Học cách xử lý lượng thông tin
-
0:01 - 0:04Công nghệ mang lại cho chúng ta rất nhiều:
-
0:04 - 0:07đặt chân lên mặt trăng, mạng Internet,
-
0:07 - 0:09khả năng lập trình bộ gen của con người.
-
0:09 - 0:13Nhưng nó cũng động chạm đến
nỗi sợ hãi lớn nhất của loài người. -
0:13 - 0:14Vào khoảng 30 năm trước,
-
0:14 - 0:16nhà phê bình văn hóa Neil Postman
-
0:16 - 0:17
đã viết một cuốn sách -
0:17 - 0:19tựa đề "Amusing Ourselves to Death,"
-
0:19 - 0:22viết vô cùng thông minh về vấn đề này.
-
0:22 - 0:23Ông đã so sánh
-
0:23 - 0:25giữa hai nhà tư tưởng
-
0:25 - 0:26
chủ nghĩa phản không tưởng -
0:26 - 0:30George Orwell và Aldous Huxley.
-
0:30 - 0:33Orwell sợ xã hội của chúng ta
-
0:33 - 0:35sẽ trở thành một "nền văn hóa tù đày".
-
0:35 - 0:39Huxley lại sợ "tầm thường hóa" văn hóa.
-
0:39 - 0:41Orwell lo rằng
-
0:41 - 0:43ta sẽ bị che mắt khỏi sự thật
-
0:43 - 0:45và Huxley giữ mối lo
-
0:45 - 0:48con người sẽ bị dìm
trong biển chông chênh. -
0:48 - 0:50Tóm lại, bạn cần lựa chọn
-
0:50 - 0:52để anh mình trông nom
-
0:52 - 0:55và trông nom ông anh của mình.
-
0:57 - 0:59Nhưng cũng không bắt buộc.
-
0:59 - 1:02Ta không phải kẻ thụ động
thu nạp thông tin và công nghệ. -
1:02 - 1:04Chúng ta quyết định
vai trò của chúng -
1:04 - 1:07và cách mà ta tiếp nhận từ chúng,
-
1:07 - 1:08nhưng để làm được điều đó,
-
1:08 - 1:12ta cần để tâm đến cung cách suy nghĩ
-
1:12 - 1:14và diễn giải của mình.
-
1:14 - 1:17Ta phải hỏi, những câu hỏi khó
-
1:17 - 1:19để vượt qua những lề thói có sẵn,
-
1:19 - 1:21để thấu hiểu.
-
1:21 - 1:24Con người bị phủ đầu bởi bao câu chuyện
-
1:24 - 1:26về lượng thông tin khổng lồ
có trên thế giới -
1:26 - 1:28nhưng nếu xét theo khối thông tin
-
1:28 - 1:30và thách thức
trong việc giải mã thông tin, -
1:30 - 1:32kích cỡ không phải là tất cả.
-
1:32 - 1:35Nó còn tùy thuộc vào tốc độ tin tức,
-
1:35 - 1:37về độ phong phú đa dạng của chúng,
-
1:37 - 1:40và đây chỉ là một vài ví dụ:
-
1:40 - 1:42hình ảnh,
-
1:42 - 1:46bài viết,
-
1:46 - 1:48truyền hình,
-
1:48 - 1:50truyền thanh.
-
1:50 - 1:53Điểm chung liên kết
các loại hình thông tin này -
1:53 - 1:55đó là chúng do con người tạo ra
-
1:55 - 1:58và chúng cần một bối cảnh.
-
1:58 - 2:00Một nhóm nhà khoa học về thông tin
-
2:00 - 2:02mang tên
"Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe" -
2:02 - 2:05ở trường đại học Illinois-Chicago.
-
2:05 - 2:08Họ làm việc với
Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh -
2:08 - 2:09để hiểu sâu sát hơn
-
2:09 - 2:12về cách con người nói về chuyện cai thuốc,
-
2:12 - 2:15về thuốc lá điện tử
-
2:15 - 2:17cũng như những phương pháp
-
2:17 - 2:19giúp họ từ bỏ thuốc lá.
-
2:19 - 2:21Điều thú vị là, nếu bạn muốn hiểu được
-
2:21 - 2:23khi người ta nói đến chuyện hút thuốc.
-
2:23 - 2:25Đầu tiên, bạn cần hiểu
-
2:25 - 2:27ý của họ khi nhắc đến từ "hút".
-
2:27 - 2:31Trên twitter, chia thành 4 loại chính:
-
2:31 - 2:34loại 1, hút thuốc lá;
-
2:34 - 2:37loại 2, hút cần;
-
2:37 - 2:40loại 3, sườn hun khói;
-
2:40 - 2:43và loại 4, những cô gái vô cùng nóng bỏng.
-
2:46 - 2:49Vậy nên bạn cần phải suy nghĩ,
-
2:49 - 2:51mọi người nói thế nào về thuốc lá điện tử?
-
2:51 - 2:53Có rất nhiều cách nói
-
2:53 - 2:55và bạn có thể dựa vào slide để thấy,
-
2:55 - 2:58đây là một câu hỏi phức tạp.
-
2:58 - 3:01Ta cần luôn nhớ rằng
-
3:01 - 3:04ngôn ngữ do con người sáng tạo ra
-
3:04 - 3:06và con người là
sinh vật lộn xộn và phức tạp. -
3:06 - 3:09Ta sử dụng bao phép ẩn dụ,
tiếng lóng, biệt ngữ -
3:09 - 3:1224/7 trong mọi loại ngôn ngữ
-
3:12 - 3:15và ngay khi ta vừa kịp biết đến
chúng ta đã thay đổi chúng. -
3:15 - 3:20Cũng như quảng cáo của bên
Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh, -
3:20 - 3:23quảng cáo này dùng hình ảnh
một người phụ nữ -
3:23 - 3:25có lỗ hổng nơi cổ họng
-
3:25 - 3:27sinh động đến nhức nhối.
-
3:27 - 3:29Chúng thực sự có tạo ra được ảnh hưởng
-
3:29 - 3:31giúp mọi người bỏ thuốc không?
-
3:31 - 3:35Tuy dữ liệu của
"Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe" -
3:35 - 3:37còn hạn chế
nhưng họ có thể kết luận rằng -
3:37 - 3:40những quảng cáo này...
có lẽ các bạn cũng đã xem rồi -
3:40 - 3:42là cú đấm điếng người
-
3:42 - 3:44ép chúng ta phải suy ngẫm
-
3:44 - 3:48và có lẽ sẽ có chút ảnh hưởng
đến tương lai mọi người. -
3:48 - 3:52Điều khiến tôi ngưỡng mộ
và coi trọng dự án này -
3:52 - 3:53bên ngoài và bao gồm sự thật là
-
3:53 - 3:57nó dựa vào nhu cầu của con người,
-
3:57 - 4:00Dự án là một tấm gương dũng cảm
-
4:00 - 4:05trên bề mặt biển chông chênh.
-
4:05 - 4:08Nó cũng không phải là khối thông tin đồ sộ
-
4:08 - 4:11thách thức ta diễn giải.
Hãy đối mặt với sự thật, -
4:11 - 4:13loài người có một lịch sử lâu đời
-
4:13 - 4:16trong việc đóng đinh
-
4:16 - 4:17mọi loại thông tin dù nhỏ thế nào.
-
4:17 - 4:21Bạn có thể nhớ lại
một chuyện xảy ra nhiều năm trước, -
4:21 - 4:24Cựu Tổng thống Ronald Reagan
-
4:24 - 4:25đã bị chỉ trích nặng nề vì
-
4:25 - 4:29dám nói rằng sự thật là
những điều ngu ngốc. -
4:29 - 4:31Công bằng mà nói, đây chỉ là một sự sơ ý.
-
4:31 - 4:34Ông chỉ có ý trích lại lời của John Adams
-
4:34 - 4:36về vụ án lính Anh tại Boston Massacre:
-
4:36 - 4:40sự thật là điều ngoan cố.
-
4:40 - 4:42Nhưng tôi lại cho rằng
-
4:42 - 4:46trong lời ông nói
có ẩn chút khôn ngoan vô tình -
4:46 - 4:48bởi đúng là sự thật rất ngoan cố
-
4:48 - 4:51nhưng cũng có lúc chúng ngu ngốc lắm.
-
4:51 - 4:53Xin được kể lại câu chuyện của tôi
-
4:53 - 4:57nguyên nhân khiến tôi
coi trọng vấn đề này đến vậy. -
4:57 - 4:59Xin cho phép tôi lấy hơi đã.
-
4:59 - 5:02Hồi con trai Isaac của tôi mới lên 2,
-
5:02 - 5:04thằng bé bị chẩn đoán bệnh tự kỷ.
-
5:04 - 5:07Nó là một đứa trẻ vui vẻ, hạnh phúc,
-
5:07 - 5:09rất thương yêu mọi người,
-
5:09 - 5:12nhưng số liệu đánh giá
tốc độ phát triển của thẳng bé, -
5:12 - 5:14thứ dựa trên con số để nhìn mọi thứ,
-
5:14 - 5:17tại thời điểm đó,
-
5:17 - 5:21giao tiếp cử chỉ và
giao tiếp bằng mắt của thằng bé -
5:21 - 5:23đặt mức tăng trưởng của thằng bé
-
5:23 - 5:27tương đương một đứa trẻ 9 tháng tuổi.
-
5:27 - 5:30Chẩn đoán đó sát với thực tế
-
5:30 - 5:33nhưng không phải tất cả.
-
5:33 - 5:35Vào khoảng 1 năm rưỡi sau đó,
-
5:35 - 5:37khi thằng bé sắp sửa lên 4,
-
5:37 - 5:39tôi thấy nó ngồi trước vi tính
-
5:39 - 5:45đang tra Google hình ảnh về phụ nữ
-
5:45 - 5:48với từ khóa w-i-m-e-n.
-
5:48 - 5:51Và tôi đã làm điều
bậc phụ huynh lo cho con thường làm -
5:51 - 5:53ngay lập tức bắt đầu nhấn nút "back"
-
5:53 - 5:56để xem nãy giờ nó đang tra thứ gì.
-
5:56 - 5:58Theo thứ tự là: men
-
5:58 - 6:06school, bus và computer.
-
6:06 - 6:07Tôi đã vô cùng kinh ngạc,
-
6:07 - 6:08bởi tôi không biết
-
6:08 - 6:10
thằng bé có thể đánh vần -
6:10 - 6:12chứ đừng nói đến việc đọc.
-
6:12 - 6:14Tôi hỏi:
"Isaac, sao con làm được hay vậy?" -
6:14 - 6:16Thằng bé nghiêm túc nhìn tôi và trả lời:
-
6:16 - 6:20"Gõ vào ô."
-
6:20 - 6:23Thằng bé tự dạy mình cách giao tiếp
-
6:23 - 6:26nhưng chúng tôi đã không để ý đúng chỗ.
-
6:26 - 6:29Đây là điều có thể xảy ra
khi nhận xét, phân tích -
6:29 - 6:31quá chú trọng vào một bảng đánh giá.
-
6:31 - 6:34Trong trường hợp này
là khả năng giao tiếp ngôn ngữ -
6:34 - 6:39và đánh giá thấp những yếu tố khác,
như sáng tạo trong giải quyết vấn đề. -
6:39 - 6:42Isaac gặp khó khăn trong việc giao tiếp
-
6:42 - 6:44và nó tìm ra một cách khác
-
6:44 - 6:47để tìm hiểu những gì nó muốn biết.
-
6:47 - 6:48Nếu dành chút thời gian suy nghĩ,
-
6:48 - 6:51bạn sẽ hiểu được
-
6:51 - 6:53đặt câu hỏi là một quá trình phức tạp
-
6:53 - 6:56nó có thể dùng đến nhiều cách khác
-
6:56 - 7:00như gõ từ khóa vào ô tìm kiếm.
-
7:00 - 7:03Vậy nên, giây phút đó
-
7:03 - 7:05có ảnh hưởng rất lớn đến tôi
-
7:05 - 7:07và gia đình tôi
-
7:07 - 7:10bởi điều này đã phá vỡ
khung định kiến của chúng tôi -
7:10 - 7:12về tình trạng của thằng bé,
-
7:12 - 7:15để bớt lo lắng và tôn trọng hơn
-
7:15 - 7:17năng lực tưởng tượng của thằng bé.
-
7:17 - 7:20Sự thật là những điều ngu ngốc.
-
7:20 - 7:23Chúng cũng dễ bị sử dụng sai cách
-
7:23 - 7:24dù bạn có muốn hay không.
-
7:24 - 7:27Bạn tôi, Emily Willingham
là một nhà khoa học. -
7:27 - 7:30Một thời gian trước,
cô ấy có viết bài cho Forbes -
7:30 - 7:32tựa đề: "10 điều kỳ lạ
-
7:32 - 7:34liên quan đến chứng tự kỷ."
-
7:34 - 7:37Danh sách khá là dài.
-
7:37 - 7:40Mạng internet bị đổ lỗi cho mọi thứ.
-
7:40 - 7:44Và đương nhiên cả những bà mẹ, bởi vì...
-
7:44 - 7:46À, khoan đã, còn nữa,
-
7:46 - 7:49trong danh mục "mẹ" có nhiều thứ lắm.
-
7:49 - 7:54Bạn có thể thấy
cả một danh sách dài thòng, rất thú vị. -
7:54 - 7:56Bản thân tôi rất thích câu:
-
7:56 - 8:00mang thai gần đường cao tốc.
-
8:00 - 8:01Câu cuối cùng thú vị
-
8:01 - 8:04với cụm từ "refrigerator mother"
-
8:04 - 8:07mới được sáng tạo ra trong bài viết
-
8:07 - 8:08là nguyên nhân dẫn đến tự kỷ.
-
8:08 - 8:09Từ này nghĩa là
-
8:09 - 8:11sống lạnh lùng, thiếu thương yêu.
-
8:11 - 8:13Đến lúc này chắc bạn sẽ nghĩ.
-
8:13 - 8:14"Rồi, Susan, chúng tôi hiểu rồi.
-
8:14 - 8:18Cứ ôm đống thông tin đó
bẻ lái tùy theo cách cô muốn." -
8:18 - 8:21Chính xác, hoàn toàn chính xác,
-
8:21 - 8:26nhưng thách thức nằm ở chỗ
-
8:26 - 8:29ta có thể sử dụng cơ hội này
-
8:29 - 8:31để tạo nên ý nghĩa
từ nguồn thông tin ta có -
8:31 - 8:37bởi thật ra bản thân thông tin
chẳng có ý nghĩa gì. Ta tạo ra ý nghĩa. -
8:37 - 8:40Vậy, với tư cách là doanh nhân,
người tiêu dùng, -
8:40 - 8:42bệnh nhân, hay công dân,
-
8:42 - 8:45tôi cho rằng ta đều có trách nhiệm
-
8:45 - 8:47dành ra nhiều thời gian hơn
-
8:47 - 8:50tập trung vào kỹ năng tư duy phản biện.
-
8:50 - 8:51Tại sao?
-
8:51 - 8:54Ta chắc cũng đã được nghe rất nhiều,
-
8:54 - 8:56bởi vì trong thời đại này,
-
8:56 - 8:58ta có thể xử lý hàng tấn dữ liệu
-
8:58 - 9:00với tốc độ ánh sáng.
-
9:00 - 9:03và dễ đưa ra những lựa chọn không tốt
-
9:03 - 9:05một cách nhanh chóng
-
9:05 - 9:10với những hậu quả nghiêm trọng
hơn hẳn trong quá khứ. -
9:10 - 9:12Ghê gớm quá nhỉ?
-
9:12 - 9:15Chính vì vậy, thay vào đó,
-
9:15 - 9:17ta cần dành ra chút thời gian
-
9:17 - 9:20cho những vấn đề như nhân học,
-
9:20 - 9:23xã hội học và những môn khoa học xã hội:
-
9:23 - 9:26hùng biện, triết học, đạo đức
-
9:26 - 9:28bởi chúng cung cấp
kiến thức nền quan trọng -
9:28 - 9:30cho những khối thông tin lớn
-
9:30 - 9:32và hỗ trợ ta rèn luyện
-
9:32 - 9:33
năng lực tư duy phản biện hơn. -
9:33 - 9:38Bởi vì dẫu sao,
-
9:38 - 9:40khi ta có thể tìm ra vấn đề
trong cuộc tranh cãi, -
9:40 - 9:43nó được thể hiện qua từ ngữ hay con số
không quan trọng. -
9:43 - 9:46Điều này cũng có nghĩa,
-
9:46 - 9:50ta tự dạy mình cách tìm ra
những đánh giá thiên vị, -
9:50 - 9:52những mối tương quan không chuẩn xác
-
9:52 - 9:54cũng như xác định được những cảm xúc thật
-
9:54 - 9:55từ khoảng cách 30 mét
-
9:55 - 9:56bởi một sự kiện diễn ra
-
9:56 - 9:57sau một sự kiện khác
-
9:57 - 9:58không nhất thiết là
-
9:58 - 10:00chúng có quan hệ nhân quả
-
10:00 - 10:01Xin phép các bạn,
-
10:01 - 10:03
tôi nói đến một khái niệm. -
10:03 - 10:04Người La Mã gọi điều này là:
-
10:04 - 10:06
"post hoc ergo propter hoc," -
10:06 - 10:08sau một sự kiện đồng nghĩa
-
10:08 - 10:10
do sự kiện đó gây ra. -
10:10 - 10:12Điều này nghĩa là ta phải đặt ra câu hỏi
-
10:12 - 10:15
với những điều hiển nhiên như dân số học. -
10:15 - 10:17Tại sao? Bởi chúng dựa trên những dữ liệu
-
10:17 - 10:20về bản thân ta như giới tính,
-
10:20 - 10:21lứa tuổi, nơi sinh sống
-
10:21 - 10:24để đánh giá
tư duy và hành động của chúng ta. -
10:24 - 10:26Bởi vì chúng ta nắm giữ thông tin,
-
10:26 - 10:29ta cần biết cách kiểm soát đúng đắn
những dữ liệu cá nhân -
10:29 - 10:33và đưa ra lựa chọn thích hợp.
-
10:33 - 10:36Hơn nữa, ta cần biết rõ
-
10:36 - 10:38về những giả thiết của chính mình.
-
10:38 - 10:41những phương pháp ta sử dụng
-
10:41 - 10:43và cả sự tự tin vào thành quả đạt được.
-
10:43 - 10:46Giáo viên đại số
thời cấp 3 của tôi thường nói -
10:46 - 10:47cho cô xem phép tính của các em
-
10:47 - 10:49bởi nếu cô không biết các bước em làm
-
10:49 - 10:51cô sẽ không biết được
-
10:51 - 10:53những bước nào em đã không làm
-
10:53 - 10:55và nếu cô không biết các em hỏi gì
-
10:55 - 10:58cô sẽ không biết
những câu các em không hỏi. -
10:58 - 11:00Vậy nên, ta cần tự hỏi mình,
-
11:00 - 11:01câu hỏi khó khăn nhất:
-
11:01 - 11:05những dữ liệu có cho ta thấy thực tế
-
11:05 - 11:07hay kết quả có khiến chúng ta
-
11:07 - 11:11cảm thấy thoải mái, thành công hơn?
-
11:11 - 11:14Khi kết thúc dự án,
-
11:14 - 11:15Nhóm Truyền thông Sức khỏe
-
11:15 - 11:19đã tìm ra rằng 87% tweet về vấn đề này
-
11:19 - 11:21rất sống động và nhức nhối,
-
11:21 - 11:25những quảng cáo tuyên truyền cai thuốc
khiến người xem sợ hãi -
11:25 - 11:27nhưng có phải họ kết luận rằng
-
11:27 - 11:30chúng có thể buộc con người ngừng hút?
-
11:30 - 11:33Không. Đó là khoa học,
không phải ma thuật. -
11:33 - 11:36Nếu ta mở ra
-
11:36 - 11:39nguồn sức mạnh số,
-
11:39 - 11:42ta sẽ không phải mù quáng
-
11:42 - 11:45nghe theo tư tưởng độc tài của Orwell
-
11:45 - 11:49hay tư tưởng tầm thường của Huxley
-
11:49 - 11:52hay một hỗn hợp dở tệ của cả hai.
-
11:52 - 11:54Điều ta cần làm
-
11:54 - 11:57là tư duy phản biện kèm theo sự tôn trọng
-
11:57 - 11:59và nhận cảm hứng từ những gương đi trước
-
11:59 - 12:01như Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe
-
12:01 - 12:04hay như lời nhân vật trong phim anh hùng:
-
12:04 - 12:05Hãy tận dụng sức mạnh để làm điều tốt.
-
12:05 - 12:08Cảm ơn.
- Title:
- Học cách xử lý lượng thông tin
- Speaker:
- Susan Etlinger
- Description:
-
Liệu nguồn thông tin dồi dào có giúp ta sống thoải mái và thành công hơn? Susan Etlinger đã giải thích trong bài nói của mình cách ta cần đào sâu tư duy lô-gic của bản thân trong môi trường đang ngày càng nhiều thông tin và dữ liệu. Bởi vì, rất khó để bỏ qua những lối mòn trong suy nghĩ để thực sự hiểu bất kỳ điều gì.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:23
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan accepted Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? | ||
Hang Phan edited Vietnamese subtitles for What do we do with all this big data? |