Tin đồn về não trái và não phải - Elizabeth Waters

Xem bài học đầy đủ: https://ed.ted.com/lessons/the-left-brain-vs-right-brain-myth-elizabeth-waters
Dễ dàng thấy rằng bộ não con người được chia thành một bên trái và một bên phải. Cấu trúc này đã khơi nguồn cho một trong những quan điểm phổ biến nhất về bộ não: rằng bên trái kiểm soát logic và bên phải kiểm soát sự sáng tạo. Thế nhưng, đây là một niềm tin sai lầm, chưa được khoa học chứng minh. Vậy ý tưởng này đã ra đời như thế nào, và nó sai ở chỗ nào? Elizabeth Waters xem xét quan niệm sai lầm đã tồn tại lâu dài này.
Bài giảng bởi Elizabeth Waters, minh họa bởi Daniel Gray.

Hãy ngắm nhìn bộ não con người,

một nơi mấp mô được chia thành
2 bên trái phải. .

Cấu trúc này đã khơi nguồn cho một trong
những quan niệm phổ biến nhất về bộ não,

rằng bên trái kiểm soát logic

và bên phải, sự sáng tạo.

Và tuy nhiên, đây chỉ là tin đồn
chưa được khoa học chứng minh

Vậy tin đồn này từ đâu,

và nó sai chỗ nào?

Đúng là bộ não có một bên phải
và một bên trái.

Điều này dễ nhận thấy nhất
ở lớp bên ngoài, hay vỏ não.

Còn các vùng bên trong, như thể vân,

vùng dưới đồi,

đồi thị,

và cuống não

có vẻ được tạo ra từ
các mô nối tiếp liên tục,

nhưng thật ra, chúng cũng được
sắp xếp theo bên trái bên phải.

Não trái và não phái
kiểm soát các chức năng khác nhau của cơ thể,

như vận động và nhìn.

Não phải kiểm soát chuyển động
của tay và chân trái và ngược lại.

Hệ thống thị giác
thậm chí còn phức tạp hơn.

Mỗi mắt có một vùng mắt trái
và vùng mắt phải.

Thông tin từ vùng mắt trái
đều được gửi tới não phải,

vùng mắt phải
đều được gửi đến não trái.

Nên bộ não sử dụng cả hai bên để tạo ra
một hình ảnh hoàn chỉnh.

Các nhà khoa học không biết chắc chắn
vì sao lại có sự bắt chéo đó.

Một giả thuyết là điều đó xuất hiện khi
động vật phát triển hệ thần kinh phức tạp

vì nó giúp sinh vật sinh tồn
với phản xạ nhanh hơn.

Nếu một con vật nhìn thấy kẻ săn mồi
đến từ bên trái,

Nó tốt nhất nên thoát thân về bên phải.

Nên ta có thể nói hệ thống điều khiển
thị giác và vận động là hai hệ thống

phụ thuộc vào cấu trúc trái-phải này,

nhưng vấn đề nảy sinh khi ta suy diễn
ý tưởng đó sang logic và tính sáng tạo.

Quan niệm sai lầm này ra đời vào
giữa những năm 1800

khi hai nhà thần kinh học,
Broca và Wernickle,

kiểm tra các bệnh nhân bị tổn thương não
gặp khó khăn trong giao tiếp.

Các nhà nghiên cứu tìm thấy những hư hại ở
thùy thái dương bên trái của bệnh nhân,

vì thế họ đề xuất rằng ngôn ngữ được
kiểm soát bới phần não bên trái.

Quan điểm đó đã thu hút
sự tưởng tượng của mọi người.

Tác giả Robert Louis Stevenson

khi đó đã giới thiệu ý tưởng
về một bán cầu trái đầy logic

cạnh tranh với một bán cầu phải
dễ xúc động

được thể hiện qua các nhân vật của ông,
Tiến sĩ Jekyll và ông Hyde.

Nhưng giả thuyết này không đúng khi
các bác sỹ và nhà khoa học

xem xét những bệnh nhân
bị mất một bán cầu não

hoặc có hai bán cầu bị chia tách.

Những bệnh nhân đều biểu hiện đầy đủ,

cả logic và sáng tạo.

Nghiên cứu về sau cho thấy một bên
não tích cực hoạt động hơn bên còn lại

trong một vài chức năng.

Ngôn ngữ được khoanh vùng nhiều hơn
vào bán cầu trái

còn sự tập trung thì ở bên phải.

Vì thế một bên não có thể làm việc nhiều hơn,

nhưng điều đó thay đổi một cách hệ thống
hơn là theo cá nhân.

Không có chứng cứ nào gợi ý

rằng mỗi cá nhân có một bên não
hoạt động vượt trội hơn,

hay củng cố cho quan điểm
về sự phân chia trái-phải

giữa logic và sáng tạo.

Một số người có thể đặc biệt logic
hoặc sáng tạo,

nhưng điều đó không liên quan gì
đến hai bên não bộ cả.

Và ngay cả khi nói logic và sáng tạo
luôn mâu thuẫn với nhau

cũng không đúng.

Giải quyết những bài toán phức tạp yêu cầu
một sự sáng tạo đầy cảm hứng

và nhiều công trình nghệ thuật sống động
hàm chứa những logic phức tạp.

Hầu như mỗi kỳ công của sáng tạo và logic

đều mang dấu ấn của toàn bộ bộ não
hoạt động như một thể thống nhất.