WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.800 Daha önceki videolarımızdaki örneklerde 00:00:03.800 --> 00:00:06.208 bankalara altın yatırıldığından bahsetmiştik, 00:00:06.208 --> 00:00:08.254 gelen yorumlarda altının alışverişte kullanılmadığına 00:00:08.254 --> 00:00:11.700 ilişkin eleştiriler geldi, 00:00:11.700 --> 00:00:17.200 bence artık banknotlardan bahsetmeye başlamanın tam vaktidir. 00:00:17.200 --> 00:00:19.200 . 00:00:19.200 --> 00:00:21.300 Banknot, eminim bu kelimeyi daha önce duymuşsunuzdur, 00:00:21.300 --> 00:00:25.700 . 00:00:25.700 --> 00:00:27.792 . 00:00:27.792 --> 00:00:30.877 . 00:00:30.877 --> 00:00:33.938 hatta ben konuşurken cüzdanınızdaki banknotları düşünmeye başlamış bile olabilirsiniz.. 00:00:33.938 --> 00:00:36.174 . 00:00:36.174 --> 00:00:38.059 Örneğimize geri dönelim. 00:00:38.059 --> 00:00:39.987 Burada Eren Bankası vardı. 00:00:39.987 --> 00:00:41.779 Bankanın özsermayesi 100 birim altındı. 00:00:41.779 --> 00:00:43.372 . 00:00:43.372 --> 00:00:44.656 Bunu çizeyim, 00:00:44.656 --> 00:00:48.587 özkaynaklar 100 birim altın. 00:00:48.587 --> 00:00:51.387 Bununla bankanın binasını yaptırıyorum. 00:00:51.387 --> 00:00:53.287 Şehir dışından bir inşaat firması bu, yani onlara binanın 00:00:53.287 --> 00:00:54.587 inşaatı için yaptığım ödemeyi 00:00:54.587 --> 00:00:57.387 getirip benim bankama geri yatırmayacaklar. 00:00:57.387 --> 00:00:58.987 Bu da bankamın genel müdürlük binası. 00:00:58.987 --> 00:00:59.687 . 00:00:59.687 --> 00:01:00.987 . 00:01:00.987 --> 00:01:02.887 Bunlar da kasabamızda yaşayan kişiler, 00:01:02.887 --> 00:01:04.887 bankamın binası çok sağlam gözüktüğü için getirip birikimlerini 00:01:04.887 --> 00:01:09.187 benim bankama yatırıyorlar. 00:01:09.187 --> 00:01:10.987 Bankamızın binası onların yastık altlarından kesinlikle daha güvenli, 00:01:10.987 --> 00:01:18.387 biriktirdikleri 1,000 birim altını getirip benim bankama yatırdılar. 00:01:18.387 --> 00:01:21.087 1,000 birim altın. 00:01:21.087 --> 00:01:23.487 Bankamın bilançosunda, pasif tarafa bu yükümlülüğümüzü 00:01:23.487 --> 00:01:28.479 yazalım, 1,000 birim altın borçluyuz. 00:01:28.479 --> 00:01:33.856 . 00:01:33.856 --> 00:01:36.151 bilançomuzun aktifinde de yatırılan bu altınlar var. 00:01:36.151 --> 00:01:39.127 Altınları sarı renkle çizeyim. 00:01:39.127 --> 00:01:42.487 . 00:01:42.487 --> 00:01:46.087 . 00:01:46.087 --> 00:01:51.187 Bilançomun aktifinde, kasalarımda sakladığım 1,000 00:01:51.187 --> 00:01:55.187 birim altın var. 00:01:55.187 --> 00:01:56.487 Şimdi soru şuydu, 00:01:56.487 --> 00:02:00.387 eğer kasabadaki herkes elindeki tüm altınları 00:02:00.387 --> 00:02:03.587 getirip bana yatırsalardı ve ben de altınları alıp bankamın kasasına koysaydım, günlük alışverişlerde ne kullanılırdı? 00:02:03.587 --> 00:02:05.187 Şimdi düşünelim. 00:02:05.187 --> 00:02:07.487 Bilançomuzun bu tarafında bankamın aktifleri, 00:02:07.487 --> 00:02:09.087 bu tarafında ise pasifleri var. 00:02:09.087 --> 00:02:11.687 Onlara 1,000 birim altın borçluyum, 00:02:11.687 --> 00:02:14.187 istedikleri zaman gelip geri alabilirler. 00:02:14.187 --> 00:02:16.887 Bunu vadesiz hesap gibi düşünebilirsiniz. 00:02:16.887 --> 00:02:18.787 . 00:02:18.787 --> 00:02:20.087 . 00:02:20.087 --> 00:02:24.187 Ancak bana yatırdıkları altınların tümü de kasalarımda duruyor, 00:02:24.187 --> 00:02:25.287 bilançomda da aktif tarafında, 00:02:25.287 --> 00:02:27.629 işlem yapmak için ne kullanabilirler? 00:02:27.629 --> 00:02:28.587 Banka olarak bir çözüm üretiyorum, 00:02:28.587 --> 00:02:34.787 bir banka bonosu çıkartacağım, 00:02:34.787 --> 00:02:38.387 üzerinde de benim bankama şu kadar altın yatırmış olduğunuz, 00:02:38.387 --> 00:02:42.687 bu banknot karşılığında şu kadar altının bende bulunduğunu belirteceğim. 00:02:42.687 --> 00:02:50.110 Diyelim ki her bir birim altın için bir banka bonosu çıkartıyorum. Banka bonosu, kısaca banknot diyelim. 00:02:50.110 --> 00:02:53.415 Her 1 birim altın için 1 banknot çıkartacağım. 00:02:54.800 --> 00:03:06.374 . 00:03:06.374 --> 00:03:09.174 . 00:03:09.174 --> 00:03:10.374 Şimdi bir kağıdın üzerine bunu yazarak banknotumuzu oluşturmaya başlayalım, 00:03:10.374 --> 00:03:13.974 sanırım şekli size çok tanıdık geldi. 00:03:13.974 --> 00:03:20.474 . 00:03:20.474 --> 00:03:24.274 Banknotun ortasında benim resmim var, 00:03:24.274 --> 00:03:25.274 çünkü banka da benim bankam, Eren Bank, 00:03:25.274 --> 00:03:35.374 ve 1 birim altını temsil ediyor. 00:03:35.374 --> 00:03:37.474 Eğer bana 1 birim altın verirseniz, 00:03:37.474 --> 00:03:41.800 ben de karşılığında size sadece benim basabileceğim 00:03:41.800 --> 00:03:45.500 bu kağıtlardan vereceğim. Benden başka hiç kimse bu kadar sofistike bir kağıt basamıyor. 00:03:45.500 --> 00:03:49.600 Buraya çeşitli renkler koyayım, 00:03:49.600 --> 00:03:52.900 buraya da sahtesinin üretilmesini önlemek için filigranlar, hologramlar koyayım, kağıdın malzemesi de özel olsun, 00:03:52.900 --> 00:03:56.800 altına da imzamı atayım. 00:03:56.800 --> 00:03:58.700 Artık her neler yaptıysam, bu banknotun sahtesini hiç kimse üretemiyor. 00:03:58.700 --> 00:04:01.000 Banka olarak bu banknotu bastım ve yatırdığınız altın karşılığında size verdim. 00:04:01.000 --> 00:04:02.600 Bu kağıt parçası, bu banknot size nasıl bir hak veriyor? 00:04:02.600 --> 00:04:04.200 Bu banknotu elinde tutan her kimse, 00:04:04.200 --> 00:04:10.692 banknotu Eren'in bankasına getirerek bu banknot karşılığında 1 birim altını geri alabilir. 00:04:10.692 --> 00:04:13.023 Kasabamızdaki herkes bana çok güveniyor, 00:04:13.023 --> 00:04:15.900 istedikleri zaman banknotu getirip altını geri alabileceğine inanıyor, 00:04:15.900 --> 00:04:18.600 ve alışverişlerde altın yerine 00:04:18.600 --> 00:04:24.900 bu kağıtları, banknotları kullanmaya başlıyorlar. 00:04:25.500 --> 00:04:26.550 . 00:04:26.550 --> 00:04:27.600 Her bir birim altın için bir banknot demiştik, 00:04:27.600 --> 00:04:29.500 ancak kasabalılar ceplerinde çok sayıda banknot taşımak istemiyorlar. 00:04:29.500 --> 00:04:30.850 . 00:04:30.850 --> 00:04:32.200 Her 5 birim altını temsil eden başka bir banknot daha çıkarmaya karar veriyorum, 00:04:32.200 --> 00:04:39.700 bu banknot da başka bir renk olsun, 1 birimlik banknotlarla karışmasınlar, 00:04:39.700 --> 00:04:43.185 şekli de öbüründen biraz daha büyük olsun. 00:04:43.185 --> 00:04:44.277 . 00:04:44.277 --> 00:04:48.123 Banka olarak burada bir yükümlülüğüm var, 00:04:48.123 --> 00:04:51.981 her 5 birimlik banknot getirene 5 birim altın geri ödeyeceğim. 00:04:51.981 --> 00:04:54.500 . 00:04:54.500 --> 00:04:58.392 . 00:04:58.392 --> 00:05:00.515 5 birimlik banknot değişik bir renkte olsun, 00:05:00.515 --> 00:05:04.938 bunun üzerine de ünlü birisinin resmini koyayım, 00:05:04.938 --> 00:05:08.023 filigran ve hologram gibi sahteciliği önleyen detaylar ekleyeyim, 00:05:08.023 --> 00:05:10.046 altını da imzalayalım, 00:05:10.046 --> 00:05:12.358 ve 5 birimlik banknotumuz da hazır. 00:05:12.358 --> 00:05:16.562 . 00:05:16.562 --> 00:05:19.000 Eğer bizim kasabada yaşayan birisiyseniz, 00:05:19.000 --> 00:05:20.200 altınlarınızı benim bankama getirdiğinizde 00:05:20.200 --> 00:05:23.300 altınlarınızı güvenli bir şekilde saklayacağım, 00:05:23.300 --> 00:05:27.400 size de sahtesinin yapılması son derece güç olan bu banknotlardan 00:05:27.400 --> 00:05:28.700 vereceğim. Banknotların sahtesinin yapılamaması son derece önemli, 00:05:28.700 --> 00:05:30.000 zira eğer bu banknotlar kolayca basılabiliyor olsaydı, 00:05:30.000 --> 00:05:33.300 benim güvenilir bankamla, Eren Bank'la hiç 00:05:33.300 --> 00:05:37.200 ilgisi olmayan kişiler de bu banknotları basmaya kalkışırlardı. 00:05:37.200 --> 00:05:38.300 Bunun olmasını istemeyiz. 00:05:38.300 --> 00:05:41.600 Dolayısıyla da bu banknotu, sahtesi yapılamayacak kadar sofistike şekilde bastık. 00:05:41.600 --> 00:05:43.500 Yani artık hem altınlarınızı güvenle saklayabiliyorsunuz, 00:05:43.500 --> 00:05:47.400 hem de elinizde alışverişte kullanabileceğiniz banknotlar var. 00:05:47.400 --> 00:05:48.550 Üstelik banknotları taşımak, altını taşımaktan çok daha kolay. 00:05:48.550 --> 00:05:49.700 Diyelim ki 500 birim altını temsil eden banknot da olabilir. 00:05:49.700 --> 00:05:54.200 . 00:05:54.200 --> 00:05:55.700 Eğer birisi bankama 500 birim altın yatırırsa, 00:05:55.700 --> 00:06:02.200 ona da bu 500'lük banknottan vereceğim. 00:06:02.200 --> 00:06:03.954 Bu banknot benim yükümlülüğümü temsil ediyor. 00:06:03.954 --> 00:06:05.400 Bu banknot benim yükümlülüğüm, 00:06:05.400 --> 00:06:08.400 çünkü eğer birisi bana 500'lük bu banknotu getirirse, 00:06:08.400 --> 00:06:11.400 bu banknotu geri almak ve 00:06:11.400 --> 00:06:14.200 karşılığında 500 birim altın ödemekle yükümlüyüm. 00:06:14.200 --> 00:06:18.146 500'lük banknotumuzun rengi de turuncu olsun. 00:06:20.600 --> 00:06:29.692 . 00:06:29.708 --> 00:06:31.154 Çok yararlı bir iş yaptım. 00:06:31.154 --> 00:06:34.100 Banka olarak pek çok yararlı şey yaptım, 00:06:34.100 --> 00:06:35.331 para arzını düzenledim, 00:06:35.331 --> 00:06:36.581 kredi verebildim, 00:06:36.581 --> 00:06:39.908 üretimi destekledim ve dolayısıyla tüm toplumun 00:06:39.908 --> 00:06:41.692 refahını artırdım, 00:06:41.692 --> 00:06:45.800 ve yararlı bir şey daha yapabileceğimi keşfettim, 00:06:45.800 --> 00:06:47.400 altınlarınızı güvenli şekilde saklayabilmenin bir adım ötesine geçtim ve 00:06:47.400 --> 00:06:50.115 size değişim birimi olarak kullanabileceğiniz banknotlar oluşturdum. 00:06:50.131 --> 00:06:53.673 Üstelik banknotları taşımak altına göre daha kolay. 00:06:53.673 --> 00:06:55.600 Her alışveriş için 500 birim altını yanınızda taşıyıp, 00:06:55.600 --> 00:06:59.800 altın da boyutuna göre çok ağırdır unutmayın, ve bunları tek tek sayıp ödemekten çok daha kolay banknot kullanmanız. 00:06:59.800 --> 00:07:02.100 . 00:07:02.100 --> 00:07:03.400 Altını eline alan ayarına, gramına bakmak zorunda kalmadan 00:07:03.400 --> 00:07:06.400 sadece banknotları sayacak ve kolayca alışveriş yapabileceksiniz. 00:07:06.400 --> 00:07:10.800 Aklınızdan şu geçiyor olabilir. 00:07:10.800 --> 00:07:12.631 Ben banknotu çizmeye başladığımda bunun ABD dolarına 00:07:12.631 --> 00:07:15.200 benzediğini düşünmüş olabilirsiniz. 00:07:15.200 --> 00:07:20.600 Bir anlamda haklısınız, zira ABD Doları da aslında 00:07:20.600 --> 00:07:23.300 ABD Merkez Bankası'nın bonosu. Banknot terimi, bank note'tan yani banka bonosu'ndan geliyor. 00:07:23.300 --> 00:07:26.000 Ancak hatırlayın, biz örneğimizde çok çok eski zamanlardan bahsediyoruz. 00:07:26.000 --> 00:07:28.123 ABD'de koloniler dönemini düşünürseniz, 00:07:28.123 --> 00:07:32.215 her kolonide çeşitli bankalar var, 00:07:32.215 --> 00:07:34.000 ve bu bankalar kendi banknotlarını basıyorlar, 00:07:34.000 --> 00:07:36.200 yani bütün ülkede kullanılan tek bir banknot yok. 00:07:36.200 --> 00:07:37.692 Bir bankanın banknotu şu şekilde, başka bir bankanın banknotu da bu şekilde olabiliyor, 00:07:37.692 --> 00:07:39.100 bizim bankanın Eren Bank'ın banknotları böyle gözüküyor. 00:07:39.100 --> 00:07:41.754 İnsanlar, kabul ettiği banknotların sağlam bankalara 00:07:41.754 --> 00:07:44.719 ait olmasına dikkat ediyorlar. 00:07:44.719 --> 00:07:47.700 . 00:07:47.700 --> 00:07:50.900 Oysa günümüzde, bütün ülkede tek bir banknot kullanılıyor, 00:07:50.900 --> 00:07:53.200 o da ülkenin Merkez Bankası'nın bastığı banknot. 00:07:53.200 --> 00:07:56.800 . 00:07:56.800 --> 00:08:00.300 ABD'de banknot basma yetkisi olan tek bir kurum var, 00:08:00.300 --> 00:08:03.600 o da ABD Merkez Bankası yani Federal Reserve. Diğer ülkelerde de aynı şekilde, sadece ülkenin Merkez Bankası banknot basabiliyor. 00:08:03.600 --> 00:08:06.000 . 00:08:06.000 --> 00:08:07.500 Ve günümüzde banknotların karşılığı artık altın değil. 00:08:07.500 --> 00:08:09.500 Buna ilerideki videolarımızda değineceğiz. 00:08:09.500 --> 00:08:12.100 . 00:08:12.100 --> 00:08:15.400 Paranın karşılığının altın olmasından vazgeçilmesi de ayrıca ilginç bir süreç, daha sonraki videolarımızda değineceğiz. 00:08:15.400 --> 00:08:17.900 Bu videoda bankamız vadesiz hesaba yatırılan, 00:08:17.900 --> 00:08:21.300 yani istendiğinde geri çekilebilen altın hesapları 00:08:21.300 --> 00:08:24.500 karşılığında yeni bir alışveriş aracı olan banknotları ihraç etti. NOTE Paragraph 00:08:24.500 --> 00:08:27.800 . 00:08:27.800 --> 00:08:30.369 Bir sonraki videoda, 00:08:30.369 --> 00:08:36.000 sulama kanalları ve fabrika için 00:08:36.000 --> 00:08:39.800 kredi kullanımı konusuna tekrar değineceğiz, 00:08:39.800 --> 00:08:42.100 aslında tüm bunlar olup biterken altınlar bankadan hiç çıkmayacak. 00:08:42.100 --> 00:08:45.200 Banka bütün bu işlemleri yapmak için banknotları kullanacak. 00:08:45.200 --> 00:08:47.800 Bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın. 00:08:47.800 --> 99:59:59.999 .