WEBVTT

00:00:06.593 --> 00:00:08.552
Hãy ngắm nhìn bộ não con người,

00:00:08.552 --> 00:00:13.533
một nơi mấp mô được chia thành
2 bên trái phải. .

00:00:13.533 --> 00:00:18.458
Cấu trúc này đã khơi nguồn cho một trong
những quan niệm phổ biến nhất về bộ não,

00:00:18.458 --> 00:00:20.444
rằng bên trái kiểm soát logic

00:00:20.444 --> 00:00:22.924
và bên phải, sự sáng tạo.

00:00:22.924 --> 00:00:28.023
Và tuy nhiên, đây chỉ là tin đồn
chưa được khoa học chứng minh

00:00:28.023 --> 00:00:30.524
Vậy tin đồn này từ đâu,

00:00:30.524 --> 00:00:33.054
và nó sai chỗ nào?

00:00:33.054 --> 00:00:36.166
Đúng là bộ não có một bên phải
và một bên trái.

00:00:36.166 --> 00:00:40.105
Điều này dễ nhận thấy nhất
ở lớp bên ngoài, hay vỏ não.

00:00:40.105 --> 00:00:42.454
Còn các vùng bên trong, như thể vân,

00:00:42.454 --> 00:00:43.555
vùng dưới đồi,

00:00:43.555 --> 00:00:44.475
đồi thị,

00:00:44.475 --> 00:00:45.766
và cuống não

00:00:45.766 --> 00:00:48.646
có vẻ được tạo ra từ
các mô nối tiếp liên tục,

00:00:48.646 --> 00:00:53.426
nhưng thật ra, chúng cũng được
sắp xếp theo bên trái bên phải.

00:00:53.426 --> 00:00:57.327
Não trái và não phái
kiểm soát các chức năng khác nhau của cơ thể,

00:00:57.327 --> 00:00:59.896
như vận động và nhìn.

00:00:59.896 --> 00:01:05.447
Não phải kiểm soát chuyển động
của tay và chân trái và ngược lại.

00:01:05.447 --> 00:01:08.667
Hệ thống thị giác
thậm chí còn phức tạp hơn.

00:01:08.667 --> 00:01:12.517
Mỗi mắt có một vùng mắt trái
và vùng mắt phải.

00:01:12.517 --> 00:01:16.388
Thông tin từ vùng mắt trái
đều được gửi tới não phải,

00:01:16.388 --> 00:01:19.548
vùng mắt phải
đều được gửi đến não trái.

00:01:19.548 --> 00:01:24.436
Nên bộ não sử dụng cả hai bên để tạo ra
một hình ảnh hoàn chỉnh.

00:01:24.436 --> 00:01:29.918
Các nhà khoa học không biết chắc chắn
vì sao lại có sự bắt chéo đó.

00:01:29.918 --> 00:01:35.347
Một giả thuyết là điều đó xuất hiện khi
động vật phát triển hệ thần kinh phức tạp

00:01:35.347 --> 00:01:39.848
vì nó giúp sinh vật sinh tồn
với phản xạ nhanh hơn.

00:01:39.848 --> 00:01:42.689
Nếu một con vật nhìn thấy kẻ săn mồi
đến từ bên trái,

00:01:42.689 --> 00:01:45.781
Nó tốt nhất nên thoát thân về bên phải.

00:01:45.781 --> 00:01:49.899
Nên ta có thể nói hệ thống điều khiển
thị giác và vận động là hai hệ thống

00:01:49.899 --> 00:01:52.929
phụ thuộc vào cấu trúc trái-phải này,

00:01:52.929 --> 00:01:59.381
nhưng vấn đề nảy sinh khi ta suy diễn
ý tưởng đó sang logic và tính sáng tạo.

00:01:59.381 --> 00:02:02.360
Quan niệm sai lầm này ra đời vào
giữa những năm 1800

00:02:02.360 --> 00:02:05.421
khi hai nhà thần kinh học,
Broca và Wernickle,

00:02:05.421 --> 00:02:10.981
kiểm tra các bệnh nhân bị tổn thương não
gặp khó khăn trong giao tiếp.

00:02:10.981 --> 00:02:15.052
Các nhà nghiên cứu tìm thấy những hư hại ở
thùy thái dương bên trái của bệnh nhân,

00:02:15.052 --> 00:02:20.221
vì thế họ đề xuất rằng ngôn ngữ được
kiểm soát bới phần não bên trái.

00:02:20.221 --> 00:02:22.702
Quan điểm đó đã thu hút
sự tưởng tượng của mọi người.

00:02:22.702 --> 00:02:24.211
Tác giả Robert Louis Stevenson

00:02:24.211 --> 00:02:27.832
khi đó đã giới thiệu ý tưởng
về một bán cầu trái đầy logic

00:02:27.832 --> 00:02:30.762
cạnh tranh với một bán cầu phải
dễ xúc động

00:02:30.762 --> 00:02:35.243
được thể hiện qua các nhân vật của ông,
Tiến sĩ Jekyll và ông Hyde.

00:02:35.243 --> 00:02:38.236
Nhưng giả thuyết này không đúng khi
các bác sỹ và nhà khoa học

00:02:38.236 --> 00:02:41.247
xem xét những bệnh nhân
bị mất một bán cầu não

00:02:41.247 --> 00:02:44.732
hoặc có hai bán cầu bị chia tách.

00:02:44.732 --> 00:02:47.960
Những bệnh nhân đều biểu hiện đầy đủ,

00:02:47.960 --> 00:02:50.614
cả logic và sáng tạo.

00:02:50.614 --> 00:02:55.393
Nghiên cứu về sau cho thấy một bên
não tích cực hoạt động hơn bên còn lại

00:02:55.393 --> 00:02:57.704
trong một vài chức năng.

00:02:57.704 --> 00:03:00.265
Ngôn ngữ được khoanh vùng nhiều hơn
vào bán cầu trái

00:03:00.265 --> 00:03:03.084
còn sự tập trung thì ở bên phải.

00:03:03.084 --> 00:03:05.384
Vì thế một bên não có thể làm việc nhiều hơn,

00:03:05.384 --> 00:03:09.555
nhưng điều đó thay đổi một cách hệ thống
hơn là theo cá nhân.

00:03:09.555 --> 00:03:11.355
Không có chứng cứ nào gợi ý

00:03:11.355 --> 00:03:14.654
rằng mỗi cá nhân có một bên não
hoạt động vượt trội hơn,

00:03:14.654 --> 00:03:17.635
hay củng cố cho quan điểm
về sự phân chia trái-phải

00:03:17.635 --> 00:03:20.305
giữa logic và sáng tạo.

00:03:20.305 --> 00:03:23.725
Một số người có thể đặc biệt logic
hoặc sáng tạo,

00:03:23.725 --> 00:03:27.084
nhưng điều đó không liên quan gì
đến hai bên não bộ cả.

00:03:27.084 --> 00:03:31.564
Và ngay cả khi nói logic và sáng tạo
luôn mâu thuẫn với nhau

00:03:31.564 --> 00:03:33.714
cũng không đúng.

00:03:33.714 --> 00:03:37.677
Giải quyết những bài toán phức tạp yêu cầu
một sự sáng tạo đầy cảm hứng

00:03:37.677 --> 00:03:42.456
và nhiều công trình nghệ thuật sống động
hàm chứa những logic phức tạp.

00:03:42.456 --> 00:03:45.798
Hầu như mỗi kỳ công của sáng tạo và logic

00:03:45.798 --> 00:03:50.416
đều mang dấu ấn của toàn bộ bộ não
hoạt động như một thể thống nhất.