0:00:00.000,0:00:03.800
Daha önceki videolarımızdaki örneklerde

0:00:03.800,0:00:06.208
bankalara altın yatırıldığından bahsetmiştik,

0:00:06.208,0:00:08.254
gelen yorumlarda altının alışverişte kullanılmadığına

0:00:08.254,0:00:11.700
ilişkin eleştiriler geldi,

0:00:11.700,0:00:17.200
bence artık banknotlardan bahsetmeye başlamanın tam vaktidir.

0:00:17.200,0:00:19.200
.

0:00:19.200,0:00:21.300
Banknot, eminim bu kelimeyi daha önce duymuşsunuzdur,

0:00:21.300,0:00:25.700
.

0:00:25.700,0:00:27.792
.

0:00:27.792,0:00:30.877
.

0:00:30.877,0:00:33.938
hatta ben konuşurken cüzdanınızdaki banknotları düşünmeye başlamış bile olabilirsiniz..

0:00:33.938,0:00:36.174
.

0:00:36.174,0:00:38.059
Örneğimize geri dönelim.

0:00:38.059,0:00:39.987
Burada Eren Bankası vardı.

0:00:39.987,0:00:41.779
Bankanın özsermayesi 100 birim altındı.

0:00:41.779,0:00:43.372
.

0:00:43.372,0:00:44.656
Bunu çizeyim,

0:00:44.656,0:00:48.587
özkaynaklar 100 birim altın.

0:00:48.587,0:00:51.387
Bununla bankanın binasını yaptırıyorum.

0:00:51.387,0:00:53.287
Şehir dışından bir inşaat firması bu, yani onlara binanın

0:00:53.287,0:00:54.587
inşaatı için yaptığım ödemeyi

0:00:54.587,0:00:57.387
getirip benim bankama geri yatırmayacaklar.

0:00:57.387,0:00:58.987
Bu da bankamın genel müdürlük binası.

0:00:58.987,0:00:59.687
.

0:00:59.687,0:01:00.987
.

0:01:00.987,0:01:02.887
Bunlar da kasabamızda yaşayan kişiler,

0:01:02.887,0:01:04.887
bankamın binası çok sağlam gözüktüğü için getirip birikimlerini

0:01:04.887,0:01:09.187
benim bankama yatırıyorlar.

0:01:09.187,0:01:10.987
Bankamızın binası onların yastık altlarından kesinlikle daha güvenli,

0:01:10.987,0:01:18.387
biriktirdikleri 1,000 birim altını getirip benim bankama yatırdılar.

0:01:18.387,0:01:21.087
1,000 birim altın.

0:01:21.087,0:01:23.487
Bankamın bilançosunda, pasif tarafa bu yükümlülüğümüzü

0:01:23.487,0:01:28.479
yazalım, 1,000 birim altın borçluyuz.

0:01:28.479,0:01:33.856
.

0:01:33.856,0:01:36.151
bilançomuzun aktifinde de yatırılan bu altınlar var.

0:01:36.151,0:01:39.127
Altınları sarı renkle çizeyim.

0:01:39.127,0:01:42.487
.

0:01:42.487,0:01:46.087
.

0:01:46.087,0:01:51.187
Bilançomun aktifinde, kasalarımda sakladığım 1,000

0:01:51.187,0:01:55.187
birim altın var.

0:01:55.187,0:01:56.487
Şimdi soru şuydu,

0:01:56.487,0:02:00.387
eğer kasabadaki herkes elindeki tüm altınları

0:02:00.387,0:02:03.587
getirip bana yatırsalardı ve ben de altınları alıp bankamın kasasına koysaydım, günlük alışverişlerde ne kullanılırdı?

0:02:03.587,0:02:05.187
Şimdi düşünelim.

0:02:05.187,0:02:07.487
Bilançomuzun bu tarafında bankamın aktifleri,

0:02:07.487,0:02:09.087
bu tarafında ise pasifleri var.

0:02:09.087,0:02:11.687
Onlara 1,000 birim altın borçluyum,

0:02:11.687,0:02:14.187
istedikleri zaman gelip geri alabilirler.

0:02:14.187,0:02:16.887
Bunu vadesiz hesap gibi düşünebilirsiniz.

0:02:16.887,0:02:18.787
.

0:02:18.787,0:02:20.087
.

0:02:20.087,0:02:24.187
Ancak bana yatırdıkları altınların tümü de kasalarımda duruyor,

0:02:24.187,0:02:25.287
bilançomda da aktif tarafında,

0:02:25.287,0:02:27.629
işlem yapmak için ne kullanabilirler?

0:02:27.629,0:02:28.587
Banka olarak bir çözüm üretiyorum,

0:02:28.587,0:02:34.787
bir banka bonosu çıkartacağım,

0:02:34.787,0:02:38.387
üzerinde de benim bankama şu kadar altın yatırmış olduğunuz,

0:02:38.387,0:02:42.687
bu banknot karşılığında şu kadar altının bende bulunduğunu belirteceğim.

0:02:42.687,0:02:50.110
Diyelim ki her bir birim altın için bir banka bonosu çıkartıyorum.[br]Banka bonosu, kısaca banknot diyelim.

0:02:50.110,0:02:53.415
Her 1 birim altın için 1 banknot çıkartacağım.

0:02:54.800,0:03:06.374
.

0:03:06.374,0:03:09.174
.

0:03:09.174,0:03:10.374
Şimdi bir kağıdın üzerine bunu yazarak banknotumuzu oluşturmaya başlayalım,

0:03:10.374,0:03:13.974
sanırım şekli size çok tanıdık geldi.

0:03:13.974,0:03:20.474
.

0:03:20.474,0:03:24.274
Banknotun ortasında benim resmim var,

0:03:24.274,0:03:25.274
çünkü banka da benim bankam, Eren Bank,

0:03:25.274,0:03:35.374
ve 1 birim altını temsil ediyor.

0:03:35.374,0:03:37.474
Eğer bana 1 birim altın verirseniz,

0:03:37.474,0:03:41.800
ben de karşılığında size sadece benim basabileceğim

0:03:41.800,0:03:45.500
bu kağıtlardan vereceğim.[br]Benden başka hiç kimse bu kadar sofistike bir kağıt basamıyor.

0:03:45.500,0:03:49.600
Buraya çeşitli renkler koyayım,

0:03:49.600,0:03:52.900
buraya da sahtesinin üretilmesini önlemek için filigranlar, hologramlar koyayım, kağıdın malzemesi de özel olsun,

0:03:52.900,0:03:56.800
altına da imzamı atayım.

0:03:56.800,0:03:58.700
Artık her neler yaptıysam, bu banknotun sahtesini hiç kimse üretemiyor.

0:03:58.700,0:04:01.000
Banka olarak bu banknotu bastım ve yatırdığınız altın karşılığında size verdim.

0:04:01.000,0:04:02.600
Bu kağıt parçası, bu banknot size nasıl bir hak veriyor?

0:04:02.600,0:04:04.200
Bu banknotu elinde tutan her kimse,

0:04:04.200,0:04:10.692
banknotu Eren'in bankasına getirerek bu banknot karşılığında 1 birim altını geri alabilir.

0:04:10.692,0:04:13.023
Kasabamızdaki herkes bana çok güveniyor,

0:04:13.023,0:04:15.900
istedikleri zaman banknotu getirip altını geri alabileceğine inanıyor,

0:04:15.900,0:04:18.600
ve alışverişlerde altın yerine

0:04:18.600,0:04:24.900
bu kağıtları, banknotları kullanmaya başlıyorlar.

0:04:25.500,0:04:26.550
.

0:04:26.550,0:04:27.600
Her bir birim altın için bir banknot demiştik,

0:04:27.600,0:04:29.500
ancak kasabalılar ceplerinde çok sayıda banknot taşımak istemiyorlar.

0:04:29.500,0:04:30.850
.

0:04:30.850,0:04:32.200
Her 5 birim altını temsil eden başka bir banknot daha çıkarmaya karar veriyorum,

0:04:32.200,0:04:39.700
bu banknot da başka bir renk olsun, 1 birimlik banknotlarla karışmasınlar,

0:04:39.700,0:04:43.185
şekli de öbüründen biraz daha büyük olsun.

0:04:43.185,0:04:44.277
.

0:04:44.277,0:04:48.123
Banka olarak burada bir yükümlülüğüm var,

0:04:48.123,0:04:51.981
her 5 birimlik banknot getirene 5 birim altın geri ödeyeceğim.

0:04:51.981,0:04:54.500
.

0:04:54.500,0:04:58.392
.

0:04:58.392,0:05:00.515
5 birimlik banknot değişik bir renkte olsun,

0:05:00.515,0:05:04.938
bunun üzerine de ünlü birisinin resmini koyayım,

0:05:04.938,0:05:08.023
filigran ve hologram gibi sahteciliği önleyen detaylar ekleyeyim,

0:05:08.023,0:05:10.046
altını da imzalayalım,

0:05:10.046,0:05:12.358
ve 5 birimlik banknotumuz da hazır.

0:05:12.358,0:05:16.562
.

0:05:16.562,0:05:19.000
Eğer bizim kasabada yaşayan birisiyseniz,

0:05:19.000,0:05:20.200
altınlarınızı benim bankama getirdiğinizde

0:05:20.200,0:05:23.300
altınlarınızı güvenli bir şekilde saklayacağım,

0:05:23.300,0:05:27.400
size de sahtesinin yapılması son derece güç olan bu banknotlardan

0:05:27.400,0:05:28.700
vereceğim.[br]Banknotların sahtesinin yapılamaması son derece önemli,

0:05:28.700,0:05:30.000
zira eğer bu banknotlar kolayca basılabiliyor olsaydı,

0:05:30.000,0:05:33.300
benim güvenilir bankamla, Eren Bank'la hiç

0:05:33.300,0:05:37.200
ilgisi olmayan kişiler de bu banknotları basmaya kalkışırlardı.

0:05:37.200,0:05:38.300
Bunun olmasını istemeyiz.

0:05:38.300,0:05:41.600
Dolayısıyla da bu banknotu, sahtesi yapılamayacak kadar sofistike şekilde bastık.

0:05:41.600,0:05:43.500
Yani artık hem altınlarınızı güvenle saklayabiliyorsunuz,

0:05:43.500,0:05:47.400
hem de elinizde alışverişte kullanabileceğiniz banknotlar var.

0:05:47.400,0:05:48.550
Üstelik banknotları taşımak, altını taşımaktan çok daha kolay.

0:05:48.550,0:05:49.700
Diyelim ki 500 birim altını temsil eden banknot da olabilir.

0:05:49.700,0:05:54.200
.

0:05:54.200,0:05:55.700
Eğer birisi bankama 500 birim altın yatırırsa,

0:05:55.700,0:06:02.200
ona da bu 500'lük banknottan vereceğim.

0:06:02.200,0:06:03.954
Bu banknot benim yükümlülüğümü temsil ediyor.

0:06:03.954,0:06:05.400
Bu banknot benim yükümlülüğüm,

0:06:05.400,0:06:08.400
çünkü eğer birisi bana 500'lük bu banknotu getirirse,

0:06:08.400,0:06:11.400
bu banknotu geri almak ve

0:06:11.400,0:06:14.200
karşılığında 500 birim altın ödemekle yükümlüyüm.

0:06:14.200,0:06:18.146
500'lük banknotumuzun rengi de turuncu olsun.

0:06:20.600,0:06:29.692
.

0:06:29.708,0:06:31.154
Çok yararlı bir iş yaptım.

0:06:31.154,0:06:34.100
Banka olarak pek çok yararlı şey yaptım,

0:06:34.100,0:06:35.331
para arzını düzenledim,

0:06:35.331,0:06:36.581
kredi verebildim,

0:06:36.581,0:06:39.908
üretimi destekledim ve dolayısıyla tüm toplumun

0:06:39.908,0:06:41.692
refahını artırdım,

0:06:41.692,0:06:45.800
ve yararlı bir şey daha yapabileceğimi keşfettim,

0:06:45.800,0:06:47.400
altınlarınızı güvenli şekilde saklayabilmenin bir adım ötesine geçtim ve

0:06:47.400,0:06:50.115
size değişim birimi olarak kullanabileceğiniz banknotlar oluşturdum.

0:06:50.131,0:06:53.673
Üstelik banknotları taşımak altına göre daha kolay.

0:06:53.673,0:06:55.600
Her alışveriş için 500 birim altını yanınızda taşıyıp,

0:06:55.600,0:06:59.800
altın da boyutuna göre çok ağırdır unutmayın, ve bunları tek tek sayıp ödemekten çok daha kolay banknot kullanmanız.

0:06:59.800,0:07:02.100
.

0:07:02.100,0:07:03.400
Altını eline alan ayarına, gramına bakmak zorunda kalmadan

0:07:03.400,0:07:06.400
sadece banknotları sayacak ve kolayca alışveriş yapabileceksiniz.

0:07:06.400,0:07:10.800
Aklınızdan şu geçiyor olabilir.

0:07:10.800,0:07:12.631
Ben banknotu çizmeye başladığımda bunun ABD dolarına

0:07:12.631,0:07:15.200
benzediğini düşünmüş olabilirsiniz.

0:07:15.200,0:07:20.600
Bir anlamda haklısınız, zira ABD Doları da aslında

0:07:20.600,0:07:23.300
ABD Merkez Bankası'nın bonosu.[br]Banknot terimi, bank note'tan yani banka bonosu'ndan geliyor.

0:07:23.300,0:07:26.000
Ancak hatırlayın, biz örneğimizde çok çok eski zamanlardan bahsediyoruz.

0:07:26.000,0:07:28.123
ABD'de koloniler dönemini düşünürseniz,

0:07:28.123,0:07:32.215
her kolonide çeşitli bankalar var,

0:07:32.215,0:07:34.000
ve bu bankalar kendi banknotlarını basıyorlar,

0:07:34.000,0:07:36.200
yani bütün ülkede kullanılan tek bir banknot yok.

0:07:36.200,0:07:37.692
Bir bankanın banknotu şu şekilde, başka bir bankanın banknotu da bu şekilde olabiliyor,

0:07:37.692,0:07:39.100
bizim bankanın Eren Bank'ın banknotları böyle gözüküyor.

0:07:39.100,0:07:41.754
İnsanlar, kabul ettiği banknotların sağlam bankalara

0:07:41.754,0:07:44.719
ait olmasına dikkat ediyorlar.

0:07:44.719,0:07:47.700
.

0:07:47.700,0:07:50.900
Oysa günümüzde, bütün ülkede tek bir banknot kullanılıyor,

0:07:50.900,0:07:53.200
o da ülkenin Merkez Bankası'nın bastığı banknot.

0:07:53.200,0:07:56.800
.

0:07:56.800,0:08:00.300
ABD'de banknot basma yetkisi olan tek bir kurum var,

0:08:00.300,0:08:03.600
o da ABD Merkez Bankası yani Federal Reserve. [br]Diğer ülkelerde de aynı şekilde, sadece ülkenin Merkez Bankası banknot basabiliyor.

0:08:03.600,0:08:06.000
.

0:08:06.000,0:08:07.500
Ve günümüzde banknotların karşılığı artık altın değil.

0:08:07.500,0:08:09.500
Buna ilerideki videolarımızda değineceğiz.

0:08:09.500,0:08:12.100
.

0:08:12.100,0:08:15.400
Paranın karşılığının altın olmasından vazgeçilmesi de ayrıca ilginç bir süreç, daha sonraki videolarımızda değineceğiz.

0:08:15.400,0:08:17.900
Bu videoda bankamız vadesiz hesaba yatırılan,

0:08:17.900,0:08:21.300
yani istendiğinde geri çekilebilen altın hesapları

0:08:21.300,0:08:24.500
karşılığında yeni bir alışveriş aracı olan banknotları ihraç etti.

0:08:24.500,0:08:27.800
.

0:08:27.800,0:08:30.369
Bir sonraki videoda,

0:08:30.369,0:08:36.000
sulama kanalları ve fabrika için

0:08:36.000,0:08:39.800
kredi kullanımı konusuna tekrar değineceğiz,

0:08:39.800,0:08:42.100
aslında tüm bunlar olup biterken altınlar bankadan hiç çıkmayacak.

0:08:42.100,0:08:45.200
Banka bütün bu işlemleri yapmak için banknotları kullanacak.

0:08:45.200,0:08:47.800
Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın.

0:08:47.800,9:59:59.000
.