WEBVTT

00:00:06.769 --> 00:00:09.708
Nazikçe çarpan dalga seslerini duyuyorsun,

00:00:09.708 --> 00:00:11.913
martıların uzaktan gelen
seslerini duyuyorsun.

00:00:11.913 --> 00:00:15.820
Fakat rahatsız edici bir vızıldama
bütün huzuru bozuyor,

00:00:15.820 --> 00:00:19.459
gitgide yaklaşıyor, yaklaşıyor, 
yaklaşıyor.

00:00:19.459 --> 00:00:21.568
Pat diye vurana kadar!

00:00:21.568 --> 00:00:26.617
Can sıkıcı sivrisineği öldürüyorsun
ve huzur geri geliyor.

NOTE Paragraph

00:00:26.617 --> 00:00:31.730
Bu sesi uzak mesafeden nasıl fark ettin
ve sesi yapanı nasıl anladın?

00:00:31.730 --> 00:00:35.466
Sesleri fark etmek ve lokasyonunu bulmak

00:00:35.466 --> 00:00:38.518
işitme sistemi sayesinde mümkün olur.

00:00:38.518 --> 00:00:43.160
İki ana kısmı vardır: Kulak ve beyin.

00:00:43.160 --> 00:00:47.374
Kulağın görevi ses enerjisini
sinirsel sinyale dönüştürmektir;

00:00:47.374 --> 00:00:52.079
beynin görevi, sinyallerin içerdiği
bilgiyi almak ve işlemektir.

NOTE Paragraph

00:00:52.079 --> 00:00:53.898
Nasıl çalıştığını anlamak için,

00:00:53.898 --> 00:00:57.547
sesin kulağa olan yolculuğunu
takip edebiliriz.

00:00:57.547 --> 00:00:59.621
Bir sesin kaynağı, havadaki, sıvılardaki

00:00:59.621 --> 00:01:03.323
veya katı parçacıklardaki
basınç dalgaları olarak

00:01:03.323 --> 00:01:04.221
hareket eden

00:01:04.221 --> 00:01:05.725
titreşimleri yaratır.

00:01:05.725 --> 00:01:07.986
Fakat koklea denen iç kulağımız

00:01:07.986 --> 00:01:11.966
aslında tuzlu suya benzer
sıvılar ile doludur.

00:01:11.966 --> 00:01:15.852
Yani, çözülmesi gereken ilk problem,
ses dalgalarını

00:01:15.852 --> 00:01:17.532
nereden gelirlerse gelsinler,

00:01:17.532 --> 00:01:20.249
sıvıdaki dalgalara dönüştürmektir.

00:01:20.249 --> 00:01:23.833
Çözüm kulak zarı veya timpanik membran

00:01:23.833 --> 00:01:27.230
ve orta kulağın minik kemikleridir.

00:01:27.230 --> 00:01:30.170
Bunlar kulak zarının büyük hareketlerini

00:01:30.170 --> 00:01:33.928
koklea sıvısındaki
basınç dalgalarına dönüştürür.

NOTE Paragraph

00:01:33.928 --> 00:01:35.986
Ses kulak kanalına girdiğinde

00:01:35.986 --> 00:01:40.013
kulak zarına çarpar 
ve davulun üstü gibi titreşir.

00:01:40.013 --> 00:01:43.939
Titreşimli kulak zarı, çekiç adı verilen,
örseye çarpan kemiği titreştirir

00:01:43.939 --> 00:01:48.677
ve üzengi adı verilen
üçüncü kemiği hareket ettirir.

00:01:48.677 --> 00:01:53.042
Hareketi, sıvıyı kokleanın
uzun odacıklarına iter.

00:01:53.042 --> 00:01:54.389
Bir kez oraya ulaşınca,

00:01:54.389 --> 00:01:59.179
ses titreşimleri en sonunda
bir sıvının titreşimlerine dönüşür

00:01:59.179 --> 00:02:03.204
ve kokleanın bir ucundan diğerine
bir dalga gibi hareket ederler.

00:02:03.204 --> 00:02:07.793
Bazilar membran denilen bir yüzey,
koklea uzunluğunu yönetir.

00:02:07.793 --> 00:02:11.803
Koklear sıvının ve bazilar membranın
titreşimleriyle hareket eden,

00:02:11.803 --> 00:02:13.536
stereosilya adı verilen

00:02:13.536 --> 00:02:17.936
özel bileşenlere sahip
saç hücreleri ile kaplıdır.

00:02:17.936 --> 00:02:22.265
Bu hareket saç hücresinden,
işitsel sinire,

00:02:22.265 --> 00:02:24.154
daha sonra beyine doğru giden

00:02:24.154 --> 00:02:28.431
ve onu belirli bir ses olarak
yorumlayan bir sinyali tetikler.

NOTE Paragraph

00:02:29.041 --> 00:02:31.720
Bir ses, bazilar membranı
titreştirdiğinde,

00:02:31.720 --> 00:02:34.369
her bir saç hücresi hareket etmez -

00:02:34.369 --> 00:02:39.244
sesin frekansına bağlı olarak yalnızca
seçilmiş olanlar dışında.

00:02:39.244 --> 00:02:41.715
Bu iyi bir mühendislik demek.

00:02:42.375 --> 00:02:45.438
Bir ucunda, bazilar membran serttir,

00:02:45.438 --> 00:02:50.926
sadece kısa dalga boyuna, yüksek
frekanslı seslere tepki olarak titreşir.

00:02:50.926 --> 00:02:52.745
Diğer ucu ise daha esnektir

00:02:52.745 --> 00:02:57.513
ve sadece daha uzun dalga boylu, düşük
frekanslı seslerin varlığında titreşir.

00:02:57.513 --> 00:03:00.461
Bu nedenle, martı ve sivrisinek
tarafından yapılan sesler,

00:03:00.461 --> 00:03:03.537
bazilar membrandaki
farklı yerleri titreştirir,

00:03:03.537 --> 00:03:06.751
bir piyanoda farklı tuşlar çalmak gibi.

NOTE Paragraph

00:03:06.751 --> 00:03:08.663
Fakat olan biten sadece bu değildir.

00:03:08.663 --> 00:03:12.639
Beynin gerçekleştirmesi gereken
bir tane daha önemli görevi vardır:

00:03:12.639 --> 00:03:15.576
Sesin nereden geldiğini tanımlamak.

00:03:15.576 --> 00:03:19.613
Bunun için, kaynağı boşlukta bulmak için

00:03:19.613 --> 00:03:22.126
iki kulağa gelen sesleri karşılaştırır.

NOTE Paragraph

00:03:22.126 --> 00:03:26.950
Doğrudan önünüzden gelen bir ses,
aynı anda iki kulağınıza da ulaşacaktır.

00:03:26.950 --> 00:03:30.744
Ayrıca her kulağınızda aynı
yoğunlukta duyarsınız.

00:03:30.744 --> 00:03:34.305
Bununla birlikte, bir taraftan
gelen düşük frekanslı ses,

00:03:34.305 --> 00:03:38.847
uzak olandan mikrosaniyeler önce 
yakındaki kulağa ulaşacaktır.

00:03:38.847 --> 00:03:42.775
Yüksek frekanslı sesler,
kafanız tarafından uzak kulaktan

00:03:42.775 --> 00:03:46.010
bloke oldukları için yakın
kulağa daha yoğun gelir.

NOTE Paragraph

00:03:46.010 --> 00:03:49.765
Bu bilgi dizileri, kulaklarınız arasındaki
zaman ve yoğunluk farklılıklarını

00:03:49.765 --> 00:03:54.124
analiz eden beyin sapının
özel kısımlarına ulaşır.

00:03:54.124 --> 00:03:58.747
Analiz sonuçlarını
işitme korteksine gönderirler.

00:03:58.747 --> 00:04:01.733
Beyin ihtiyacı olan bilgilere sahiptir:

00:04:01.733 --> 00:04:04.539
Aktivitenin düzeni sesin
ne olduğunun söyler

00:04:04.539 --> 00:04:08.433
ve sesin boşlukta nerede
olduğunun bilgisini verir.

NOTE Paragraph

00:04:08.433 --> 00:04:10.604
Herkes normal duymaya sahip değildir.

00:04:10.604 --> 00:04:15.049
İşitme kaybı dünyadaki en
yaygın üçüncü kronik hastalıktır.

00:04:15.049 --> 00:04:19.115
Yüksek ses maruz kalmak ve bazı 
ilaçlar işitme kıllarını öldürebilir,

00:04:19.115 --> 00:04:23.012
bu da sinyallerin kulaktan 
beyne gitmesini önler.

00:04:23.012 --> 00:04:27.671
Osteoskleroz gibi hastalıklar,
kulaktaki minik kemikleri dondurur,

00:04:27.671 --> 00:04:29.841
böylece titreşmezler.

00:04:29.841 --> 00:04:31.305
Kulak çınlaması ile

00:04:31.305 --> 00:04:32.964
beyin ses olmadığı zaman

00:04:32.964 --> 00:04:36.672
bir ses olduğunu düşünmemizi
sağlayan garip şeyler yapar.

NOTE Paragraph

00:04:36.672 --> 00:04:38.208
Ama işini yaptığı zaman,

00:04:38.208 --> 00:04:40.970
işitmemiz inanılmaz,
çok iyi bir sistemdir.

00:04:40.970 --> 00:04:44.723
Kulaklarımız, etrafımızdaki
havadaki titreşimlerin kakofonisini,

00:04:44.723 --> 00:04:48.397
alkışları, muslukları, iç çekmeleri
ve sinekleri birbirinden ayıran

00:04:48.397 --> 00:04:51.537
hassas şekilde ayarlanmış
elektriksel impulslara dönüştüren

00:04:51.537 --> 00:04:56.299
ince ayarlı bir biyolojik
makine parçasını içine alır.