< Return to Video

De geschiedenis door de ogen van de aardappel - Leo Bear-McGuinness

  • 0:07 - 0:08
    Gebakken of gefrituurd,
  • 0:08 - 0:10
    gekookt of geroosterd,
  • 0:10 - 0:12
    als chips of friet,
  • 0:12 - 0:15
    waarschijnlijk heb je ooit in je leven
    een aardappel gegeten.
  • 0:15 - 0:17
    Heerlijk, zeker,
  • 0:17 - 0:21
    maar aardappelen hebben een grotere rol
    in onze geschiedenis gespeeld
  • 0:21 - 0:26
    dan die van het hoofdvoedsel
    dat we vandaag kennen en waarderen.
  • 0:26 - 0:28
    Zonder de aardappel
  • 0:28 - 0:31
    zou onze moderne beschaving
    misschien zelfs helemaal niet bestaan.
  • 0:31 - 0:35
    8 000 jaar geleden in Zuid-Amerika,
    hoog boven op de Andes,
  • 0:35 - 0:39
    kweekten de Peruvianen
    als eersten de aardappel.
  • 0:39 - 0:41
    Met hun hoog gehalte
    aan proteïne en koolhydraten,
  • 0:41 - 0:45
    gepaard met onmisbare vetten,
    vitamines en mineralen,
  • 0:45 - 0:49
    waren aardappelen de perfecte voedingsbron
    voor een grote werkende klasse van Inca's,
  • 0:49 - 0:52
    die hun terrasvormige velden
    aanlegden en bewerkten,
  • 0:52 - 0:54
    de Rocky Mountains ontgonnen
  • 0:54 - 0:58
    en de verfijnde beschaving
    van het grootse Inca-rijk vormden.
  • 0:58 - 1:01
    Maar hoe belangrijk
    ze ook waren voor de Inca's,
  • 1:01 - 1:04
    toen Spaanse zeelui
    van de Andes terugkeerden
  • 1:04 - 1:06
    en aardappelen meebrachten naar Europa,
  • 1:06 - 1:08
    waren de piepers maar nepdingen.
  • 1:08 - 1:10
    De Europeanen weigerden te eten
  • 1:10 - 1:14
    wat voor hen flauwe en smakeloze
    curiositeiten uit een vreemd land waren
  • 1:14 - 1:19
    en die ook nog nauw verwant waren
    met de dodelijke nachtschade.
  • 1:19 - 1:21
    Dus in plaats van ze op te eten,
  • 1:21 - 1:25
    gebruikten ze aardappelen
    als decoratieve tuinplanten.
  • 1:25 - 1:28
    Het zou 200 jaar duren
    voordat de aardappel aansloeg
  • 1:28 - 1:31
    als belangrijke voedingsbron
    in heel Europa.
  • 1:31 - 1:32
    Maar zelfs toen nog
  • 1:32 - 1:35
    werd hij vooral gegeten
    door de lagere klassen.
  • 1:35 - 1:37
    Maar vanaf ongeveer 1750,
  • 1:37 - 1:41
    en minstens gedeeltelijk
    dankzij de brede beschikbaarheid
  • 1:41 - 1:43
    van goedkope en voedzame aardappelen,
  • 1:43 - 1:46
    vielen Europese boeren
    met een grotere voedingszekerheid
  • 1:46 - 1:47
    niet meer zo vaak ten prooi
  • 1:47 - 1:52
    aan de regelmatig voorkomende
    graanhongersnoden van hun tijd,
  • 1:52 - 1:54
    dus hun bevolking
    groeide steeds verder aan.
  • 1:54 - 1:57
    Bijgevolg groeiden het Britse,
    Nederlandse en Duitse rijk,
  • 1:57 - 2:02
    dankzij die groeiende groep
    boeren, arbeiders en soldaten,
  • 2:02 - 2:06
    wat het Westen zijn dominerende
    plaats in de wereld gaf.
  • 2:06 - 2:10
    Maar niet uit alle Europese landen
    ontsproot een wereldrijk.
  • 2:10 - 2:12
    Nadat de Ieren de aardappel
    aanvaard hadden,
  • 2:12 - 2:15
    groeide hun bevolking heel sterk,
  • 2:15 - 2:19
    net als hun afhankelijkheid
    van de knol als hoofdvoedsel.
  • 2:19 - 2:21
    Maar toen sloeg het noodlot toe.
  • 2:21 - 2:24
    Van 1845 tot 1852
  • 2:24 - 2:29
    teisterde aardappelziekte
    bijna de hele Ierse aardappeloogst.
  • 2:29 - 2:31
    Dit leidde tot de Ierse
    aardappelhongersnood,
  • 2:31 - 2:34
    één van de dodelijkste
    hongersnoden in de wereldgeschiedenis.
  • 2:34 - 2:37
    Meer dan een miljoen Ieren verhongerden
  • 2:37 - 2:41
    en twee miljoen anderen vertrokken.
  • 2:41 - 2:44
    Dit betekende uiteraard niet
    het einde van de aardappel.
  • 2:44 - 2:46
    Uiteindelijk kwam de oogst er weer bovenop
  • 2:46 - 2:49
    en de bevolking van Europa,
    vooral de arbeidersklasse,
  • 2:49 - 2:51
    groeide verder aan.
  • 2:51 - 2:54
    Mede door de toevloed van Ierse migranten
  • 2:54 - 2:58
    had Europa nu een grote, duurzame
    en goed gevoede bevolking
  • 2:58 - 3:01
    die in staat was de opkomende
    fabrieken te bemannen,
  • 3:01 - 3:06
    die onze moderne wereld gestalte gaven
    door de industriële revolutie.
  • 3:06 - 3:10
    Een wereld zonder de aardappel
    is dus bijna ondenkbaar.
  • 3:10 - 3:12
    Zou de industriële revolutie
    er ooit geweest zijn?
  • 3:12 - 3:15
    Zouden de geallieerden
    de WO2 gewonnen hebben
  • 3:15 - 3:19
    zonder deze makkelijk te kweken plant
    die hun troepen voedde?
  • 3:19 - 3:21
    Zou WO2 überhaupt uitgebroken zijn?
  • 3:21 - 3:22
    Als je het zo bekijkt,
  • 3:22 - 3:25
    kunnen veel mijlpalen in de geschiedenis
  • 3:25 - 3:27
    minstens voor een deel
    toegeschreven worden
  • 3:27 - 3:31
    aan de eenvoudige pieper
    van de Peruviaanse heuvels.
Title:
De geschiedenis door de ogen van de aardappel - Leo Bear-McGuinness
Description:

Gebakken of gefrituurd, gekookt of geroosterd, als chips of frieten; ooit in je leven heb je waarschijnlijk eens een aardappel gegeten. Aardappelen hebben echter een veel belangrijkere rol gespeeld in onze geschiedenis dan het hoofdvoedsel zoals we het vandaag kennen en lusten. Leo Bear-McGuinness vertelt hoe de moderne beschaving zonder de aardappel misschien zelfs helemaal niet zou bestaan.

Les door Leo Bear-McGuinness, animatie door Black Powder Design.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:47

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.