Nỗi sợ "bóng đè" - Ami Angelowicz

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/the-terrors-of-sleep-paralysis-ami-angelowicz

Hãy tưởng tượng bạn đang ngủ say và đột nhiên thức giấc. Muốn cử động nhưng không thể, bạn có cảm giác như ai đó đang ngồi lên ngực mình. Thậm chí, bạn còn không thể hét lên! Đó là "bóng đè", một hiện tượng đáng sợ nhưng phổ biến xuất phát từ sự chồng chéo trong giai đoạn REM (giai đoạn mắt chuyển động nhanh) và giai đoạn thức của giấc ngủ. Ami Angelowicz lý giải hiện tưởng phổ biến (nhưng vô hại) này và giới thiệu dàn nhân vật "bóng đè" từ khắp nơi trên thế giới.

Bài giảng của Ami Angelowicz, minh hoạ bởi Pew36 Animation Studios.

Hãy tưởng tượng
bạn đang ngủ say

rồi đột nhiên thức giấc!

Không phải do đồng hồ báo thức.

Mắt bạn mở và có một con quỷ
đang ngồi lên ngực bạn,

đè bạn xuống.

Bạn cố gắng mở miệng, hét lên,
nhưng không âm thanh nào phát ra.

Bạn cố gắng đứng dậy và chạy,

nhưng nhận ra mình đang
hoàn toàn bất động.

Con quỷ đang cố gắng bóp nghẹt bạn,

nhưng bạn không thể chống cự.

Bạn đã bị đánh thức
trong giấc mơ của mình,

và đó là một cơn ác mộng.

Nghe như phim của Stephen King,

nhưng đó lại là một tình trạng bệnh lý
được gọi là bóng đè,

và khoảng một nửa dân số

đã trải qua hiện tượng kỳ lạ này
ít nhất một lần trong đời.

Giai đoạn hoảng loạn cùng cực

khi phải đối mặt với các sinh vật
từ những cơn ác mộng

có thể kéo dài vài giây đến vài phút

và có thể bao gồm cả ảo giác
thị giác hoặc thính giác

về một linh hồn xấu xa
hoặc cảm giác lơ lửng thoát xác.

Một số thậm chí còn nhầm lẫn bóng đè
với gặp ma

hay bị người ngoài hành tinh bắt cóc.

Năm 1867, bác sĩ Silas Weir Mitchell

là chuyên gia y tế đầu tiên
nghiên cứu về hiện tượng bóng đè.

"Chủ thể tỉnh dậy, ý thức được xung quanh

nhưng không thể điều khiển cơ bắp.

Chỉ có thể nằm nhìn những thứ đó hiện ra,

anh ta cố gắng cử động trong hoảng loạn.

Khi anh ta cử động được

cũng là lúc lời nguyền biến mất."

Dù bác sĩ Mitchell là người đầu tiên
quan sát bệnh nhân bị "bóng đè",

tình trạng này phổ biến đến mức
mỗi nền văn hóa,

theo thời gian, hình thành khá nhiều
lời giải thích siêu nhiên về nó.

Vào thời trung cổ ở Châu Âu,
bạn có thể nghĩ rằng Incubus,

một con quỷ dâm đãng
trong lốt nam nhân,

ghé thăm bạn vào ban đêm.

Tại Scandinavia, Mare
người đàn bà bị nguyền rủa,

chịu tránh nhiệm ghé thăm
những kẻ say ngủ và ngồi lên lồng ngực họ.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, Quỷ Jinn đè bạn xuống
và cố gắng siết cổ bạn.

Tại Thái Lan, Phi Am gây ra những
vết thâm tím khi bạn ngủ.

Ở miền Nam Hoa Kỳ,
mụ phù thủy già Hag tìm đến.

Tại Mexico, bạn đổ lỗi
cho người chết ngồi lên mình.

Tại Hy Lạp, Mora ngồi lên ngực bạn,

cố gắng làm bạn ngạt thở.

Tại Nepal, con ma Khyaak
nằm dưới cầu thang.

Thật dễ dàng để đổ lỗi
cho ma quỷ về "bóng đè"

vì những gì thực sự xảy ra trong não
thì khó để giải thích hơn.

Các nhà khoa học hiện đại tin rằng

"bóng đè" là do
sự chồng chéo bất thường

của REM (giai đoạn mắt chuyển động nhanh)
và giai đoạn thức của giấc ngủ.

Trong một chu kỳ REM bình thường,

bạn sẽ gặp một số kích thích giác quan
dưới dạng giấc mơ,

và bộ não của bạn ở trạng thái
vô thức và ngủ hoàn toàn.

Khi mơ, chất dẫn truyền thần kinh
đặc biệt được tiết ra

làm tê liệt gần như mọi cơ bắp,

được gọi là REM atonia.

Nó giữ cho bạn không chạy khỏi giường
khi bị đuổi trong mơ.

Khi bị "bóng đè", bạn sẽ trải nghiệm
các thành phần bình thường của REM.

Bạn mơ và các cơ của bạn
bị bất động,

chỉ có não tỉnh giấc
và trở nên có ý thức.

Đó là lí do bạn tưởng tượng
mình trạm chán

với một mối đe dọa khủng khiếp.

Điều này giải thích cho
hiện tượng ảo giác,

nhưng còn cảm giác sợ hãi,

bị bóp cổ,

khó thở,

nặng lồng ngực

mà rất nhiều người miêu tả thì sao?

Trong quá trình REM, chức năng giữ bạn
không bị mộng du,"REM atonia",

cũng đồng thời loại bỏ
sự tự kiểm soát hơi thở của bạn.

Bạn sẽ thở nông
và nhanh hơn.

Bạn sẽ nhận nhiều
khí cacbonic

và gặp phải sự tắc nghẽn nhỏ
trong đường hô hấp.

Khi bị "bóng đè", sự kết hợp giữa
phản ứng sợ hãi của cơ thể

trước sự tấn công của
một sinh vật xấu xa

và việc não bị đánh thức

khi cơ thể ở trạng thái REM

sẽ kích hoạt một phản ứng
đòi hỏi nhiều oxy hơn.

Điều đó làm bạn thở gấp
để lấy không khí, nhưng không thể

vì REM atonia khiến bạn
không thể điều khiển hô hấp.

Đấu tranh để thở khi cơ thể đang ngủ
tạo cảm giác

nặng lồng ngực hay bị nghẹt thở.

Một vài người bị "bóng đè" thường xuyên
có thể bị rối loạn giấc ngủ

chẳng hạn như chứng ngủ rũ,

nhiều người lại bị "bóng đè"
cực kì ít

có khi chỉ duy nhất một lần trong đời.

Giờ thì bạn có thể thở phào

khi biết rằng
chẳng có ma quỷ nào cố gắng

ám ảnh, quấy rối, bóp cổ
hay đè ngạt bạn cả.

Hãy để dành chúng
cho những bộ phim kinh dị!