< Return to Video

Điều gì gây sâu răng?

  • 0:07 - 0:10
    Một nhóm các nhà khảo cổ học
    đã tìm thấy gần đây
  • 0:10 - 0:13
    những bộ hài cốt con người
    khoảng 15000 năm tuổi,
  • 0:13 - 0:15
    họ đã có một khám phá thú vị.
  • 0:15 - 0:19
    Răng của những người cổ đại này
    có nhiều lỗ hổng.
  • 0:19 - 0:21
    Những lỗ sâu răng này hình thành
    bởi cùng nguyên nhân gây ra sâu răng ngày nay:
  • 0:21 - 0:24
    những vi sinh vật bé nhỏ
    sống trong miệng của chúng ta
  • 0:24 - 0:27
    .Những vi sinh vật này
    ở cùng với ta từ khi ta sinh ra.
  • 0:27 - 0:31
    Chúng ta thừa hưởng chúng từ mẹ của mình từ khi chúng ta còn bé
  • 0:31 - 0:34
    Khi răng chúng ta mọc,
  • 0:34 - 0:36

    những vi sinh vật này bắt đầu tích tụ và hình thành
    những cộng đồng vi khuẩn.
  • 0:36 - 0:40
    Tuỳ vào loại thực phẩm ta ăn,
  • 0:40 - 0:44

    và đặc biệt là lượng đường tiêu thụ
  • 0:44 - 0:48
    một số loại vi khuẩn nhất định
    sẽ chiếm đa số và gây ra sâu răng.
  • 0:48 - 0:52
    Chế độ ăn nhiều đuờng
    tạo ra một sự gia tăng vi khuẩn
  • 0:52 - 0:56
    gọi là vi khuẩn Streptococci
    mutans trong miệng.
  • 0:56 - 0:59
    Giống như con người,
    những vi sinh vật này ưa chuộng đường,
  • 0:59 - 1:03
    và đường được sử dụng
    làm nền tảng và nguồn năng lượng.
  • 1:03 - 1:06
    Khi vi khuẩn tiêu thụ đường,
    chúng tạo ra sản phẩm phụ,
  • 1:06 - 1:09
    dưới dạng axít,
    như axit lactic.
  • 1:09 - 1:13
    Vi khuẩn Streptococci mutans
    có sức đề kháng đối với axit lactic
  • 1:13 - 1:16
    nhưng không may là
    răng chúng ta thì không.
  • 1:16 - 1:20
    Mỗi chiếc răng con người được bao phủ
    bởi một lớp men bảo vệ chắc chắn
  • 1:20 - 1:23
    nhưng men răng không thể
    chống lại sự tấn công của axit.
  • 1:23 - 1:28
    Điều này làm thoái hoá lớp bảo vệ,
    và làm mất dần lượng canxi.
  • 1:28 - 1:32
    Dần dần, axit ăn mòn
    tạo ra con đường
  • 1:32 - 1:36
    giúp vi khuẩn tấn công vào
    lớp thứ hai của răng, gọi là ngà răng.
  • 1:36 - 1:40
    Bởi vì mạch máu và dây thần kinh
    được chứa đựng ở sâu trong răng
  • 1:40 - 1:43
    nên ở bước này,
    sâu răng không gây đau đớn.
  • 1:43 - 1:46
    Nhưng nếu sự hư hại lan ra
    quá lớp ngà răng,
  • 1:46 - 1:49
    vi khuẩn sẽ tiếp tục
    tiến sâu vào trong răng
  • 1:49 - 1:52
    gây ra đau đớn
    khi các dây thần kinh bị lộ ra.
  • 1:52 - 1:56
    Nếu không được chữa,
    toàn bộ răng sẽ bị ảnh hưởng
  • 1:56 - 1:57
    và cần được nhổ bỏ.
  • 1:57 - 2:01
    Tất cả là vì những vi khuẩn thích đường.
  • 2:01 - 2:03
    Lượng đường trong
    thức ăn càng cao,
  • 2:03 - 2:05
    răng chúng ta càng gặp nhiều nguy hiểm.
  • 2:05 - 2:10
    Tuy nhiên những người tiền sử
    không tiêu thụ nhiều thức ăn có đường
  • 2:10 - 2:12
    vậy điều gì gây ra sâu răng cho họ?
  • 2:12 - 2:16
    Trong chế độ ăn nhiều thịt,
    lẽ ra chúng ta ít có nguy cơ bị sâu răng
  • 2:16 - 2:19
    bởi vì thịt thăn
    chứa rất ít đường
  • 2:19 - 2:22
    nhưng đó không phải
    là tất cả những gì tổ tiên ta ăn.
  • 2:22 - 2:27
    Người tiền sử có thể cũng đã ăn
    rễ cây, hạt, và ngũ cốc,
  • 2:27 - 2:30
    những thứ chứa nhiều cacbon-hydrat.
  • 2:30 - 2:32
    Khi gặp các enzyme trong nước bọt,
  • 2:32 - 2:36
    cacbon-hydrate được chuyển thể
    thành các loại đường đơn giản,
  • 2:36 - 2:40
    chúng có thể trở thành thức ăn
    cho các vi khuẩn trong miệng.
  • 2:40 - 2:44
    Vậy nên dù cho người cổ đại
    ăn ít đường hơn chúng ta,
  • 2:44 - 2:47
    răng của họ cũng
    tiếp xúc với đường.
  • 2:47 - 2:51
    Điều đó không có nghĩa là
    họ không có khả năng chữa sâu răng.
  • 2:51 - 2:55
    Các hài cốt cổ đại cho thấy
    khoảng 14000 năm trước,
  • 2:55 - 3:01
    con người đã dùng vật cứng
    để loại đi các phần răng hỏng.
  • 3:01 - 3:03
    Người cổ đại còn tạo ra
    những cái khoan thô sơ
  • 3:03 - 3:06
    để làm phẳng những
    lỗ gồ ghề còn sót lại,
  • 3:06 - 3:10
    và dùng sáp ong để bịt lỗ sâu,
    như những gì ta làm ngày nay.
  • 3:10 - 3:13
    Ngày nay, chúng ta có các phương pháp
    và công cụ phức tạp hơn,
  • 3:13 - 3:17
    Đây là điều may mắn bởi vì
    chúng ta cũng có nhiều
  • 3:17 - 3:20
    nguy cơ sâu răng hơn
    với các thức ăn nhiều đường.
  • 3:20 - 3:25
    Sau cuộc Cách mạng công nghiệp,
    tỉ lệ sâu răng ở người tăng cao
  • 3:25 - 3:27
    bởi vì chúng ta có nhiều
    công nghệ tiên tiến
  • 3:27 - 3:31
    làm cho đường trở nên
    rẻ và tiện lợi hơn.
  • 3:31 - 3:37
    Hiện nay, một con số đáng kinh ngạc
    là 92% người Mỹ bị sâu răng
  • 3:37 - 3:40
    Một số người còn dễ bị sâu răng hơn
    bởi vì gen di truyền
  • 3:40 - 3:43
    gây ra nhiều điểm yếu
    ví dụ như men răng mềm hơn,
  • 3:43 - 3:47
    nhưng đa số, sâu răng là do
    ăn quá nhiều đường.
  • 3:47 - 3:50
    Tuy nhiên, chúng ta đã tìm ra
    cách để giảm sâu răng
  • 3:50 - 3:54
    bên cạnh việc giảm lượng
    đường và tinh bột.
  • 3:54 - 3:57
    Trong nhiều loại kem đánh răng
    và nhiều nguồn nước,
  • 3:57 - 3:59
    ta sử dụng một lượng nhỏ flouride.
  • 3:59 - 4:03
    Nó giúp làm răng khoẻ mạnh và
    đẩy mạnh sự phát triển của men thuỷ tinh
  • 4:03 - 4:06
    giúp xây dựng cơ chế chống lại axit.
  • 4:06 - 4:09
    Khi sâu răng phát triển,
    ta sử dụng vật liệu trám răng
  • 4:09 - 4:14
    để lấp đầy những nơi bị ảnh hưởng,
    và ngăn chúng trở nên tệ hơn
  • 4:14 - 4:18
    Cách tốt nhất để chống sâu răng là
    giảm lượng đường tiêu thụ
  • 4:18 - 4:20
    và thực hành vệ sinh răng miệng sạch sẽ
  • 4:20 - 4:23
    để loại bỏ vi khuẩn
    và nguồn thức ăn của chúng.
  • 4:23 - 4:25
    Việc này bao gồm
    thường xuyên đánh răng,
  • 4:25 - 4:27
    dùng chỉ nha khoa,
    và tránh những thực phẩm
  • 4:27 - 4:31
    nhiều đường, nhiều tinh bột,
    và dễ dính vào răng.
  • 4:32 - 4:36
    Dần dần, số lượng vi khuẩn thích ngọt
    trong miệng bạn sẽ giảm xuống.
  • 4:36 - 4:39
    Không như người tiền sử
    của nhiều năm về trước,
  • 4:39 - 4:42
    ngày nay chúng ta có kiến thức cần thiết
    để ngăn chặn sâu răng.
  • 4:42 - 4:44
    Ta chỉ cần phải sử dụng nó thôi.
Title:
Điều gì gây sâu răng?
Speaker:
Mel Rosenberg
Description:

Xem bài đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/what-causes-cavities-mel-rosenberg

Khi một nhóm các nhà khảo cổ học bắt gặp hài cốt của con người 15000 năm tuổi, họ có một khám phá thú vị: răng của những người cổ đại này có nhiều lỗ. Vậy điều gì làm sâu răng, và làm thế nào để ta phòng tránh chúng? Mel Rosenberg đưa chúng ta vào trong răng để khám phá.

Bài học bởi Mel Rosenberg, minh hoạ bởi Andrew Foerster.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:01

Vietnamese subtitles

Revisions