν φαρμακευτική χρήση.

Αργότερα έγιναν σημαντικό εμπόρευμα

διότι σε αντίθεση με την μπίρα
και το κρασί, δεν χάλαγαν.

Ρούμι φτιαγμένο από ζάχαρη

που μαζευόταν στις Ευρωπαϊκές
αποικίες της Καραϊβικής

έγινε είδος πρώτης ανάγκης για ναυτικούς

και το εμπορεύονταν στη Βόρεια Αμερική.

Οι Ευρωπαίοι έφεραν το μπράντι
και το τζιν στην Αφρική

και το αντάλλασσαν για δούλους, γη,

και με αγαθά όπως
φοινικέλαιο και καουτσούκ.

Τα οινοπνευματώδη έγιναν
μια μορφή χρήματος σε αυτές τις περιοχές.

Κατά την περίοδο των εξερευνήσεων

τα ποτά έπαιξαν σημαντικό ρόλο
σε μακρινά θαλάσσια ταξίδια.

Τα ταξίδια από Ευρώπη σε Αμερική και
Ανατολική Ασία μπορούσε να πάρει μήνες,

και ήταν πολύ δύσκολο να κρατήσεις
φρέσκο νερό για το πλήρωμα.

Ένας κουβάς με κονιάκ στο βαρέλι
με το νερό το κράταγε φρέσκο περισσότερο,

επειδή το αλκοόλ είναι συντηρητικό που
σκοτώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς.

Έτσι, έως το 1600,

το αλκοόλ προχώρησε
από το απλώς να ζαλίζει ζώα

στο να τροφοδοτεί το διεθνές εμπόριο
και τις εξερευνήσεις -

με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Με το πέρασμα του χρόνου

ο ρόλος του στην κοινωνία
μόνο πιο περίπλοκος θα γινόταν.