-
Fy enw i ydy Hywel Gwynfryn
-
a dwi'n gweithio fel darlledwr i'r BBC.
-
BBC Cymru, ag yma yn y brif
ddinas yng Nghaerdydd
-
ydw i'n byw ac yn gweithio.
-
Ond mae'r daith yn cychwyn nôl yn 1942
-
Dyna pryd ces i fy ngheni yn
Llangefni, Sir Fôn.
-
Ynys fechan ydy Sir Fôn oddi ar
arfordir Gogledd Cymru.
-
Wedyn mi es i i'r ysgol gynradd yno
pan oedd i'n tua chwech oed
-
ac mi rhaid i fi ddysgu'r Saesneg
-
oherwydd Cymraeg ydy'r iaith cyntaf,
-
Cymraeg ydy iaith y teulu
a iaith yr aelwyd
-
wedi bod ers blynyddoedd.
-
Ac yn wir, pan oeddwn i'n mynd
i'r ysgol yn Llangefni
-
mi oedd 95% o bobl yr
ynys yn siarad Cymraeg
-
ond mae'r ffigwr hwnnw wedi
gostwng dipyn erbyn hyn.
-
'Ta waeth, o'r ysgol gynradd mi es i
wedyn i'r ysgol uwchradd
-
a mwynhau fy hyn yn fawr
iawn yn yr fan honno,
-
oherwydd nes i ddechrau
ymddiddori mewn actio
-
ac mi ges i gyfle hefyd i fynd
i'r stiwdios ym Mangor
-
i actio ar y radio.
-
Roedd Mam ei hun yn actores
-
ac yn ei llaw hi o'n i'n
mynd draw i'r stiwdio
-
yn gwylio'r actorion eraill wrthi,
yn eistedd yn dawel yn y gornel.
-
Ac wedyn un diwrnod,
fe ges i gyfle i actio
-
a dwi'n cofio diwrnod hwnnw yn dda iawn
-
fe ddaeth y cynghyrchydd at fy Mam
-
a gofyn oedd hi yn adnabod rhywun
buasai'n hoffi actio ar y radio
-
rhan bachgen yn
yr opera sebon "Teulu'r Siop"
-
yr opera sebon Gymraeg gyntaf
ar y radio, fel mae'n digwydd
-
ac fe ddudodd Mam,
"Wel mae Hywel", sef fi
-
"Mae Hywel yn actio"
-
"Efallai buasai fo yn eu gwneud."
-
A dyma Wilbert Lloyd Roberts
yn rhoi'r sgript i mi
-
a nes i ddarllen y sgript yn syth bin
-
ac mi ddudodd o "Wel, mae hwn yn actor."
-
Dim yn gwybod
sut oedd o'n gwybod hynny
-
ond mi oedd honno'n
proffwydoliaeth gywir iawn
-
oherwydd beth digwyddodd,
i neidio ymlaen ychydig bach
-
me ddes i yma i Gaerdydd ym 1960
-
i fynd i'r coleg cerdd a drama.
-
Did i ddysgu sut i actio,
fel mae'n digwydd
-
ond i ddysgu sut i fod yn athro drama.
-
A gyda llaw, mi roedd y coleg yn y
castell yma yng Nghaerdydd
-
tu mewn i furiau'r castell
-
ac mi oedd o'n ddwy flynedd hapus iawn.
-
Ar ddiwedd y cyfnod hwnnw
-
fe ges i wedyn dystiolaeth
-
fod i'n digon dda i fod
yn athro drama,
-
ac yn wir, roedd gen i
swydd i fynd iddi.
-
Tystysgrif, swydd i fynd iddi hi
-
lawr y ffordd ym Mynydd Cynffig.
-
Ond be digwyddodd oedd fy mod i wedi
mynd i weithio rhan amser
-
gyda'r nôs yn ystod yr hâf,
i ennill ychydig o arian
-
cyn i mi fynd i ddysgu, felly.
-
A phwy ddaeth i mewn i'r
lle ble roedd i'n gweithio
-
yn y Borough Arms yma yn Nghaerdydd
-
ond criw o'r BBC.
-
Ac i dorri stori hir yn fyr
-
bydd nhw'n ofyn i fi i wedyn i fynd draw
i'r stiwdio ymhen rhwy ddau fis
-
er mwyn i mi, fel roeddwn i'n meddwl
-
er mwyn i mi cael cyfle i
siarad am fy nghwaith
-
ond ar ôl cyrraedd yr hyn
roedden nhw eisiau i mi wneud
-
oedd bod yn rhan o dîm y rhaglen "Heddiw",
-
rhaglen cylchgrawn ddyddiol.
-
Ac roeddwn i fod i mynd allan ar ffilm
-
yn dod â rhan o Gymru tu allan i'r
stiwdio yng nghefngwlad Cymru
-
i mewn i'r stiwdio ac i mewn i'r rhaglen.
-
Ac fe ges i gynnig pryd hynny
dri mis o waith
-
a bellach, dwi wedi bod efo'r BBC
ers hanner can mlynedd.
-
Yn wir, rydw i'n dathlu hynny eleni,
-
hanner can mlynedd o ddarlledu
-
a hynny drwy gyfrwng y Gymraeg hefyd
-
dwi 'di wedi bod yn ffodus iawn
-
ym mod i, mewn gwirionedd
-
wedi cael fy nhalu
am yr holl flynyddoedd yna
-
dwi'n siarad fy iaith fy hun
-
neu fel byddaf i'n dweud, wrando
ar bobl eraill yn siarad y Gymraeg
-
felly beth dwi wedi gwneud?
-
Yn ystod y cyfnod yma, dwi 'di
bod o gwmpas y byd
-
dwi 'di bod yn Fflorida yn yr America.
-
Dwi 'di bod ym Mhatagonia hefyd,
yn Nhe America.
-
Dwi 'di bod mor bell a Sarawak a Borneo.
-
Dwi wedi bod yn crwydro gwledydd Ewrop
-
yn ffilmio rhaglenni ar gyfer plant
-
nôl yn y 70au.
-
Wedyn yn yr 80au fe wnes i
gyfres o'r enw "Ar dy Feic"
-
a mi es i mor bell a Beijing yn Tseina,
-
dwi'n cofio'n dda ac roedd hwnnw
yn brofiad a hanner.
-
Felly dwi'n cyfru fy hun ddyn ffodus iawn
-
ym mod i nid yn unig wedi cael gwneud
beth dwi'n gallu neud yn naturiol,
-
gallech chi ddweud, sef siarad
pymtheg i'r dwsin
-
ond fy mod wedi cael gwiath mor ddiddorol
-
a mor amrywiol hefyd
-
ac yn ddiweddar dwi 'di mynd lawr
rhyw ffordd bach arall
-
a dwi 'di bod yn sgwennu llyfrau.
-
A dwi' di sgwennu un llyfr
am Huw Griffith
-
oedd yn actor enwog iawn
-
mae'n siwr fod chi'n gwybod am y ffilm
'Ben Hur' efo Charlton Heston.
-
Wel, Huw Griffith ennillodd yr Oscar am
bod yn actor cymorthwyol yn y ffilm yna.
-
Wel, mi allwn i mynd ymlaen
wrth gwrs am oriau
-
yn siarad am yr hyn 'dwi wedi wneud
-
ond dyna chi bwts bach o fy hanes i.
-
Mae hi wedi bod yn braf iawn
yn cael sgwrsio efo chi
-
a hynny yn fy iaith fy hun.
-
Mae yna hanner miliwn ohonyn
ni yng Nghymru rwan
-
yn siarad yr iaith
-
ac er i bod hi yn edwino
-
mae yna ymgyrchoedd cryf iawn rwan
-
i'w chadw hi'n fyw.
-
Felly diolch yn fawr i chi am wrando,
-
thank you for listening.
-
Hwyl fawr!
