1
00:00:00,630 --> 00:00:02,080
(Μουσική)

2
00:00:13,710 --> 00:00:16,000
Ένα από τα σπουδαία πράγματα της επιστήμης

3
00:00:16,000 --> 00:00:18,220
είναι πως οι επιστημονικές ανακαλύψεις

4
00:00:18,220 --> 00:00:20,720
δεν γίνονται πάντοτε 
με έναν τρόπο προκαθορισμένο,

5
00:00:20,720 --> 00:00:24,190
σε εργαστήρια με αυστηρούς κανόνες,

6
00:00:24,190 --> 00:00:28,000
με λευκές ποδιές και κάθε είδους μαραφέτια

7
00:00:28,000 --> 00:00:29,500
που κάνουν «μπιπ».

8
00:00:29,500 --> 00:00:32,080
Στην πραγματικότητα,
τα γεγονότα και οι άνθρωποι

9
00:00:32,080 --> 00:00:35,100
που παρίσταντο στις μεγαλύτερες 
επιστημονικές ανακαλύψεις

10
00:00:35,100 --> 00:00:37,500
είναι πολύ περίεργα και πολύ ανόμοια.

11
00:00:37,500 --> 00:00:39,170
Όπως στην περίπτωση

12
00:00:39,170 --> 00:00:42,520
της περίεργης ιστορίας
της κυτταρικής θεωρίας.

13
00:00:42,520 --> 00:00:44,620
Η θεωρία έχει τρία βασικά σημεία.

14
00:00:44,620 --> 00:00:48,470
Πρώτο: Όλοι οι οργανισμοί αποτελούνται 
από ένα ή περισσότερα κύτταρα.

15
00:00:48,680 --> 00:00:52,930
Δεύτερο: Το κύτταρο είναι η βασική μονάδα 
δομής και οργάνωσης των οργανισμών.

16
00:00:53,300 --> 00:00:57,070
Και τρίτο: Όλα τα κύτταρα προέρχονται 
από προϋπάρχοντα κύτταρα.

17
00:00:57,270 --> 00:01:01,000
Αλήθεια τώρα, όλα αυτά 
ακούγονται απίστευτα βαρετά

18
00:01:01,000 --> 00:01:05,700
μέχρι να αρχίσεις να ψάχνεις λίγο καλύτερα
στον κόσμο των μικροσκοπικών οργανισμών

19
00:01:05,700 --> 00:01:07,510
από όπου προήλθε αυτή η θεωρία.

20
00:01:07,750 --> 00:01:10,000
Όλα ξεκίνησαν στις αρχές του 1600,

21
00:01:10,000 --> 00:01:12,270
στην Ολλανδία, 
όπου ένας δημιουργός θεαμάτων

22
00:01:12,270 --> 00:01:16,790
με το όνομα Ζαχαρίας Γιάνσεν, φέρεται 
να κατασκεύασε το πρώτο μικροσκόπιο

23
00:01:16,790 --> 00:01:18,860
όπως και το πρώτο τηλεσκόπιο.

24
00:01:18,860 --> 00:01:21,190
Και οι δύο ισχυρισμοί συχνά αμφισβητούνται

25
00:01:21,190 --> 00:01:25,700
αφού προφανώς δεν ήταν ο μόνος που έπαιζε 
με γυάλινους φακούς εκείνη την εποχή.

26
00:01:25,700 --> 00:01:27,000
Παρόλα αυτά,

27
00:01:27,000 --> 00:01:29,680
σύντομα το μικροσκόπιο έγινε της μόδας

28
00:01:29,680 --> 00:01:33,000
και κάθε επιστήμονας ή φυσιοδίφης 
της εποχής ήθελε να παίζει με αυτό,

29
00:01:33,000 --> 00:01:35,780
ήταν κάτι σαν το iPad της εποχής του.

30
00:01:35,780 --> 00:01:37,560
Ένας από αυτούς

31
00:01:37,560 --> 00:01:41,000
ήταν ένας Ολλανδός 
με το όνομα Άντον βαν Λίβενχοκ,

32
00:01:41,000 --> 00:01:43,350
ο οποίος άκουσε για αυτά τα μικροσκόπια,

33
00:01:43,350 --> 00:01:45,450
και αντί να πάει να αγοράσει ένα από αυτά,

34
00:01:45,450 --> 00:01:47,450
αποφάσισε να φτιάξει το δικό του.

35
00:01:47,450 --> 00:01:49,860
Και έφτιαξε ένα πραγματικά 
περίεργο μικρό μαραφέτι

36
00:01:49,860 --> 00:01:54,000
που έμοιαζε με μικροσκοπικό κουπί
στο μέγεθος ενός φακού γυαλιών ηλίου.

37
00:01:54,000 --> 00:01:58,000
Αν είχε ενώσει δύο από αυτά, θα είχε
φτιάξει ένα τρομερό ζευγάρι γυαλιών ηλίου

38
00:01:58,000 --> 00:02:01,330
με το οποίο δεν θα μπορούσες 
να δεις και πολλά.

39
00:02:01,510 --> 00:02:04,650
Τέλος πάντων, όταν ολοκλήρωσε
το μικροσκόπιό του,

40
00:02:04,650 --> 00:02:08,000
πήγε την πόλη, κοιτώντας με αυτό τα πάντα

41
00:02:08,000 --> 00:02:10,500
ακόμα και υπολείμματα τροφής 
από τα δόντια του.

42
00:02:10,500 --> 00:02:12,840
Ναι, ακριβώς αυτό.

43
00:02:12,990 --> 00:02:17,000
Ουσιαστικά ανακάλυψε τα βακτήρια
παρατηρώντας οδοντικές αποξέσεις,

44
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
και αν σκεφτείς πως οι άνθρωποι δεν 
βούρτσιζαν και συχνά τα δόντια τους,

45
00:02:21,000 --> 00:02:23,660
ή δεν τα βούρτσιζαν και καθόλου,

46
00:02:23,660 --> 00:02:27,000
σίγουρα θα είχε δει ένα ωραιότατο 
μπουκέτο από βακτήρια.

47
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
Όταν ανακοίνωσε την ανακάλυψή του,

48
00:02:29,000 --> 00:02:31,820
δεν τα ονόμασε βακτήρια, 
όπως τα αποκαλούμε σήμερα.

49
00:02:31,820 --> 00:02:34,200
Αλλά θα είπε ζωίδια,

50
00:02:34,200 --> 00:02:36,300
γιατί του φάνηκαν σαν ζωάκια.

51
00:02:36,300 --> 00:02:39,000
Ενώ ο Λίβενχοκ παρατηρούσε 
υπολείμματα στα δόντια

52
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
έστελνε και γράμματα
σε έναν Άγγλο συνάδελφό του,

53
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
με το όνομα Ρόμπερτ Χουκ.

54
00:02:44,000 --> 00:02:48,630
Ο Χουκ ήταν ένας τύπος που αγαπούσε 
όλες τις πτυχές της επιστήμης,

55
00:02:48,630 --> 00:02:53,620
και είχε καταπιαστεί με λίγο απ' όλα,
όπως φυσική, χημεία και βιολογία.

56
00:02:53,620 --> 00:02:57,020
Έτσι, τον Χουκ πρέπει να ευχαριστήσουμε 
για τον όρο «κύτταρο»,

57
00:02:57,020 --> 00:03:00,160
αφού, καθώς κοιτούσε ένα κομμάτι φελλού 
με το μικροσκόπιό του,

58
00:03:00,160 --> 00:03:04,790
είδε μικρούς χώρους
που του θύμισαν τα «κελιά»,

59
00:03:04,790 --> 00:03:08,650
ή αλλιώς τα δωμάτια που οι μοναχοί 
κοιμόντουσαν στα μοναστήρια.

60
00:03:08,650 --> 00:03:10,620
Σαν τα δωμάτια φοιτητικής εστίας,

61
00:03:10,620 --> 00:03:14,170
αλλά χωρίς τηλεόραση, υπολογιστές
και ενοχλητικούς συμφοιτητές.

62
00:03:14,170 --> 00:03:17,800
Ο Χουκ ήταν ένας παρεξηγημένος 
επιστήμονας στην εποχή του,

63
00:03:17,800 --> 00:03:21,020
από δικό του φταίξιμο,
επειδή έκανε το λάθος να τα βάλει

64
00:03:21,020 --> 00:03:24,800
με έναν από τους πιο διάσημους επιστήμονες
όλων των εποχών, τον Ισαάκ Νιούτον.

65
00:03:24,800 --> 00:03:27,670
Θυμάστε που είπα
ότι ο Χουκ είχε ασχοληθεί με πολλά;

66
00:03:27,670 --> 00:03:30,000
Όταν ο Νιούτον δημοσίευσε
ένα πρωτοποριακό βιβλίο

67
00:03:30,000 --> 00:03:32,270
για την κίνηση των πλανητών λόγω βαρύτητας

68
00:03:32,270 --> 00:03:34,000
ο Χουκ ισχυρίστηκε πως ο Νιούτον

69
00:03:34,000 --> 00:03:37,360
είχε εμπνευστεί 
από το έργο του Χουκ στη φυσική.

70
00:03:37,360 --> 00:03:43,340
Στον Νιούτον δεν άρεσε, και έτσι άρχισε
μια τεταμένη σχέση ανάμεσά τους,

71
00:03:43,340 --> 00:03:46,040
που διήρκεσε ακόμη και μετά
από τον θάνατο του Χουκ,

72
00:03:46,040 --> 00:03:49,730
όπου η έρευνα του Χουκ,
αλλά και το μοναδικό πορτρέτο του,

73
00:03:49,730 --> 00:03:52,350
εξαφανίστηκαν εξαιτίας του Νιούτον.

74
00:03:52,350 --> 00:03:57,110
Πολλά από αυτά βρέθηκαν ξανά ευτυχώς,
μετά τον Νιούτον, αλλά όχι το πορτρέτο του

75
00:03:57,110 --> 00:04:00,000
και έτσι κανείς δεν γνωρίζει
τη μορφή του Ρόμπερτ Χουκ.

76
00:04:00,000 --> 00:04:02,790
Πάμε τώρα στα 1800,

77
00:04:02,790 --> 00:04:07,000
όπου δύο Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν 
κάτι που στις μέρες μας είναι προφανές

78
00:04:07,000 --> 00:04:11,110
αλλά που βοήθησε να ξεκαθαρίσει 
αυτό που σήμερα λέγεται κυτταρική θεωρία.

79
00:04:11,110 --> 00:04:13,850
Ο ένας επιστήμονας
ήταν ο Μαθάιας Σλάιντεν,

80
00:04:13,850 --> 00:04:16,890
ένας βοτανολόγος που μελετούσε 
φυτά με το μικροσκόπιο.

81
00:04:16,890 --> 00:04:21,100
Για χρόνια μελετούσε διαφορετικά 
είδη φυτών ώσπου συνειδητοποίησε

82
00:04:21,100 --> 00:04:26,320
πως όποιο φυτό και αν κοιτούσε,
ήταν όλα φτιαγμένα από κύτταρα.

83
00:04:26,660 --> 00:04:30,410
Ταυτόχρονα, στην άλλη άκρη της Γερμανίας,
βρισκόταν ο Θίοντορ Σβαν,

84
00:04:30,410 --> 00:04:33,050
ένας επιστήμονας που,
όχι μόνο μελετούσε λεπτές τομές

85
00:04:33,050 --> 00:04:34,930
ζωικών κυττάρων με το μικροσκόπιο,

86
00:04:34,930 --> 00:04:38,020
και έδωσε το όνομά του 
σε έναν τύπο νευρικών κυττάρων,

87
00:04:38,020 --> 00:04:40,950
αλλά εφηύρε και συσκευές αναπνοής 
για τους πυροσβέστες

88
00:04:40,950 --> 00:04:42,870
και επίσης είχε φοβερές φαβορίτες.

89
00:04:42,870 --> 00:04:45,370
Αφού για αρκετό καιρό
μελετούσε ζωικά κύτταρα

90
00:04:45,370 --> 00:04:49,000
συμπέρανε και αυτός, πως όλα τα ζώα 
είναι φτιαγμένα από κύτταρα.

91
00:04:49,000 --> 00:04:51,940
Αμέσως το διέδωσε με το ταχυδρομείο

92
00:04:51,940 --> 00:04:53,670
-αφού τότε δεν υπήρχε το Twitter-

93
00:04:53,670 --> 00:04:58,120
σε επιστήμονες με τα ίδια ενδιαφέροντα,
συνεργάστηκε με τον Σλάιντεν

94
00:04:58,120 --> 00:05:01,440
και διατύπωσαν
τις αρχές της κυτταρικής θεωρίας.

95
00:05:01,440 --> 00:05:03,000
Υπήρξε διαφωνία μεταξύ τους

96
00:05:03,000 --> 00:05:05,260
σχετικά με το τελευταίο μέρος της θεωρίας,

97
00:05:05,260 --> 00:05:08,310
πως τα κύτταρα προέρχονται
από προϋπάρχοντα κύτταρα.

98
00:05:08,310 --> 00:05:11,000
Ο Σλάιντεν δεν συνηγόρησε σε αυτό,

99
00:05:11,000 --> 00:05:14,720
κι έπαιρνε όρκο πως τα κύτταρα προέρχονται
από ελεύθερο σχηματισμό,

100
00:05:14,720 --> 00:05:18,680
όπου αυθόρμητα υλοποιούνται
και αποκτούν ύπαρξη.

101
00:05:18,680 --> 00:05:21,560
Και τότε ένας άλλος επιστήμονας,
ο Ρούντολφ Βίρχοφ,

102
00:05:21,560 --> 00:05:23,360
εμφανίστηκε με μια έρευνα που έδειχνε

103
00:05:23,360 --> 00:05:25,860
πως τα κύτταρα όντως προέρχονται 
από άλλα κύτταρα,

104
00:05:25,860 --> 00:05:29,700
αλλά αυτή η έρευνα ήταν -ας πούμε-
δανεισμένη χωρίς άδεια,

105
00:05:29,700 --> 00:05:32,850
από έναν Εβραίο επιστήμονα
με το όνομα Ρόμπερτ Ριμάκ,

106
00:05:32,860 --> 00:05:35,620
και αυτό οδήγησε
σε άλλη μια διένεξη επιστημόνων.

107
00:05:35,620 --> 00:05:39,090
Έτσι, από τα υπολείμματα τροφών
και τις ροπές του Νιούτον,

108
00:05:39,090 --> 00:05:41,520
στις κρυσταλλώσεις και τα κύτταρα Σβαν,

109
00:05:41,520 --> 00:05:45,200
η κυτταρική θεωρία έφτασε να είναι
σημαντικό μέρος της σύγχρονης βιολογίας.

110
00:05:45,200 --> 00:05:47,990
Κάποια αυτονόητα πράγματα
για την επιστήμη στις μέρες μας,

111
00:05:47,990 --> 00:05:49,270
ίσως να φαίνονται βαρετά,

112
00:05:49,270 --> 00:05:53,030
αλλά είναι απίστευτα ενδιαφέρον
το πώς φτάσαμε έως εδώ.

113
00:05:53,030 --> 00:05:56,010
Οπότε, αν κάτι σου φαίνεται βαρετό,
ψάξε το καλύτερα.

114
00:05:56,010 --> 00:06:00,560
Πιθανόν, σε κάποιο σημείο να κρύβεται 
μια αληθινά περίεργη ιστορία.