WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:01.100 Aman tanrım. 00:00:01.123 --> 00:00:04.700 Tam da bir süredir duymadığımız için Irak problemi çözüldü derken, 00:00:04.705 --> 00:00:07.255 ...her şey kaos, terör ve cinayete geri döndü. 00:00:07.567 --> 00:00:08.475 Neler oldu? 00:00:08.475 --> 00:00:12.475 Birleşik Devletler 2003'te Irak'ı kitle imha silahları bulundurduğu... 00:00:12.475 --> 00:00:14.325 ...ve terörizm iddiaları nedeniyle işgal etti. 00:00:14.325 --> 00:00:17.395 O zamanlar zalim bir diktatör olan Saddam Hüseyin ülkenin başındaydı. 00:00:17.395 --> 00:00:21.265 Sünni azınlığa bağlıydı ve Şii çoğunluğa baskı uyguluyordu. 00:00:21.265 --> 00:00:24.065 Irak hızlı bir şekilde işgal edildi. Fakat Amerika'nın ülke için... 00:00:24.065 --> 00:00:25.635 ...bir planı yoktu. 00:00:25.661 --> 00:00:29.851 O zamana kadar baskı altında olan Şii azınlık yönetimi ele geçirdi ve... 00:00:29.871 --> 00:00:32.571 ... Sünnilere baskı yapmaya başladı. Çünkü diğer inançları baskı altına almak... 00:00:32.581 --> 00:00:34.770 ...görüldüğü üzere çok işe yarıyordu. 00:00:34.924 --> 00:00:40.054 Haliyle, bir Sünni isyanı başladı. El-Kaide gibi gruplar Irak'a yerleşti. 00:00:40.260 --> 00:00:45.350 Sünni gruplardan oluşan yerel güçler Birleşik Devletler kuvvetleriyle... 00:00:45.390 --> 00:00:49.240 ...ve 2006'da kurulan Irak hükumetiyle kanlı bir sivil savaşa girişti. 00:00:49.240 --> 00:00:51.800 O zamandan beri, Irak'taki insanlar deyim yerindeyse dinlerine göre... 00:00:51.800 --> 00:00:53.630 ... farklı bölgelere ayrıldılar. 00:00:53.630 --> 00:00:56.530 Yani, trajik bir tarihi ironi neticesinde, Irak işgali Birleşik Devletler'in... 00:00:56.530 --> 00:01:00.720 ... tam da yok etmeye çalıştığı teröristlerin ortaya çıkmasına neden oldu. 00:01:00.720 --> 00:01:04.350 Çünkü Irak, terörün gelişmesi için mükemmel bir ortam haline geldi. 00:01:05.385 --> 00:01:07.296 Bu karmaşık sorunu anlayabilmek için; Müslüman inancının iki ana kolu... 00:01:07.296 --> 00:01:11.376 ...arasındaki ilişkiyi anlamamız gerekir. 00:01:11.823 --> 00:01:16.343 Şii ve Sünni İslam. Sünniler İslam dünyasının %80'ini... 00:01:16.406 --> 00:01:18.426 Şiiler ise %20'sini oluşturuyor. 00:01:18.441 --> 00:01:22.301 Ve iki tarafında aşırı uçları birbirlerini çok da sevmiyorlar. 00:01:23.071 --> 00:01:27.071 Suudi Arabistan ve İran bu inanç oyunundaki en güçlü iki oyuncular. 00:01:27.178 --> 00:01:29.848 Her ikisinde de din ve devlet işleri birbirinden ayrılmıyor, 00:01:29.901 --> 00:01:32.681 ... iç karışıklık yok, ve fazlaca petrol gelirleri var. 00:01:32.711 --> 00:01:36.231 Ve yine her ikisi, karşı mezheplerle savaşan grupları destekliyorlar. 00:01:36.290 --> 00:01:40.290 Ve Suudi Arabistan'ın desteklediği bu terörist gruplardan biri... 00:01:40.372 --> 00:01:43.882 "Irak İslam Devleti" ya da kısaca "IİD". 00:01:44.191 --> 00:01:48.511 2010'da Arap Baharı gerçekleşti ve Orta Doğu'da tüm durumu değiştirdi. 00:01:48.657 --> 00:01:52.657 Suriye'de, diktatör Beşşar Esad istifa etmeyi pek istemedi, 00:01:52.707 --> 00:01:55.777 ...ve kendi halkına karşı korkunç bir sivil savaş başlattı. 00:01:55.805 --> 00:01:58.955 Savaş uzamaya devam ettikçe, çoğunlukla dini sebeplerden, 00:01:59.154 --> 00:02:03.154 ... ve İslami bir devlet kurma amacıyla, daha çok grup çatışmaya katıldı. 00:02:03.266 --> 00:02:06.926 Onlardan biri de şimdi Irak Şam İslam Devleti ya da... 00:02:06.981 --> 00:02:09.511 ...IŞİD olarak bilinen meşhur IİD'ydi. 00:02:09.540 --> 00:02:12.980 Irak'ta yıllarca savaşmışlar ve binlerce fanatik ve iyi eğitimli... 00:02:13.050 --> 00:02:17.650 ...askere sahip olmuşlardı. Zaten Irak'ın kuzey bölümü... 00:02:17.721 --> 00:02:21.971 ...kısmen ellerindeydi ve İslami devletlerini kurmaya kararlılardı. 00:02:22.027 --> 00:02:25.907 Ve Suriye'de oyunu kimsenin beklemediği bir şekilde değiştirdiler. 00:02:25.927 --> 00:02:29.237 IŞİD o kadar inanılmaz bir şekilde vahşi ve radikaldi ki, kısa sürede... 00:02:29.246 --> 00:02:33.226 ...Suriye'deki tüm isyancı gruplarla savaş haline girdiler. 00:02:33.244 --> 00:02:36.744 Diğer müslüman terörist grupların üyelerine saldırıp öldürdüler. 00:02:36.760 --> 00:02:39.850 Ve kontrol ettikleri bölgelerde öylesine sıkı kurallarla bir... 00:02:39.850 --> 00:02:43.400 ... İslami devlet kurdular ki, El-Kaide ve Suudi Arabistan'ın... 00:02:43.400 --> 00:02:45.810 ...aşırı uçları bile şok oldu, ve desteklerini kesti. 00:02:45.810 --> 00:02:49.950 IŞİD, sivillere karşı bir çok katliam, intihar saldırıları, 00:02:49.950 --> 00:02:53.520 ... kadınların ve çocukların esir alınması, tutsakların... 00:02:53.530 --> 00:02:56.490 ...idamı ve kafalarının kesilmesi gibi sayısız suçla itham edildi. 00:02:56.499 --> 00:03:00.319 Burada çizerek anlatmak istemeyeceğimiz, her türden orta çağ vahşeti. 00:03:00.319 --> 00:03:02.799 Ve bu sevimli insanlardan oluşan bu topluluk, geçtiğimiz günlerde... 00:03:02.799 --> 00:03:05.609 ...Irak'tan daha çok toprak işgal etmenin tam vakti olduğuna karar verdi. 00:03:05.609 --> 00:03:07.989 Birleşik Devletler Irak'ı terk ettiği için, 00:03:07.989 --> 00:03:11.029 ...Şii başbakan Nuri El-Maliki, kontrolü eline aldı ve... 00:03:11.029 --> 00:03:13.369 ...mümkün olan her şekilde Sünnilere karşı ayrımcılık yaptı. 00:03:13.411 --> 00:03:17.241 Irak Hükumeti, çoğunlukla yetersiz, yolsuzlukların yaygın olduğu... 00:03:17.241 --> 00:03:19.171 ...ve vatandaşlarının büyük bir kısmı tarafından nefret edilen... 00:03:19.171 --> 00:03:20.841 ... bir hükumet olarak görüldü. 00:03:20.841 --> 00:03:24.131 300 bin kişilik Irak ordusu, Birleşik Devletler'in... 00:03:24.131 --> 00:03:27.531 ...25 milyar dolarlık katkısıyla kuruldu. 00:03:27.531 --> 00:03:30.891 Fakat hukümete karşı sadık olmadığı için teker teker... 00:03:30.891 --> 00:03:33.391 ...ya şehirleri boşalttı, ya da tamamen dağıldı. 00:03:33.391 --> 00:03:36.921 Çünkü IŞİD, onlara karşı duran herkesin öldürüleceğini, tehditlerinin... 00:03:36.921 --> 00:03:39.201 ...boş olmadığını daha önce ispat ettikleri açıklamasını yaptı. 00:03:40.365 --> 00:03:43.705 Haziran 2014'te, ikinci büyük şehir Musul da dahil olmak üzere... 00:03:43.705 --> 00:03:46.565 ...Irak'ın büyük bir kısmını ele geçirdiler. 00:03:46.565 --> 00:03:49.895 Ele geçirdikleri bankalardan çaldıkları yüzlerce milyon dolar... 00:03:49.895 --> 00:03:52.085 ...onları dünyanın en zengin terörist organizasyonu haline getirdi. 00:03:52.531 --> 00:03:56.531 Ve süper bir orta çağ dini devleti kurabilmek için durmaksızın çalışıyorlar. 00:03:56.862 --> 00:04:00.232 İran ve Birleşik Devletler bile, IŞİD'le savaşmak için... 00:04:00.232 --> 00:04:02.832 ... birlikte çalışmayı düşünüyorlar. Durum o kadar dehşet verici. 00:04:02.832 --> 00:04:05.962 Irak'taki olaylar gösteriyor ki; savaşta yendiğiniz insanları... 00:04:05.962 --> 00:04:09.012 ...suistimal etmek, onları iktidardan ve ülkenin yeniden kurulmasında... 00:04:09.012 --> 00:04:11.332 ... hayatlarından mahrum etmek, 00:04:11.332 --> 00:04:13.832 ...yalnızca bir sonraki şiddet olaylarının tohumlarını ekmeye yol açıyor. 00:04:13.900 --> 00:04:17.900 Bir şekilde, bu zinciri kırmamız gerekiyor.