< Return to Video

Iraq Explained -- ISIS, Syria and War

  • 0:00 - 0:01
    Aman tanrım.
  • 0:01 - 0:05
    Tam da bir süredir duymadığımız için
    Irak problemi çözüldü derken,
  • 0:05 - 0:07
    ...her şey kaos, terör
    ve cinayete geri döndü.
  • 0:08 - 0:08
    Neler oldu?
  • 0:08 - 0:12
    Birleşik Devletler 2003'te Irak'ı
    kitle imha silahları bulundurduğu...
  • 0:12 - 0:14
    ...ve terörizm iddiaları nedeniyle
    işgal etti.
  • 0:14 - 0:17
    O zamanlar zalim bir diktatör olan
    Saddam Hüseyin ülkenin başındaydı.
  • 0:17 - 0:21
    Sünni azınlığa bağlıydı ve
    Şii çoğunluğa baskı uyguluyordu.
  • 0:21 - 0:24
    Irak hızlı bir şekilde işgal edildi.
    Fakat Amerika'nın ülke için...
  • 0:24 - 0:26
    ...bir planı yoktu.
  • 0:26 - 0:30
    O zamana kadar baskı altında olan
    Şii azınlık yönetimi ele geçirdi ve...
  • 0:30 - 0:33
    ... Sünnilere baskı yapmaya başladı.
    Çünkü diğer inançları baskı altına almak...
  • 0:33 - 0:35
    ...görüldüğü üzere çok işe yarıyordu.
  • 0:35 - 0:40
    Haliyle, bir Sünni isyanı başladı.
    El-Kaide gibi gruplar Irak'a yerleşti.
  • 0:40 - 0:45
    Sünni gruplardan oluşan yerel güçler
    Birleşik Devletler kuvvetleriyle...
  • 0:45 - 0:49
    ...ve 2006'da kurulan Irak hükumetiyle
    kanlı bir sivil savaşa girişti.
  • 0:49 - 0:52
    O zamandan beri, Irak'taki insanlar
    deyim yerindeyse dinlerine göre...
  • 0:52 - 0:54
    ... farklı bölgelere ayrıldılar.
  • 0:54 - 0:57
    Yani, trajik bir tarihi ironi neticesinde,
    Irak işgali Birleşik Devletler'in...
  • 0:57 - 1:01
    ... tam da yok etmeye çalıştığı
    teröristlerin ortaya çıkmasına neden oldu.
  • 1:01 - 1:04
    Çünkü Irak, terörün gelişmesi için
    mükemmel bir ortam haline geldi.
  • 1:05 - 1:07
    Bu karmaşık sorunu anlayabilmek için;
    Müslüman inancının iki ana kolu...
  • 1:07 - 1:11
    ...arasındaki ilişkiyi anlamamız gerekir.
  • 1:12 - 1:16
    Şii ve Sünni İslam.
    Sünniler İslam dünyasının %80'ini...
  • 1:16 - 1:18
    Şiiler ise %20'sini oluşturuyor.
  • 1:18 - 1:22
    Ve iki tarafında aşırı uçları
    birbirlerini çok da sevmiyorlar.
  • 1:23 - 1:27
    Suudi Arabistan ve İran bu inanç oyunundaki
    en güçlü iki oyuncular.
  • 1:27 - 1:30
    Her ikisinde de din ve devlet
    işleri birbirinden ayrılmıyor,
  • 1:30 - 1:33
    ... iç karışıklık yok,
    ve fazlaca petrol gelirleri var.
  • 1:33 - 1:36
    Ve yine her ikisi, karşı mezheplerle
    savaşan grupları destekliyorlar.
  • 1:36 - 1:40
    Ve Suudi Arabistan'ın desteklediği
    bu terörist gruplardan biri...
  • 1:40 - 1:44
    "Irak İslam Devleti"
    ya da kısaca "IİD".
  • 1:44 - 1:49
    2010'da Arap Baharı gerçekleşti ve
    Orta Doğu'da tüm durumu değiştirdi.
  • 1:49 - 1:53
    Suriye'de, diktatör Beşşar Esad
    istifa etmeyi pek istemedi,
  • 1:53 - 1:56
    ...ve kendi halkına karşı korkunç bir
    sivil savaş başlattı.
  • 1:56 - 1:59
    Savaş uzamaya devam ettikçe,
    çoğunlukla dini sebeplerden,
  • 1:59 - 2:03
    ... ve İslami bir devlet kurma amacıyla,
    daha çok grup çatışmaya katıldı.
  • 2:03 - 2:07
    Onlardan biri de şimdi
    Irak Şam İslam Devleti ya da...
  • 2:07 - 2:10
    ...IŞİD olarak bilinen meşhur IİD'ydi.
  • 2:10 - 2:13
    Irak'ta yıllarca savaşmışlar ve
    binlerce fanatik ve iyi eğitimli...
  • 2:13 - 2:18
    ...askere sahip olmuşlardı.
    Zaten Irak'ın kuzey bölümü...
  • 2:18 - 2:22
    ...kısmen ellerindeydi ve
    İslami devletlerini kurmaya kararlılardı.
  • 2:22 - 2:26
    Ve Suriye'de oyunu kimsenin beklemediği
    bir şekilde değiştirdiler.
  • 2:26 - 2:29
    IŞİD o kadar inanılmaz bir şekilde
    vahşi ve radikaldi ki, kısa sürede...
  • 2:29 - 2:33
    ...Suriye'deki tüm isyancı gruplarla
    savaş haline girdiler.
  • 2:33 - 2:37
    Diğer müslüman terörist grupların
    üyelerine saldırıp öldürdüler.
  • 2:37 - 2:40
    Ve kontrol ettikleri bölgelerde
    öylesine sıkı kurallarla bir...
  • 2:40 - 2:43
    ... İslami devlet kurdular ki,
    El-Kaide ve Suudi Arabistan'ın...
  • 2:43 - 2:46
    ...aşırı uçları bile şok oldu,
    ve desteklerini kesti.
  • 2:46 - 2:50
    IŞİD, sivillere karşı bir çok katliam,
    intihar saldırıları,
  • 2:50 - 2:54
    ... kadınların ve çocukların
    esir alınması, tutsakların...
  • 2:54 - 2:56
    ...idamı ve kafalarının kesilmesi
    gibi sayısız suçla itham edildi.
  • 2:56 - 3:00
    Burada çizerek anlatmak istemeyeceğimiz,
    her türden orta çağ vahşeti.
  • 3:00 - 3:03
    Ve bu sevimli insanlardan oluşan
    bu topluluk, geçtiğimiz günlerde...
  • 3:03 - 3:06
    ...Irak'tan daha çok toprak işgal
    etmenin tam vakti olduğuna karar verdi.
  • 3:06 - 3:08
    Birleşik Devletler Irak'ı
    terk ettiği için,
  • 3:08 - 3:11
    ...Şii başbakan Nuri El-Maliki,
    kontrolü eline aldı ve...
  • 3:11 - 3:13
    ...mümkün olan her şekilde
    Sünnilere karşı ayrımcılık yaptı.
  • 3:13 - 3:17
    Irak Hükumeti, çoğunlukla yetersiz,
    yolsuzlukların yaygın olduğu...
  • 3:17 - 3:19
    ...ve vatandaşlarının büyük bir
    kısmı tarafından nefret edilen...
  • 3:19 - 3:21
    ... bir hükumet olarak görüldü.
  • 3:21 - 3:24
    300 bin kişilik Irak ordusu,
    Birleşik Devletler'in...
  • 3:24 - 3:28
    ...25 milyar dolarlık
    katkısıyla kuruldu.
  • 3:28 - 3:31
    Fakat hukümete karşı sadık
    olmadığı için teker teker...
  • 3:31 - 3:33
    ...ya şehirleri boşalttı,
    ya da tamamen dağıldı.
  • 3:33 - 3:37
    Çünkü IŞİD, onlara karşı duran herkesin
    öldürüleceğini, tehditlerinin...
  • 3:37 - 3:39
    ...boş olmadığını daha önce
    ispat ettikleri açıklamasını yaptı.
  • 3:40 - 3:44
    Haziran 2014'te, ikinci büyük
    şehir Musul da dahil olmak üzere...
  • 3:44 - 3:47
    ...Irak'ın büyük bir
    kısmını ele geçirdiler.
  • 3:47 - 3:50
    Ele geçirdikleri bankalardan
    çaldıkları yüzlerce milyon dolar...
  • 3:50 - 3:52
    ...onları dünyanın en zengin terörist
    organizasyonu haline getirdi.
  • 3:53 - 3:57
    Ve süper bir orta çağ dini devleti
    kurabilmek için durmaksızın çalışıyorlar.
  • 3:57 - 4:00
    İran ve Birleşik Devletler bile,
    IŞİD'le savaşmak için...
  • 4:00 - 4:03
    ... birlikte çalışmayı düşünüyorlar.
    Durum o kadar dehşet verici.
  • 4:03 - 4:06
    Irak'taki olaylar gösteriyor ki;
    savaşta yendiğiniz insanları...
  • 4:06 - 4:09
    ...suistimal etmek, onları iktidardan
    ve ülkenin yeniden kurulmasında...
  • 4:09 - 4:11
    ... hayatlarından mahrum etmek,
  • 4:11 - 4:14
    ...yalnızca bir sonraki şiddet olaylarının
    tohumlarını ekmeye yol açıyor.
  • 4:14 - 4:18
    Bir şekilde, bu zinciri
    kırmamız gerekiyor.
Title:
Iraq Explained -- ISIS, Syria and War
Description:

more » « less
Video Language:
English
Duration:
04:36

Turkish subtitles

Revisions