Η τρελή ιστορία της Κυτταρικής Θεωρίας

Δείτε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/the-wacky-history-of-cell-theory

Οι επιστημονικές ανακαλύψεις δεν είναι τόσο απλές όσο έναν καλό πείραμα. Η περίεργη και υπέροχη ιστορία της κυτταρικής θεωρίας φωτίζει τις ανατροπές και αλλαγές πορείας που συνέβησαν για να χτιστεί το οικοδόμημα της βιολογίας.

«Η παράξενη ιστορία της Κυτταρικής Θεωρίας» είναι ένα μάθημα του Λόρεν Ρόγιαλ-Γουντς που εικονογραφήθηκε από τον Augenblick Studios.(http://augenblickstudios.com/).

(Μουσική)

Ένα από τα σπουδαία πράγματα της επιστήμης

είναι πως οι επιστημονικές ανακαλύψεις

δεν γίνονται πάντοτε
με έναν τρόπο προκαθορισμένο,

σε εργαστήρια με αυστηρούς κανόνες,

με λευκές ποδιές και κάθε είδους μαραφέτια

που κάνουν «μπιπ».

Στην πραγματικότητα,
τα γεγονότα και οι άνθρωποι

που παρίσταντο στις μεγαλύτερες
επιστημονικές ανακαλύψεις

είναι πολύ περίεργα και πολύ ανόμοια.

Όπως στην περίπτωση

της περίεργης ιστορίας
της κυτταρικής θεωρίας.

Η θεωρία έχει τρία βασικά σημεία.

Πρώτο: Όλοι οι οργανισμοί αποτελούνται
από ένα ή περισσότερα κύτταρα.

Δεύτερο: Το κύτταρο είναι η βασική μονάδα
δομής και οργάνωσης των οργανισμών.

Και τρίτο: Όλα τα κύτταρα προέρχονται
από προϋπάρχοντα κύτταρα.

Αλήθεια τώρα, όλα αυτά
ακούγονται απίστευτα βαρετά

μέχρι να αρχίσεις να ψάχνεις λίγο καλύτερα
στον κόσμο των μικροσκοπικών οργανισμών

από όπου προήλθε αυτή η θεωρία.

Όλα ξεκίνησαν στις αρχές του 1600,

στην Ολλανδία,
όπου ένας δημιουργός θεαμάτων

με το όνομα Ζαχαρίας Γιάνσεν, φέρεται
να κατασκεύασε το πρώτο μικροσκόπιο

όπως και το πρώτο τηλεσκόπιο.

Και οι δύο ισχυρισμοί συχνά αμφισβητούνται

αφού προφανώς δεν ήταν ο μόνος που έπαιζε
με γυάλινους φακούς εκείνη την εποχή.

Παρόλα αυτά,

σύντομα το μικροσκόπιο έγινε της μόδας

και κάθε επιστήμονας ή φυσιοδίφης
της εποχής ήθελε να παίζει με αυτό,

ήταν κάτι σαν το iPad της εποχής του.

Ένας από αυτούς

ήταν ένας Ολλανδός
με το όνομα Άντον βαν Λίβενχοκ,

ο οποίος άκουσε για αυτά τα μικροσκόπια,

και αντί να πάει να αγοράσει ένα από αυτά,

αποφάσισε να φτιάξει το δικό του.

Και έφτιαξε ένα πραγματικά
περίεργο μικρό μαραφέτι

που έμοιαζε με μικροσκοπικό κουπί
στο μέγεθος ενός φακού γυαλιών ηλίου.

Αν είχε ενώσει δύο από αυτά, θα είχε
φτιάξει ένα τρομερό ζευγάρι γυαλιών ηλίου

με το οποίο δεν θα μπορούσες
να δεις και πολλά.

Τέλος πάντων, όταν ολοκλήρωσε
το μικροσκόπιό του,

πήγε την πόλη, κοιτώντας με αυτό τα πάντα

ακόμα και υπολείμματα τροφής
από τα δόντια του.

Ναι, ακριβώς αυτό.

Ουσιαστικά ανακάλυψε τα βακτήρια
παρατηρώντας οδοντικές αποξέσεις,

και αν σκεφτείς πως οι άνθρωποι δεν
βούρτσιζαν και συχνά τα δόντια τους,

ή δεν τα βούρτσιζαν και καθόλου,

σίγουρα θα είχε δει ένα ωραιότατο
μπουκέτο από βακτήρια.

Όταν ανακοίνωσε την ανακάλυψή του,

δεν τα ονόμασε βακτήρια,
όπως τα αποκαλούμε σήμερα.

Αλλά θα είπε ζωίδια,

γιατί του φάνηκαν σαν ζωάκια.

Ενώ ο Λίβενχοκ παρατηρούσε
υπολείμματα στα δόντια

έστελνε και γράμματα
σε έναν Άγγλο συνάδελφό του,

με το όνομα Ρόμπερτ Χουκ.

Ο Χουκ ήταν ένας τύπος που αγαπούσε
όλες τις πτυχές της επιστήμης,

και είχε καταπιαστεί με λίγο απ' όλα,
όπως φυσική, χημεία και βιολογία.

Έτσι, τον Χουκ πρέπει να ευχαριστήσουμε
για τον όρο «κύτταρο»,

αφού, καθώς κοιτούσε ένα κομμάτι φελλού
με το μικροσκόπιό του,

είδε μικρούς χώρους
που του θύμισαν τα «κελιά»,

ή αλλιώς τα δωμάτια που οι μοναχοί
κοιμόντουσαν στα μοναστήρια.

Σαν τα δωμάτια φοιτητικής εστίας,

αλλά χωρίς τηλεόραση, υπολογιστές
και ενοχλητικούς συμφοιτητές.

Ο Χουκ ήταν ένας παρεξηγημένος
επιστήμονας στην εποχή του,

από δικό του φταίξιμο,
επειδή έκανε το λάθος να τα βάλει

με έναν από τους πιο διάσημους επιστήμονες
όλων των εποχών, τον Ισαάκ Νιούτον.

Θυμάστε που είπα
ότι ο Χουκ είχε ασχοληθεί με πολλά;

Όταν ο Νιούτον δημοσίευσε
ένα πρωτοποριακό βιβλίο

για την κίνηση των πλανητών λόγω βαρύτητας

ο Χουκ ισχυρίστηκε πως ο Νιούτον

είχε εμπνευστεί
από το έργο του Χουκ στη φυσική.

Στον Νιούτον δεν άρεσε, και έτσι άρχισε
μια τεταμένη σχέση ανάμεσά τους,

που διήρκεσε ακόμη και μετά
από τον θάνατο του Χουκ,

όπου η έρευνα του Χουκ,
αλλά και το μοναδικό πορτρέτο του,

εξαφανίστηκαν εξαιτίας του Νιούτον.

Πολλά από αυτά βρέθηκαν ξανά ευτυχώς,
μετά τον Νιούτον, αλλά όχι το πορτρέτο του

και έτσι κανείς δεν γνωρίζει
τη μορφή του Ρόμπερτ Χουκ.

Πάμε τώρα στα 1800,

όπου δύο Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν
κάτι που στις μέρες μας είναι προφανές

αλλά που βοήθησε να ξεκαθαρίσει
αυτό που σήμερα λέγεται κυτταρική θεωρία.

Ο ένας επιστήμονας
ήταν ο Μαθάιας Σλάιντεν,

ένας βοτανολόγος που μελετούσε
φυτά με το μικροσκόπιο.

Για χρόνια μελετούσε διαφορετικά
είδη φυτών ώσπου συνειδητοποίησε

πως όποιο φυτό και αν κοιτούσε,
ήταν όλα φτιαγμένα από κύτταρα.

Ταυτόχρονα, στην άλλη άκρη της Γερμανίας,
βρισκόταν ο Θίοντορ Σβαν,

ένας επιστήμονας που,
όχι μόνο μελετούσε λεπτές τομές

ζωικών κυττάρων με το μικροσκόπιο,

και έδωσε το όνομά του
σε έναν τύπο νευρικών κυττάρων,

αλλά εφηύρε και συσκευές αναπνοής
για τους πυροσβέστες

και επίσης είχε φοβερές φαβορίτες.

Αφού για αρκετό καιρό
μελετούσε ζωικά κύτταρα

συμπέρανε και αυτός, πως όλα τα ζώα
είναι φτιαγμένα από κύτταρα.

Αμέσως το διέδωσε με το ταχυδρομείο

-αφού τότε δεν υπήρχε το Twitter-

σε επιστήμονες με τα ίδια ενδιαφέροντα,
συνεργάστηκε με τον Σλάιντεν

και διατύπωσαν
τις αρχές της κυτταρικής θεωρίας.

Υπήρξε διαφωνία μεταξύ τους

σχετικά με το τελευταίο μέρος της θεωρίας,

πως τα κύτταρα προέρχονται
από προϋπάρχοντα κύτταρα.

Ο Σλάιντεν δεν συνηγόρησε σε αυτό,

κι έπαιρνε όρκο πως τα κύτταρα προέρχονται
από ελεύθερο σχηματισμό,

όπου αυθόρμητα υλοποιούνται
και αποκτούν ύπαρξη.

Και τότε ένας άλλος επιστήμονας,
ο Ρούντολφ Βίρχοφ,

εμφανίστηκε με μια έρευνα που έδειχνε

πως τα κύτταρα όντως προέρχονται
από άλλα κύτταρα,

αλλά αυτή η έρευνα ήταν -ας πούμε-
δανεισμένη χωρίς άδεια,

από έναν Εβραίο επιστήμονα
με το όνομα Ρόμπερτ Ριμάκ,

και αυτό οδήγησε
σε άλλη μια διένεξη επιστημόνων.

Έτσι, από τα υπολείμματα τροφών
και τις ροπές του Νιούτον,

στις κρυσταλλώσεις και τα κύτταρα Σβαν,

η κυτταρική θεωρία έφτασε να είναι
σημαντικό μέρος της σύγχρονης βιολογίας.

Κάποια αυτονόητα πράγματα
για την επιστήμη στις μέρες μας,

ίσως να φαίνονται βαρετά,

αλλά είναι απίστευτα ενδιαφέρον
το πώς φτάσαμε έως εδώ.

Οπότε, αν κάτι σου φαίνεται βαρετό,
ψάξε το καλύτερα.

Πιθανόν, σε κάποιο σημείο να κρύβεται
μια αληθινά περίεργη ιστορία.