Duymanın Bilimi - Douglas L. Oliver
-
0:07 - 0:10Nazikçe çarpan dalga seslerini duyuyorsun,
-
0:10 - 0:12martıların uzaktan gelen
seslerini duyuyorsun. -
0:12 - 0:16Fakat rahatsız edici bir vızıldama
bütün huzuru bozuyor, -
0:16 - 0:19gitgide yaklaşıyor, yaklaşıyor,
yaklaşıyor. -
0:19 - 0:22Pat diye vurana kadar!
-
0:22 - 0:27Can sıkıcı sivrisineği öldürüyorsun
ve huzur geri geliyor. -
0:27 - 0:32Bu sesi uzak mesafeden nasıl fark ettin
ve sesi yapanı nasıl anladın? -
0:32 - 0:35Sesleri fark etmek ve lokasyonunu bulmak
-
0:35 - 0:39işitme sistemi sayesinde mümkün olur.
-
0:39 - 0:43İki ana kısmı vardır: Kulak ve beyin.
-
0:43 - 0:47Kulağın görevi ses enerjisini
sinirsel sinyale dönüştürmektir; -
0:47 - 0:52beynin görevi, sinyallerin içerdiği
bilgiyi almak ve işlemektir. -
0:52 - 0:54Nasıl çalıştığını anlamak için,
-
0:54 - 0:58sesin kulağa olan yolculuğunu
takip edebiliriz. -
0:58 - 1:00Bir sesin kaynağı, havadaki, sıvılardaki
-
1:00 - 1:03veya katı parçacıklardaki
basınç dalgaları olarak -
1:03 - 1:04hareket eden
-
1:04 - 1:06titreşimleri yaratır.
-
1:06 - 1:08Fakat koklea denen iç kulağımız
-
1:08 - 1:12aslında tuzlu suya benzer
sıvılar ile doludur. -
1:12 - 1:16Yani, çözülmesi gereken ilk problem,
ses dalgalarını -
1:16 - 1:18nereden gelirlerse gelsinler,
-
1:18 - 1:20sıvıdaki dalgalara dönüştürmektir.
-
1:20 - 1:24Çözüm kulak zarı veya timpanik membran
-
1:24 - 1:27ve orta kulağın minik kemikleridir.
-
1:27 - 1:30Bunlar kulak zarının büyük hareketlerini
-
1:30 - 1:34koklea sıvısındaki
basınç dalgalarına dönüştürür. -
1:34 - 1:36Ses kulak kanalına girdiğinde
-
1:36 - 1:40kulak zarına çarpar
ve davulun üstü gibi titreşir. -
1:40 - 1:44Titreşimli kulak zarı, çekiç adı verilen,
örseye çarpan kemiği titreştirir -
1:44 - 1:49ve üzengi adı verilen
üçüncü kemiği hareket ettirir. -
1:49 - 1:53Hareketi, sıvıyı kokleanın
uzun odacıklarına iter. -
1:53 - 1:54Bir kez oraya ulaşınca,
-
1:54 - 1:59ses titreşimleri en sonunda
bir sıvının titreşimlerine dönüşür -
1:59 - 2:03ve kokleanın bir ucundan diğerine
bir dalga gibi hareket ederler. -
2:03 - 2:08Bazilar membran denilen bir yüzey,
koklea uzunluğunu yönetir. -
2:08 - 2:12Koklear sıvının ve bazilar membranın
titreşimleriyle hareket eden, -
2:12 - 2:14stereosilya adı verilen
-
2:14 - 2:18özel bileşenlere sahip
saç hücreleri ile kaplıdır. -
2:18 - 2:22Bu hareket saç hücresinden,
işitsel sinire, -
2:22 - 2:24daha sonra beyine doğru giden
-
2:24 - 2:28ve onu belirli bir ses olarak
yorumlayan bir sinyali tetikler. -
2:29 - 2:32Bir ses, bazilar membranı
titreştirdiğinde, -
2:32 - 2:34her bir saç hücresi hareket etmez -
-
2:34 - 2:39sesin frekansına bağlı olarak yalnızca
seçilmiş olanlar dışında. -
2:39 - 2:42Bu iyi bir mühendislik demek.
-
2:42 - 2:45Bir ucunda, bazilar membran serttir,
-
2:45 - 2:51sadece kısa dalga boyuna, yüksek
frekanslı seslere tepki olarak titreşir. -
2:51 - 2:53Diğer ucu ise daha esnektir
-
2:53 - 2:58ve sadece daha uzun dalga boylu, düşük
frekanslı seslerin varlığında titreşir. -
2:58 - 3:00Bu nedenle, martı ve sivrisinek
tarafından yapılan sesler, -
3:00 - 3:04bazilar membrandaki
farklı yerleri titreştirir, -
3:04 - 3:07bir piyanoda farklı tuşlar çalmak gibi.
-
3:07 - 3:09Fakat olan biten sadece bu değildir.
-
3:09 - 3:13Beynin gerçekleştirmesi gereken
bir tane daha önemli görevi vardır: -
3:13 - 3:16Sesin nereden geldiğini tanımlamak.
-
3:16 - 3:20Bunun için, kaynağı boşlukta bulmak için
-
3:20 - 3:22iki kulağa gelen sesleri karşılaştırır.
-
3:22 - 3:27Doğrudan önünüzden gelen bir ses,
aynı anda iki kulağınıza da ulaşacaktır. -
3:27 - 3:31Ayrıca her kulağınızda aynı
yoğunlukta duyarsınız. -
3:31 - 3:34Bununla birlikte, bir taraftan
gelen düşük frekanslı ses, -
3:34 - 3:39uzak olandan mikrosaniyeler önce
yakındaki kulağa ulaşacaktır. -
3:39 - 3:43Yüksek frekanslı sesler,
kafanız tarafından uzak kulaktan -
3:43 - 3:46bloke oldukları için yakın
kulağa daha yoğun gelir. -
3:46 - 3:50Bu bilgi dizileri, kulaklarınız arasındaki
zaman ve yoğunluk farklılıklarını -
3:50 - 3:54analiz eden beyin sapının
özel kısımlarına ulaşır. -
3:54 - 3:59Analiz sonuçlarını
işitme korteksine gönderirler. -
3:59 - 4:02Beyin ihtiyacı olan bilgilere sahiptir:
-
4:02 - 4:05Aktivitenin düzeni sesin
ne olduğunun söyler -
4:05 - 4:08ve sesin boşlukta nerede
olduğunun bilgisini verir. -
4:08 - 4:11Herkes normal duymaya sahip değildir.
-
4:11 - 4:15İşitme kaybı dünyadaki en
yaygın üçüncü kronik hastalıktır. -
4:15 - 4:19Yüksek ses maruz kalmak ve bazı
ilaçlar işitme kıllarını öldürebilir, -
4:19 - 4:23bu da sinyallerin kulaktan
beyne gitmesini önler. -
4:23 - 4:28Osteoskleroz gibi hastalıklar,
kulaktaki minik kemikleri dondurur, -
4:28 - 4:30böylece titreşmezler.
-
4:30 - 4:31Kulak çınlaması ile
-
4:31 - 4:33beyin ses olmadığı zaman
-
4:33 - 4:37bir ses olduğunu düşünmemizi
sağlayan garip şeyler yapar. -
4:37 - 4:38Ama işini yaptığı zaman,
-
4:38 - 4:41işitmemiz inanılmaz,
çok iyi bir sistemdir. -
4:41 - 4:45Kulaklarımız, etrafımızdaki
havadaki titreşimlerin kakofonisini, -
4:45 - 4:48alkışları, muslukları, iç çekmeleri
ve sinekleri birbirinden ayıran -
4:48 - 4:52hassas şekilde ayarlanmış
elektriksel impulslara dönüştüren -
4:52 - 4:56ince ayarlı bir biyolojik
makine parçasını içine alır.
- Title:
- Duymanın Bilimi - Douglas L. Oliver
- Speaker:
- Douglas L. Oliver
- Description:
-
Tam dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/the-science-of-hearing-douglas-l-oliver
Sesleri tanıma ve konumlarını belirleme yeteneği işitsel sistem sayesinde mümkündür. İşitsel sistem iki ana bölümden oluşur: Kulak ve beyin. Kulağın görevi, ses enerjisini sinirsel sinyallere dönüştürmektir; beyinin görevi ise, bu sinyallerin içerdiği bilgileri almak ve işlemektir. Bunun nasıl çalıştığını anlamak için Douglas L. Oliver, kulağın içine yaptığı yolculukta bir sesi takip ediyor.
Ders Douglas L. Oliver, animasyon Cabong Studios tarafından yapılmıştır.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:18
Eren Gokce approved Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Eren Gokce accepted Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for The science of hearing | ||
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The science of hearing |