1
00:00:00,000 --> 00:00:03,800
Daha önceki videolarımızdaki örneklerde

2
00:00:03,800 --> 00:00:06,208
bankalara altın yatırıldığından bahsetmiştik,

3
00:00:06,208 --> 00:00:08,254
gelen yorumlarda altının alışverişte kullanılmadığına

4
00:00:08,254 --> 00:00:11,700
ilişkin eleştiriler geldi,

5
00:00:11,700 --> 00:00:17,200
bence artık banknotlardan bahsetmeye başlamanın tam vaktidir.

6
00:00:17,200 --> 00:00:19,200
.

7
00:00:19,200 --> 00:00:21,300
Banknot, eminim bu kelimeyi daha önce duymuşsunuzdur,

8
00:00:21,300 --> 00:00:25,700
.

9
00:00:25,700 --> 00:00:27,792
.

10
00:00:27,792 --> 00:00:30,877
.

11
00:00:30,877 --> 00:00:33,938
hatta ben konuşurken cüzdanınızdaki banknotları düşünmeye başlamış bile olabilirsiniz..

12
00:00:33,938 --> 00:00:36,174
.

13
00:00:36,174 --> 00:00:38,059
Örneğimize geri dönelim.

14
00:00:38,059 --> 00:00:39,987
Burada Eren Bankası vardı.

15
00:00:39,987 --> 00:00:41,779
Bankanın özsermayesi 100 birim altındı.

16
00:00:41,779 --> 00:00:43,372
.

17
00:00:43,372 --> 00:00:44,656
Bunu çizeyim,

18
00:00:44,656 --> 00:00:48,587
özkaynaklar 100 birim altın.

19
00:00:48,587 --> 00:00:51,387
Bununla bankanın binasını yaptırıyorum.

20
00:00:51,387 --> 00:00:53,287
Şehir dışından bir inşaat firması bu, yani onlara binanın

21
00:00:53,287 --> 00:00:54,587
inşaatı için yaptığım ödemeyi

22
00:00:54,587 --> 00:00:57,387
getirip benim bankama geri yatırmayacaklar.

23
00:00:57,387 --> 00:00:58,987
Bu da bankamın genel müdürlük binası.

24
00:00:58,987 --> 00:00:59,687
.

25
00:00:59,687 --> 00:01:00,987
.

26
00:01:00,987 --> 00:01:02,887
Bunlar da kasabamızda yaşayan kişiler,

27
00:01:02,887 --> 00:01:04,887
bankamın binası çok sağlam gözüktüğü için getirip birikimlerini

28
00:01:04,887 --> 00:01:09,187
benim bankama yatırıyorlar.

29
00:01:09,187 --> 00:01:10,987
Bankamızın binası onların yastık altlarından kesinlikle daha güvenli,

30
00:01:10,987 --> 00:01:18,387
biriktirdikleri 1,000 birim altını getirip benim bankama yatırdılar.

31
00:01:18,387 --> 00:01:21,087
1,000 birim altın.

32
00:01:21,087 --> 00:01:23,487
Bankamın bilançosunda, pasif tarafa bu yükümlülüğümüzü

33
00:01:23,487 --> 00:01:28,479
yazalım, 1,000 birim altın borçluyuz.

34
00:01:28,479 --> 00:01:33,856
.

35
00:01:33,856 --> 00:01:36,151
bilançomuzun aktifinde de yatırılan bu altınlar var.

36
00:01:36,151 --> 00:01:39,127
Altınları sarı renkle çizeyim.

37
00:01:39,127 --> 00:01:42,487
.

38
00:01:42,487 --> 00:01:46,087
.

39
00:01:46,087 --> 00:01:51,187
Bilançomun aktifinde, kasalarımda sakladığım 1,000

40
00:01:51,187 --> 00:01:55,187
birim altın var.

41
00:01:55,187 --> 00:01:56,487
Şimdi soru şuydu,

42
00:01:56,487 --> 00:02:00,387
eğer kasabadaki herkes elindeki tüm altınları

43
00:02:00,387 --> 00:02:03,587
getirip bana yatırsalardı ve ben de altınları alıp bankamın kasasına koysaydım, günlük alışverişlerde ne kullanılırdı?

44
00:02:03,587 --> 00:02:05,187
Şimdi düşünelim.

45
00:02:05,187 --> 00:02:07,487
Bilançomuzun bu tarafında bankamın aktifleri,

46
00:02:07,487 --> 00:02:09,087
bu tarafında ise pasifleri var.

47
00:02:09,087 --> 00:02:11,687
Onlara 1,000 birim altın borçluyum,

48
00:02:11,687 --> 00:02:14,187
istedikleri zaman gelip geri alabilirler.

49
00:02:14,187 --> 00:02:16,887
Bunu vadesiz hesap gibi düşünebilirsiniz.

50
00:02:16,887 --> 00:02:18,787
.

51
00:02:18,787 --> 00:02:20,087
.

52
00:02:20,087 --> 00:02:24,187
Ancak bana yatırdıkları altınların tümü de kasalarımda duruyor,

53
00:02:24,187 --> 00:02:25,287
bilançomda da aktif tarafında,

54
00:02:25,287 --> 00:02:27,629
işlem yapmak için ne kullanabilirler?

55
00:02:27,629 --> 00:02:28,587
Banka olarak bir çözüm üretiyorum,

56
00:02:28,587 --> 00:02:34,787
bir banka bonosu çıkartacağım,

57
00:02:34,787 --> 00:02:38,387
üzerinde de benim bankama şu kadar altın yatırmış olduğunuz,

58
00:02:38,387 --> 00:02:42,687
bu banknot karşılığında şu kadar altının bende bulunduğunu belirteceğim.

59
00:02:42,687 --> 00:02:50,110
Diyelim ki her bir birim altın için bir banka bonosu çıkartıyorum.
Banka bonosu, kısaca banknot diyelim.

60
00:02:50,110 --> 00:02:53,415
Her 1 birim altın için 1 banknot çıkartacağım.

61
00:02:54,800 --> 00:03:06,374
.

62
00:03:06,374 --> 00:03:09,174
.

63
00:03:09,174 --> 00:03:10,374
Şimdi bir kağıdın üzerine bunu yazarak banknotumuzu oluşturmaya başlayalım,

64
00:03:10,374 --> 00:03:13,974
sanırım şekli size çok tanıdık geldi.

65
00:03:13,974 --> 00:03:20,474
.

66
00:03:20,474 --> 00:03:24,274
Banknotun ortasında benim resmim var,

67
00:03:24,274 --> 00:03:25,274
çünkü banka da benim bankam, Eren Bank,

68
00:03:25,274 --> 00:03:35,374
ve 1 birim altını temsil ediyor.

69
00:03:35,374 --> 00:03:37,474
Eğer bana 1 birim altın verirseniz,

70
00:03:37,474 --> 00:03:41,800
ben de karşılığında size sadece benim basabileceğim

71
00:03:41,800 --> 00:03:45,500
bu kağıtlardan vereceğim.
Benden başka hiç kimse bu kadar sofistike bir kağıt basamıyor.

72
00:03:45,500 --> 00:03:49,600
Buraya çeşitli renkler koyayım,

73
00:03:49,600 --> 00:03:52,900
buraya da sahtesinin üretilmesini önlemek için filigranlar, hologramlar koyayım, kağıdın malzemesi de özel olsun,

74
00:03:52,900 --> 00:03:56,800
altına da imzamı atayım.

75
00:03:56,800 --> 00:03:58,700
Artık her neler yaptıysam, bu banknotun sahtesini hiç kimse üretemiyor.

76
00:03:58,700 --> 00:04:01,000
Banka olarak bu banknotu bastım ve yatırdığınız altın karşılığında size verdim.

77
00:04:01,000 --> 00:04:02,600
Bu kağıt parçası, bu banknot size nasıl bir hak veriyor?

78
00:04:02,600 --> 00:04:04,200
Bu banknotu elinde tutan her kimse,

79
00:04:04,200 --> 00:04:10,692
banknotu Eren'in bankasına getirerek bu banknot karşılığında 1 birim altını geri alabilir.

80
00:04:10,692 --> 00:04:13,023
Kasabamızdaki herkes bana çok güveniyor,

81
00:04:13,023 --> 00:04:15,900
istedikleri zaman banknotu getirip altını geri alabileceğine inanıyor,

82
00:04:15,900 --> 00:04:18,600
ve alışverişlerde altın yerine

83
00:04:18,600 --> 00:04:24,900
bu kağıtları, banknotları kullanmaya başlıyorlar.

84
00:04:25,500 --> 00:04:26,550
.

85
00:04:26,550 --> 00:04:27,600
Her bir birim altın için bir banknot demiştik,

86
00:04:27,600 --> 00:04:29,500
ancak kasabalılar ceplerinde çok sayıda banknot taşımak istemiyorlar.

87
00:04:29,500 --> 00:04:30,850
.

88
00:04:30,850 --> 00:04:32,200
Her 5 birim altını temsil eden başka bir banknot daha çıkarmaya karar veriyorum,

89
00:04:32,200 --> 00:04:39,700
bu banknot da başka bir renk olsun, 1 birimlik banknotlarla karışmasınlar,

90
00:04:39,700 --> 00:04:43,185
şekli de öbüründen biraz daha büyük olsun.

91
00:04:43,185 --> 00:04:44,277
.

92
00:04:44,277 --> 00:04:48,123
Banka olarak burada bir yükümlülüğüm var,

93
00:04:48,123 --> 00:04:51,981
her 5 birimlik banknot getirene 5 birim altın geri ödeyeceğim.

94
00:04:51,981 --> 00:04:54,500
.

95
00:04:54,500 --> 00:04:58,392
.

96
00:04:58,392 --> 00:05:00,515
5 birimlik banknot değişik bir renkte olsun,

97
00:05:00,515 --> 00:05:04,938
bunun üzerine de ünlü birisinin resmini koyayım,

98
00:05:04,938 --> 00:05:08,023
filigran ve hologram gibi sahteciliği önleyen detaylar ekleyeyim,

99
00:05:08,023 --> 00:05:10,046
altını da imzalayalım,

100
00:05:10,046 --> 00:05:12,358
ve 5 birimlik banknotumuz da hazır.

101
00:05:12,358 --> 00:05:16,562
.

102
00:05:16,562 --> 00:05:19,000
Eğer bizim kasabada yaşayan birisiyseniz,

103
00:05:19,000 --> 00:05:20,200
altınlarınızı benim bankama getirdiğinizde

104
00:05:20,200 --> 00:05:23,300
altınlarınızı güvenli bir şekilde saklayacağım,

105
00:05:23,300 --> 00:05:27,400
size de sahtesinin yapılması son derece güç olan bu banknotlardan

106
00:05:27,400 --> 00:05:28,700
vereceğim.
Banknotların sahtesinin yapılamaması son derece önemli,

107
00:05:28,700 --> 00:05:30,000
zira eğer bu banknotlar kolayca basılabiliyor olsaydı,

108
00:05:30,000 --> 00:05:33,300
benim güvenilir bankamla, Eren Bank'la hiç

109
00:05:33,300 --> 00:05:37,200
ilgisi olmayan kişiler de bu banknotları basmaya kalkışırlardı.

110
00:05:37,200 --> 00:05:38,300
Bunun olmasını istemeyiz.

111
00:05:38,300 --> 00:05:41,600
Dolayısıyla da bu banknotu, sahtesi yapılamayacak kadar sofistike şekilde bastık.

112
00:05:41,600 --> 00:05:43,500
Yani artık hem altınlarınızı güvenle saklayabiliyorsunuz,

113
00:05:43,500 --> 00:05:47,400
hem de elinizde alışverişte kullanabileceğiniz banknotlar var.

114
00:05:47,400 --> 00:05:48,550
Üstelik banknotları taşımak, altını taşımaktan çok daha kolay.

115
00:05:48,550 --> 00:05:49,700
Diyelim ki 500 birim altını temsil eden banknot da olabilir.

116
00:05:49,700 --> 00:05:54,200
.

117
00:05:54,200 --> 00:05:55,700
Eğer birisi bankama 500 birim altın yatırırsa,

118
00:05:55,700 --> 00:06:02,200
ona da bu 500'lük banknottan vereceğim.

119
00:06:02,200 --> 00:06:03,954
Bu banknot benim yükümlülüğümü temsil ediyor.

120
00:06:03,954 --> 00:06:05,400
Bu banknot benim yükümlülüğüm,

121
00:06:05,400 --> 00:06:08,400
çünkü eğer birisi bana 500'lük bu banknotu getirirse,

122
00:06:08,400 --> 00:06:11,400
bu banknotu geri almak ve

123
00:06:11,400 --> 00:06:14,200
karşılığında 500 birim altın ödemekle yükümlüyüm.

124
00:06:14,200 --> 00:06:18,146
500'lük banknotumuzun rengi de turuncu olsun.

125
00:06:20,600 --> 00:06:29,692
.

126
00:06:29,708 --> 00:06:31,154
Çok yararlı bir iş yaptım.

127
00:06:31,154 --> 00:06:34,100
Banka olarak pek çok yararlı şey yaptım,

128
00:06:34,100 --> 00:06:35,331
para arzını düzenledim,

129
00:06:35,331 --> 00:06:36,581
kredi verebildim,

130
00:06:36,581 --> 00:06:39,908
üretimi destekledim ve dolayısıyla tüm toplumun

131
00:06:39,908 --> 00:06:41,692
refahını artırdım,

132
00:06:41,692 --> 00:06:45,800
ve yararlı bir şey daha yapabileceğimi keşfettim,

133
00:06:45,800 --> 00:06:47,400
altınlarınızı güvenli şekilde saklayabilmenin bir adım ötesine geçtim ve

134
00:06:47,400 --> 00:06:50,115
size değişim birimi olarak kullanabileceğiniz banknotlar oluşturdum.

135
00:06:50,131 --> 00:06:53,673
Üstelik banknotları taşımak altına göre daha kolay.

136
00:06:53,673 --> 00:06:55,600
Her alışveriş için 500 birim altını yanınızda taşıyıp,

137
00:06:55,600 --> 00:06:59,800
altın da boyutuna göre çok ağırdır unutmayın, ve bunları tek tek sayıp ödemekten çok daha kolay banknot kullanmanız.

138
00:06:59,800 --> 00:07:02,100
.

139
00:07:02,100 --> 00:07:03,400
Altını eline alan ayarına, gramına bakmak zorunda kalmadan

140
00:07:03,400 --> 00:07:06,400
sadece banknotları sayacak ve kolayca alışveriş yapabileceksiniz.

141
00:07:06,400 --> 00:07:10,800
Aklınızdan şu geçiyor olabilir.

142
00:07:10,800 --> 00:07:12,631
Ben banknotu çizmeye başladığımda bunun ABD dolarına

143
00:07:12,631 --> 00:07:15,200
benzediğini düşünmüş olabilirsiniz.

144
00:07:15,200 --> 00:07:20,600
Bir anlamda haklısınız, zira ABD Doları da aslında

145
00:07:20,600 --> 00:07:23,300
ABD Merkez Bankası'nın bonosu.
Banknot terimi, bank note'tan yani banka bonosu'ndan geliyor.

146
00:07:23,300 --> 00:07:26,000
Ancak hatırlayın, biz örneğimizde çok çok eski zamanlardan bahsediyoruz.

147
00:07:26,000 --> 00:07:28,123
ABD'de koloniler dönemini düşünürseniz,

148
00:07:28,123 --> 00:07:32,215
her kolonide çeşitli bankalar var,

149
00:07:32,215 --> 00:07:34,000
ve bu bankalar kendi banknotlarını basıyorlar,

150
00:07:34,000 --> 00:07:36,200
yani bütün ülkede kullanılan tek bir banknot yok.

151
00:07:36,200 --> 00:07:37,692
Bir bankanın banknotu şu şekilde, başka bir bankanın banknotu da bu şekilde olabiliyor,

152
00:07:37,692 --> 00:07:39,100
bizim bankanın Eren Bank'ın banknotları böyle gözüküyor.

153
00:07:39,100 --> 00:07:41,754
İnsanlar, kabul ettiği banknotların sağlam bankalara

154
00:07:41,754 --> 00:07:44,719
ait olmasına dikkat ediyorlar.

155
00:07:44,719 --> 00:07:47,700
.

156
00:07:47,700 --> 00:07:50,900
Oysa günümüzde, bütün ülkede tek bir banknot kullanılıyor,

157
00:07:50,900 --> 00:07:53,200
o da ülkenin Merkez Bankası'nın bastığı banknot.

158
00:07:53,200 --> 00:07:56,800
.

159
00:07:56,800 --> 00:08:00,300
ABD'de banknot basma yetkisi olan tek bir kurum var,

160
00:08:00,300 --> 00:08:03,600
o da ABD Merkez Bankası yani Federal Reserve. 
Diğer ülkelerde de aynı şekilde, sadece ülkenin Merkez Bankası banknot basabiliyor.

161
00:08:03,600 --> 00:08:06,000
.

162
00:08:06,000 --> 00:08:07,500
Ve günümüzde banknotların karşılığı artık altın değil.

163
00:08:07,500 --> 00:08:09,500
Buna ilerideki videolarımızda değineceğiz.

164
00:08:09,500 --> 00:08:12,100
.

165
00:08:12,100 --> 00:08:15,400
Paranın karşılığının altın olmasından vazgeçilmesi de ayrıca ilginç bir süreç, daha sonraki videolarımızda değineceğiz.

166
00:08:15,400 --> 00:08:17,900
Bu videoda bankamız vadesiz hesaba yatırılan,

167
00:08:17,900 --> 00:08:21,300
yani istendiğinde geri çekilebilen altın hesapları

168
00:08:21,300 --> 00:08:24,500
karşılığında yeni bir alışveriş aracı olan banknotları ihraç etti.

169
00:08:24,500 --> 00:08:27,800
.

170
00:08:27,800 --> 00:08:30,369
Bir sonraki videoda,

171
00:08:30,369 --> 00:08:36,000
sulama kanalları ve fabrika için

172
00:08:36,000 --> 00:08:39,800
kredi kullanımı konusuna tekrar değineceğiz,

173
00:08:39,800 --> 00:08:42,100
aslında tüm bunlar olup biterken altınlar bankadan hiç çıkmayacak.

174
00:08:42,100 --> 00:08:45,200
Banka bütün bu işlemleri yapmak için banknotları kullanacak.

175
00:08:45,200 --> 00:08:47,800
Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın.

176
00:08:47,800 --> 99:59:59,999
.