0:00:00.681,0:00:02.658
Fy enw i ydy Hywel Gwynfryn

0:00:02.658,0:00:05.868
a dwi'n gweithio fel darlledwr i'r BBC.

0:00:05.868,0:00:09.703
BBC Cymru, ag yma yn y brif [br]ddinas yng Nghaerdydd

0:00:09.703,0:00:11.916
ydw i'n byw ac yn gweithio.

0:00:11.916,0:00:15.720
Ond mae'r daith yn cychwyn nôl yn 1942

0:00:15.720,0:00:19.899
Dyna pryd ces i fy ngheni yn[br]Llangefni, Sir Fôn.

0:00:19.899,0:00:24.925
Ynys fechan ydy Sir Fôn oddi ar[br]arfordir Gogledd Cymru.

0:00:24.925,0:00:29.135
Wedyn mi es i i'r ysgol gynradd yno[br]pan oedd i'n tua chwech oed

0:00:29.135,0:00:31.342
ac mi rhaid i fi ddysgu'r Saesneg

0:00:31.342,0:00:34.534
oherwydd Cymraeg ydy'r iaith cyntaf,

0:00:34.534,0:00:38.124
Cymraeg ydy iaith y teulu[br]a iaith yr aelwyd

0:00:38.124,0:00:41.114
wedi bod ers blynyddoedd.

0:00:41.114,0:00:44.501
Ac yn wir, pan oeddwn i'n mynd[br]i'r ysgol yn Llangefni

0:00:44.509,0:00:50.859
mi oedd 95% o bobl yr[br]ynys yn siarad Cymraeg

0:00:50.859,0:00:54.987
ond mae'r ffigwr hwnnw wedi[br]gostwng dipyn erbyn hyn.

0:00:54.987,0:00:58.679
'Ta waeth, o'r ysgol gynradd mi es i[br]wedyn i'r ysgol uwchradd

0:00:58.679,0:01:01.814
a mwynhau fy hyn yn fawr[br]iawn yn yr fan honno,

0:01:01.814,0:01:05.161
oherwydd nes i ddechrau[br]ymddiddori mewn actio

0:01:05.161,0:01:09.418
ac mi ges i gyfle hefyd i fynd[br]i'r stiwdios ym Mangor

0:01:09.418,0:01:11.097
i actio ar y radio.

0:01:11.102,0:01:13.942
Roedd Mam ei hun yn actores

0:01:13.942,0:01:17.211
ac yn ei llaw hi o'n i'n[br]mynd draw i'r stiwdio

0:01:17.211,0:01:20.797
yn gwylio'r actorion eraill wrthi,[br]yn eistedd yn dawel yn y gornel.

0:01:20.797,0:01:24.260
Ac wedyn un diwrnod,[br]fe ges i gyfle i actio

0:01:24.260,0:01:26.318
a dwi'n cofio diwrnod hwnnw yn dda iawn

0:01:26.318,0:01:29.042
fe ddaeth y cynghyrchydd at fy Mam

0:01:29.042,0:01:34.320
a gofyn oedd hi yn adnabod rhywun[br]buasai'n hoffi actio ar y radio

0:01:34.320,0:01:38.640
rhan bachgen yn [br]yr opera sebon "Teulu'r Siop"

0:01:38.640,0:01:41.828
yr opera sebon Gymraeg gyntaf[br]ar y radio, fel mae'n digwydd

0:01:41.828,0:01:44.805
ac fe ddudodd Mam,[br]"Wel mae Hywel", sef fi

0:01:44.810,0:01:46.877
"Mae Hywel yn actio"

0:01:46.877,0:01:49.896
"Efallai buasai fo yn eu gwneud."

0:01:49.896,0:01:53.169
A dyma Wilbert Lloyd Roberts[br]yn rhoi'r sgript i mi

0:01:53.169,0:01:55.727
a nes i ddarllen y sgript yn syth bin

0:01:55.728,0:01:59.218
ac mi ddudodd o "Wel, mae hwn yn actor."

0:01:59.218,0:02:01.291
Dim yn gwybod [br]sut oedd o'n gwybod hynny

0:02:01.291,0:02:03.915
ond mi oedd honno'n[br]proffwydoliaeth gywir iawn

0:02:03.915,0:02:07.404
oherwydd beth digwyddodd,[br]i neidio ymlaen ychydig bach

0:02:07.404,0:02:11.738
me ddes i yma i Gaerdydd ym 1960

0:02:11.738,0:02:15.447
i fynd i'r coleg cerdd a drama.

0:02:15.452,0:02:17.882
Did i ddysgu sut i actio,[br]fel mae'n digwydd

0:02:17.882,0:02:21.823
ond i ddysgu sut i fod yn athro drama.

0:02:21.823,0:02:26.161
A gyda llaw, mi roedd y coleg yn y[br]castell yma yng Nghaerdydd

0:02:26.173,0:02:28.573
tu mewn i furiau'r castell

0:02:28.573,0:02:31.758
ac mi oedd o'n ddwy flynedd hapus iawn.

0:02:31.763,0:02:34.049
Ar ddiwedd y cyfnod hwnnw

0:02:34.049,0:02:36.258
fe ges i wedyn dystiolaeth

0:02:36.258,0:02:40.736
fod i'n digon dda i fod[br]yn athro drama,

0:02:40.736,0:02:43.487
ac yn wir, roedd gen i[br]swydd i fynd iddi.

0:02:43.487,0:02:46.169
Tystysgrif, swydd i fynd iddi hi

0:02:46.172,0:02:48.342
lawr y ffordd ym Mynydd Cynffig.

0:02:48.342,0:02:52.593
Ond be digwyddodd oedd fy mod i wedi[br]mynd i weithio rhan amser

0:02:52.593,0:02:57.567
gyda'r nôs yn ystod yr hâf,[br]i ennill ychydig o arian

0:02:57.567,0:03:00.803
cyn i mi fynd i ddysgu, felly.

0:03:00.803,0:03:04.021
A phwy ddaeth i mewn i'r[br]lle ble roedd i'n gweithio

0:03:04.021,0:03:06.542
yn y Borough Arms yma yn Nghaerdydd

0:03:06.542,0:03:08.055
ond criw o'r BBC.

0:03:08.055,0:03:09.987
Ac i dorri stori hir yn fyr

0:03:09.987,0:03:14.324
bydd nhw'n ofyn i fi i wedyn i fynd draw[br]i'r stiwdio ymhen rhwy ddau fis

0:03:14.324,0:03:16.520
er mwyn i mi, fel roeddwn i'n meddwl

0:03:16.521,0:03:19.114
er mwyn i mi cael cyfle i[br]siarad am fy nghwaith

0:03:19.118,0:03:21.598
ond ar ôl cyrraedd yr hyn [br]roedden nhw eisiau i mi wneud

0:03:21.598,0:03:26.272
oedd bod yn rhan o dîm y rhaglen "Heddiw",

0:03:26.272,0:03:28.890
rhaglen cylchgrawn ddyddiol.

0:03:28.890,0:03:31.876
Ac roeddwn i fod i mynd allan ar ffilm

0:03:31.901,0:03:36.930
yn dod â rhan o Gymru tu allan i'r[br]stiwdio yng nghefngwlad Cymru

0:03:36.934,0:03:40.464
i mewn i'r stiwdio ac i mewn i'r rhaglen.

0:03:40.464,0:03:45.077
Ac fe ges i gynnig pryd hynny [br]dri mis o waith

0:03:45.077,0:03:48.521
a bellach, dwi wedi bod efo'r BBC[br]ers hanner can mlynedd.

0:03:48.521,0:03:51.215
Yn wir, rydw i'n dathlu hynny eleni,

0:03:51.215,0:03:53.451
hanner can mlynedd o ddarlledu

0:03:53.451,0:03:55.401
a hynny drwy gyfrwng y Gymraeg hefyd

0:03:55.401,0:03:57.569
dwi 'di wedi bod yn ffodus iawn

0:03:57.569,0:03:58.786
ym mod i, mewn gwirionedd

0:03:58.786,0:04:01.845
wedi cael fy nhalu [br]am yr holl flynyddoedd yna

0:04:02.936,0:04:04.796
dwi'n siarad fy iaith fy hun

0:04:04.796,0:04:08.071
neu fel byddaf i'n dweud, wrando [br]ar bobl eraill yn siarad y Gymraeg

0:04:08.071,0:04:09.478
felly beth dwi wedi gwneud?

0:04:09.478,0:04:12.654
Yn ystod y cyfnod yma, dwi 'di[br]bod o gwmpas y byd

0:04:12.664,0:04:15.593
dwi 'di bod yn Fflorida yn yr America.

0:04:15.593,0:04:18.251
Dwi 'di bod ym Mhatagonia hefyd, [br]yn Nhe America.

0:04:18.775,0:04:21.828
Dwi 'di bod mor bell a Sarawak a Borneo.

0:04:21.828,0:04:23.827
Dwi wedi bod yn crwydro gwledydd Ewrop

0:04:23.827,0:04:27.710
yn ffilmio rhaglenni ar gyfer plant

0:04:27.710,0:04:29.123
nôl yn y 70au.

0:04:29.123,0:04:33.324
Wedyn yn yr 80au fe wnes i[br]gyfres o'r enw "Ar dy Feic"

0:04:33.324,0:04:36.060
a mi es i mor bell a Beijing yn Tseina,

0:04:36.060,0:04:39.052
dwi'n cofio'n dda ac roedd hwnnw[br]yn brofiad a hanner.

0:04:39.052,0:04:42.201
Felly dwi'n cyfru fy hun ddyn ffodus iawn

0:04:42.201,0:04:46.651
ym mod i nid yn unig wedi cael gwneud[br]beth dwi'n gallu neud yn naturiol,

0:04:46.651,0:04:50.434
gallech chi ddweud, sef siarad[br]pymtheg i'r dwsin

0:04:50.437,0:04:53.157
ond fy mod wedi cael gwiath mor ddiddorol

0:04:53.157,0:04:55.179
a mor amrywiol hefyd

0:04:55.179,0:04:58.150
ac yn ddiweddar dwi 'di mynd lawr[br]rhyw ffordd bach arall

0:04:58.150,0:05:00.384
a dwi 'di bod yn sgwennu llyfrau.

0:05:00.384,0:05:02.882
A dwi' di sgwennu un llyfr[br]am Huw Griffith

0:05:02.882,0:05:04.635
oedd yn actor enwog iawn

0:05:04.635,0:05:09.152
mae'n siwr fod chi'n gwybod am y ffilm[br]'Ben Hur' efo Charlton Heston.

0:05:09.152,0:05:14.610
Wel, Huw Griffith ennillodd yr Oscar am[br]bod yn actor cymorthwyol yn y ffilm yna.

0:05:14.610,0:05:17.636
Wel, mi allwn i mynd ymlaen[br]wrth gwrs am oriau

0:05:17.636,0:05:19.717
yn siarad am yr hyn 'dwi wedi wneud

0:05:19.717,0:05:22.920
ond dyna chi bwts bach o fy hanes i.

0:05:22.920,0:05:25.388
Mae hi wedi bod yn braf iawn[br]yn cael sgwrsio efo chi

0:05:25.388,0:05:27.196
a hynny yn fy iaith fy hun.

0:05:27.196,0:05:29.945
Mae yna hanner miliwn ohonyn[br]ni yng Nghymru rwan

0:05:29.945,0:05:32.076
yn siarad yr iaith

0:05:32.092,0:05:33.668
ac er i bod hi yn edwino

0:05:33.668,0:05:36.909
mae yna ymgyrchoedd cryf iawn rwan

0:05:36.909,0:05:38.329
i'w chadw hi'n fyw.

0:05:38.329,0:05:41.208
Felly diolch yn fawr i chi am wrando,

0:05:41.208,0:05:42.725
thank you for listening.

0:05:42.725,0:05:43.515
Hwyl fawr!