-
Ostatni filmik zakończyliśmy w roku 1924.
-
Hitler jest w więzieniu. Wywołany przez niego słynny pucz w Monachium nie udał się.
-
Będąc w więzieniu pisze "Mein Kampf".
-
Jednak kiedy wychodzi na wolność, partia nazistowska jest już zdelegalizowana.
-
Większość problemów gospodarczych, które sprzyjały obaleniu rządu
-
na początku lat dwudziestych, (takich jak hiperinflacja)
-
gdy Hitler wychodził z więzienia były już pod kontrolą.
-
Ustanowiono nową walutę, znacznie stabilniejszą.
-
W pewnym sensie, Hitler i Naziści musieli zacząć od zera.
-
Jednak nawet wtedy Hitler pozostaje bardzo wpływowy.
-
Jest znanym mówcą. Wielu ludzi mówi o nim i go popiera.
-
Jego książka zostaje wydana.
-
i w przeciągu kilku lat sprzedaje się w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy.
-
Jednak jest on wciąż niewiele znaczącą postacią na niemieckiej scenie politycznej.
-
Przenieśmy się do późnych lat dwudziestych.
-
Naziści zyskują nieco większe wpływy, ale w roku 1929 dochodzi do wielkich zmian w gospodarce światowej.
-
Zaczyna się wielki kryzys gospodarczy.
-
Zapowiedzią nadchodzącej recesji
-
był krach na giełdzie w Stanach Zjednoczonych w październiku 1929. Sławny "Czarny Wtorek".
-
Był to początek kryzysu nie tylko w Ameryce, ale także na świecie.
-
Cały świat jest pogrążony w kryzysie gospodarczym.
-
Niemal zawsze, gdy gospodarka boryka się z problemami, uaktywniają się partie o radykalnych poglądach.
-
Tak jak Naziści, którzy mogą być uważani za skrajną prawicę,
-
lub partię ultranacjonalistyczną.
-
Do głosu dochodziły też partie skrajnie lewicowe, które sprzeciwiały się kapitalizmowi.
-
Przed wyborami w roku 1930 - mówimy o wyborach do parlamentu -
-
parlament w Niemczech nazywa się Reichstag
-
"Reichstag"... Wiem, że źle to wymawiam...
-
W wyborach parlamentarnych, Partia Nazistowska ma po raz pierwszy szansę na uzyskanie większego wpływu.
-
Naziści zyskują 18% głosów i odpowiednią liczbę miejsc w parlamencie.
-
Od tego momentu Naziści stają się znaczącymi graczami na niemieckiej scenie politycznej.
-
Nastaje rok 1932. Sytuacja gospodarcza nie polepsza się, jest wręcz przeciwnie.
-
Adolf Hitler kandyduje na prezydenta - stanowisko obejmowane w tym czasie przez Paula von Hindenburg,
-
znanego dzięki tzw. "Linii Hindenburga", a później katastrofie sterowca Zeppelin.
-
Hindenburg wraz z gen. Ludendorffem byli przywódcami wojska niemieckiego podczas I wojny światowej.
-
Prezydentem Republiki Weimarskiej jest od roku 1925.
-
W 1932 zostaje wybrany ponownie, ale również Hitler dostaje wiele głosów.
-
Zyskuje aż 35% poparcia.
-
"Hitler zdobywa 35% głosów w wyborach prezydenckich."
-
W Republice Weimarskiej panował niespotykany ustrój. Nie był to system prezydencki, jak w USA,
-
ani system parlamentarny, jak w dzisiejszych Niemczech.
-
Prezydent był wybierany wybierany niezależnie i miał pewną władzę.
-
Także parlament był wybierany niezależnie, a potem budowano koalicje w celu stworzenia rządu.
-
Jak pamiętamy, w 1932 Hitler jest już wpływowym człowiekiem.
-
Naziści mają w parlamencie dużo miejsc.
-
Ale w 1932 odbyły się jeszcze inne wybory - my mówiliśmy o dwóch.
-
Żeby powstał rząd musi jeszcze powstać gabinet i trzeba wybrać kanclerza, który spełnia rolę premiera.
-
Ogłasza się więc wybory i różne partie dostają różną ilość głosów.
-
Jeżeli żadna z nich nie uzyska większości, partie muszą tworzyć koalicje i uzyskane przez nie głosy sumują się.
-
Negocjacje między partiami są więc bardzo burzliwe:
-
"-Dlaczego nie stworzymy wspólnie koalicji?
-
Wtedy ktoś od nas mógłby by ministrem spraw wewnętrznych,
-
a ktoś od was kanclerzem i we wspólnej koalicji zyskamy przewagę w rządzie."
-
Wybory odbyły się dwa razy, ale nie utworzyła się żadna koalicja, która byłaby większością...
-
...Wybory odbyły się dwa razy... parlamentarne i prezydenckie
-
Hindenburg wciąż jest prezydentem, ale osoba Hitlera ma duże znaczenie...
-
a potem mamy dwa razy wybory parlamentarne (lub do Reichstagu), gdzie nie formuje się żadna koalicja większościowa.
-
Partia Nazistów ma duże znaczenie, stają się coraz bardziej wpływowi w Reichstagu.
-
W 1933 roku zaczął się kryzys.
-
...We wczesnym roku 1933 nastaje mały kryzys...
-
Nie ma rządu, nie ma kanclerza, nie ma gabinetu, który mógłby pełnić władzę - wszystko z powodu niemożności utworzenia koalicji.
-
Konstytucja Republiki Weimarskiej zawierała pewien niespotykany przepis -
-
pozwalała powołać rząd, gabinet i kanclerza prezydentowi.
-
Paul von Hindenburg był pewien, że... - pamiętajcie, że nie przepadał on za Hitlerem-
-
ale był pewien, że skoro Hitler jest jego przeciwnikiem,
-
a on mianuje go głową tymczasowego gabinetu to może to być sposób na odbudowanie poczucia jedności w narodzie.
-
Potem można by zwołać znów wybory parlamentarne gdzie może utworzyłaby się koalicja większościowa...
-
i w ten sposób powstałby solidny rząd.
-
Takie są przekonania Hindenburga i tak też postanowił zrobić. Mimo że Naziści byli ciągle partią mniejszościową
-
ani członkiem żadnej koalicji,
-
Hindenburg, mimo niechęci do Hitlera, mianuje go kanclerzem.
-
...W styczniu Hitler zostaje mianowany kanclerzem...
-
co można porównać do stanowiska premiera
-
Reichstagu Niemiec.
-
W lutym zaczyna się robić coraz bardziej interesująco.
-
W tym roku w budynku Reichstagu wybucha pożar.
-
Na zdjęciu widzimy palący się budynek.
-
Na miejscu zdarzenia znaleziono tego mężczyznę - nazywa się Marinus van der Lubbe.
-
Jest duńskim komunistą. Winą za pożar obarczono więc komunistów, uznając to za próbę wywołania rewolucji.
-
Jest to pretekst.
-
Hitler doradza Hindenburgowi, aby użył uprawnień, jakie prezydent ma na czas stanu wyjątkowego.
-
-co jest kolejnym zaskakującym elementem konstytucji Republiki Weimarskiej-
-
Prawo to pozwalało - w sytuacjach kryzysowych - zawieszać prawa obywatelskie.
-
Jako, że była to taka sytuacja, Hindenburg korzysta z tej mocy.
-
...więc mamy pożar Reichstagu...
-
a Naziści przekonują go aby ustanowił „Dekret o obronie narodu i państwa”,
-
który zawieszał swobody obywatelskie.
-
Wszystkie dotychczasowe wydarzenia były w pełni legalne -
-
pozwalała na to konstytucja Republiki.
-
...zawiesza swobody obywatelskie...
-
Gabinet Hitlera miał być tylko tymczasowy, ustanowiony z powodu braku koalicji.
-
W marcu odbywają się kolejne wybory do parlamentu, z nadzieją, że uda się stworzyć koalicję...
-
Ale podczas tych wyborów, zwłaszcza, że swobody obywatelskie były zawieszone, Naziści pozwalają sobie na nieczyste zagrywki,
-
chcąc zapewnić sobie większą liczbę głosów. Zastraszają więc innych kandydatów.
-
Im bliżej wyborów tym Naziści mają większe poparcie.
-
Zdobywają aż 44% głosów i,
-
choć wciąż jest to za mało aby mogli samodzielnie tworzyć rząd,
-
są największą partią w Reichstagu.
-
Teraz mogą stworzyć koalicję większościową, a w zasadzie,
-
mimo że te wybory opierały się na zastraszaniu,
-
są w stanie utworzyć rząd
-
oparty na koalicji większościowej.
-
Kanclerzem zostaje Hitler.
-
W marcu nowy parlament zatwierdza ustawę,
-
która jest poprawką do konstytucji Republiki Weimarskiej,
-
która daje gabinetowi, a zwłaszcza kanclerzowi (który jest na czele gabinetu)
-
nieograniczoną władzę ustawodawczą na następne cztery lata.
-
...nieograniczoną władzę ustawodawczą...
-
Pamiętajmy, że prawa obywatelskie są wciąż zawieszone, wiec rząd oddaje władzę ustawodawczą
-
kanclerzowi - czyli Hitlerowi.
-
Prezydent miał nad tym pewną pieczę, ale Hindenburg w następnym roku umiera.
-
Ale po zawieszeniu praw obywatelskich i wydaniu dekretu Hitler ma w zasadzie pełną kontrolę.
-
Hitler i Naziści mają pełną kontrolę nad niemieckim rządem.
-
Hitler staje się dyktatorem i wypadki toczą się coraz szybciej.
-
Naziści zastraszają inne partie, używają przemocy,
-
zaczynają umieszczać ludzi w więzieniach. W lipcu... wszystko toczy się bardzo, bardzo szybko...
-
W lipcu 1933 Naziści są jedyną legalną partią
-
i mają pełną kontrolę.
-
Oto jak Hitler doszedł do władzy. Możecie zastanawiać się - kto wywołał ten pożar?
-
Przecież Hitler był już kanclerzem i pewnie mógłby znaleźć inną drogę do objęcia pełnej władzy...
-
Ale winą za ten pożar, mimo że wszystko wskazywało na to, że wzniecił go Marinus van der Lubbe,
-
obarczono komunistów - był to tylko pretekst, aby dać rządowi, zwłaszcza Nazistom, większą siłę.
-
To jest jedno z pytań na temat historii, które pozostają bez odpowiedzi.
-
Niektórzy myślą, że może faktycznie byli to komuniści, lub
-
że był to sam van der Lubbe, który wpadł w ręce Hitlera, a ten umiał ten wypadek dobrze wykorzystać.
-
Inni historycy sądzą, że Reichstag podpalili sami Naziści, w celu zarządzenia stanu wyjątkowego, a van der Lubbe był tylko pionkiem.
-
Wiadomym jednak jest, że między latami 1919 a 1933, Hitler, z nikomu nieznanego polityka, stał się dyktatorem Niemiec.