Bankacılık 5: Banknotlar

Banknotların ortaya çıkışı

Daha önceki videolarımızdaki örneklerde

bankalara altın yatırıldığından bahsetmiştik,

gelen yorumlarda altının alışverişte kullanılmadığına

ilişkin eleştiriler geldi,

bence artık banknotlardan bahsetmeye başlamanın tam vaktidir.

.

Banknot, eminim bu kelimeyi daha önce duymuşsunuzdur,

.

.

.

hatta ben konuşurken cüzdanınızdaki banknotları düşünmeye başlamış bile olabilirsiniz..

.

Örneğimize geri dönelim.

Burada Eren Bankası vardı.

Bankanın özsermayesi 100 birim altındı.

.

Bunu çizeyim,

özkaynaklar 100 birim altın.

Bununla bankanın binasını yaptırıyorum.

Şehir dışından bir inşaat firması bu, yani onlara binanın

inşaatı için yaptığım ödemeyi

getirip benim bankama geri yatırmayacaklar.

Bu da bankamın genel müdürlük binası.

.

.

Bunlar da kasabamızda yaşayan kişiler,

bankamın binası çok sağlam gözüktüğü için getirip birikimlerini

benim bankama yatırıyorlar.

Bankamızın binası onların yastık altlarından kesinlikle daha güvenli,

biriktirdikleri 1,000 birim altını getirip benim bankama yatırdılar.

1,000 birim altın.

Bankamın bilançosunda, pasif tarafa bu yükümlülüğümüzü

yazalım, 1,000 birim altın borçluyuz.

.

bilançomuzun aktifinde de yatırılan bu altınlar var.

Altınları sarı renkle çizeyim.

.

.

Bilançomun aktifinde, kasalarımda sakladığım 1,000

birim altın var.

Şimdi soru şuydu,

eğer kasabadaki herkes elindeki tüm altınları

getirip bana yatırsalardı ve ben de altınları alıp bankamın kasasına koysaydım, günlük alışverişlerde ne kullanılırdı?

Şimdi düşünelim.

Bilançomuzun bu tarafında bankamın aktifleri,

bu tarafında ise pasifleri var.

Onlara 1,000 birim altın borçluyum,

istedikleri zaman gelip geri alabilirler.

Bunu vadesiz hesap gibi düşünebilirsiniz.

.

.

Ancak bana yatırdıkları altınların tümü de kasalarımda duruyor,

bilançomda da aktif tarafında,

işlem yapmak için ne kullanabilirler?

Banka olarak bir çözüm üretiyorum,

bir banka bonosu çıkartacağım,

üzerinde de benim bankama şu kadar altın yatırmış olduğunuz,

bu banknot karşılığında şu kadar altının bende bulunduğunu belirteceğim.

Diyelim ki her bir birim altın için bir banka bonosu çıkartıyorum.
Banka bonosu, kısaca banknot diyelim.

Her 1 birim altın için 1 banknot çıkartacağım.

.

.

Şimdi bir kağıdın üzerine bunu yazarak banknotumuzu oluşturmaya başlayalım,

sanırım şekli size çok tanıdık geldi.

.

Banknotun ortasında benim resmim var,

çünkü banka da benim bankam, Eren Bank,

ve 1 birim altını temsil ediyor.

Eğer bana 1 birim altın verirseniz,

ben de karşılığında size sadece benim basabileceğim

bu kağıtlardan vereceğim.
Benden başka hiç kimse bu kadar sofistike bir kağıt basamıyor.

Buraya çeşitli renkler koyayım,

buraya da sahtesinin üretilmesini önlemek için filigranlar, hologramlar koyayım, kağıdın malzemesi de özel olsun,

altına da imzamı atayım.

Artık her neler yaptıysam, bu banknotun sahtesini hiç kimse üretemiyor.

Banka olarak bu banknotu bastım ve yatırdığınız altın karşılığında size verdim.

Bu kağıt parçası, bu banknot size nasıl bir hak veriyor?

Bu banknotu elinde tutan her kimse,

banknotu Eren'in bankasına getirerek bu banknot karşılığında 1 birim altını geri alabilir.

Kasabamızdaki herkes bana çok güveniyor,

istedikleri zaman banknotu getirip altını geri alabileceğine inanıyor,

ve alışverişlerde altın yerine

bu kağıtları, banknotları kullanmaya başlıyorlar.

.

Her bir birim altın için bir banknot demiştik,

ancak kasabalılar ceplerinde çok sayıda banknot taşımak istemiyorlar.

.

Her 5 birim altını temsil eden başka bir banknot daha çıkarmaya karar veriyorum,

bu banknot da başka bir renk olsun, 1 birimlik banknotlarla karışmasınlar,

şekli de öbüründen biraz daha büyük olsun.

.

Banka olarak burada bir yükümlülüğüm var,

her 5 birimlik banknot getirene 5 birim altın geri ödeyeceğim.

.

.

5 birimlik banknot değişik bir renkte olsun,

bunun üzerine de ünlü birisinin resmini koyayım,

filigran ve hologram gibi sahteciliği önleyen detaylar ekleyeyim,

altını da imzalayalım,

ve 5 birimlik banknotumuz da hazır.

.

Eğer bizim kasabada yaşayan birisiyseniz,

altınlarınızı benim bankama getirdiğinizde

altınlarınızı güvenli bir şekilde saklayacağım,

size de sahtesinin yapılması son derece güç olan bu banknotlardan

vereceğim.
Banknotların sahtesinin yapılamaması son derece önemli,

zira eğer bu banknotlar kolayca basılabiliyor olsaydı,

benim güvenilir bankamla, Eren Bank'la hiç

ilgisi olmayan kişiler de bu banknotları basmaya kalkışırlardı.

Bunun olmasını istemeyiz.

Dolayısıyla da bu banknotu, sahtesi yapılamayacak kadar sofistike şekilde bastık.

Yani artık hem altınlarınızı güvenle saklayabiliyorsunuz,

hem de elinizde alışverişte kullanabileceğiniz banknotlar var.

Üstelik banknotları taşımak, altını taşımaktan çok daha kolay.

Diyelim ki 500 birim altını temsil eden banknot da olabilir.

.

Eğer birisi bankama 500 birim altın yatırırsa,

ona da bu 500'lük banknottan vereceğim.

Bu banknot benim yükümlülüğümü temsil ediyor.

Bu banknot benim yükümlülüğüm,

çünkü eğer birisi bana 500'lük bu banknotu getirirse,

bu banknotu geri almak ve

karşılığında 500 birim altın ödemekle yükümlüyüm.

500'lük banknotumuzun rengi de turuncu olsun.

.

Çok yararlı bir iş yaptım.

Banka olarak pek çok yararlı şey yaptım,

para arzını düzenledim,

kredi verebildim,

üretimi destekledim ve dolayısıyla tüm toplumun

refahını artırdım,

ve yararlı bir şey daha yapabileceğimi keşfettim,

altınlarınızı güvenli şekilde saklayabilmenin bir adım ötesine geçtim ve

size değişim birimi olarak kullanabileceğiniz banknotlar oluşturdum.

Üstelik banknotları taşımak altına göre daha kolay.

Her alışveriş için 500 birim altını yanınızda taşıyıp,

altın da boyutuna göre çok ağırdır unutmayın, ve bunları tek tek sayıp ödemekten çok daha kolay banknot kullanmanız.

.

Altını eline alan ayarına, gramına bakmak zorunda kalmadan

sadece banknotları sayacak ve kolayca alışveriş yapabileceksiniz.

Aklınızdan şu geçiyor olabilir.

Ben banknotu çizmeye başladığımda bunun ABD dolarına

benzediğini düşünmüş olabilirsiniz.

Bir anlamda haklısınız, zira ABD Doları da aslında

ABD Merkez Bankası'nın bonosu.
Banknot terimi, bank note'tan yani banka bonosu'ndan geliyor.

Ancak hatırlayın, biz örneğimizde çok çok eski zamanlardan bahsediyoruz.

ABD'de koloniler dönemini düşünürseniz,

her kolonide çeşitli bankalar var,

ve bu bankalar kendi banknotlarını basıyorlar,

yani bütün ülkede kullanılan tek bir banknot yok.

Bir bankanın banknotu şu şekilde, başka bir bankanın banknotu da bu şekilde olabiliyor,

bizim bankanın Eren Bank'ın banknotları böyle gözüküyor.

İnsanlar, kabul ettiği banknotların sağlam bankalara

ait olmasına dikkat ediyorlar.

.

Oysa günümüzde, bütün ülkede tek bir banknot kullanılıyor,

o da ülkenin Merkez Bankası'nın bastığı banknot.

.

ABD'de banknot basma yetkisi olan tek bir kurum var,

o da ABD Merkez Bankası yani Federal Reserve.
Diğer ülkelerde de aynı şekilde, sadece ülkenin Merkez Bankası banknot basabiliyor.

.

Ve günümüzde banknotların karşılığı artık altın değil.

Buna ilerideki videolarımızda değineceğiz.

.

Paranın karşılığının altın olmasından vazgeçilmesi de ayrıca ilginç bir süreç, daha sonraki videolarımızda değineceğiz.

Bu videoda bankamız vadesiz hesaba yatırılan,

yani istendiğinde geri çekilebilen altın hesapları

karşılığında yeni bir alışveriş aracı olan banknotları ihraç etti.

.

Bir sonraki videoda,

sulama kanalları ve fabrika için

kredi kullanımı konusuna tekrar değineceğiz,

aslında tüm bunlar olup biterken altınlar bankadan hiç çıkmayacak.

Banka bütün bu işlemleri yapmak için banknotları kullanacak.

Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın.

.