Majański mit o gwieździe porannej

Pełna lekcja na stronie: https://ed.ted.com/lessons/the-mayan-myth-of-the-morning-star

Chak Ek', gwiazda poranna, powstał z podziemi, wynurzył się z morza na wschodzie i wzleciał w niebo. Jego brat K'in Ahaw, Słońce, podążył za nim. Chociaż Chak Ek' był pierwszy, K'in Ahaw go przyćmił i urażony Chak Ek' wrócił do podziemi, żeby zemścić się na bracie i jego sojusznikach. Gabrielle Veil przedstawia szczegóły majańskiego mitu o gwieździe porannej,

Lekcja: Gabrielle Vail, reżyseria: Basa.

Chak Ek' powstał z podziemi,
wynurzył się z morza na wschodzie

i wzleciał w niebo,

a za nim jego brat K'in Ahaw.

Chociaż Chak Ek' był pierwszy,
K'in Ahaw go przyćmił

i urażony Chak Ek' wrócił do podziemi,

żeby zemścić się na bracie.

W mitologii Majów Chak Ek' to Wenus,
a K'in Ahaw to Słońce.

Zwana zarówno poranną,
jak i wieczorną gwiazdą

Wenus przemierza niebo,
czasem widoczna przed świtem,

czasem po zmierzchu albo wcale.

584-dniowy cykl zaobserwowany przez Majów

ponad tysiąc lat temu

wciąż trafnie przewiduje,
gdzie i kiedy Wenus pojawi się na niebie

na całym świecie.

Pięć cykli trwa razem osiem lat.

Majowie też to zauważyli.

Przypisali Chak Ek'owi pięć różnych form,

jedną na każdy cykl,
powtarzające się co osiem lat.

W jednym cyklu Wenus widać
wieczorem przez 250 dni,

potem znika na osiem dni
i wraca jako gwiazda poranna.

Dla Majów szczególnie ważny był dzień,

w którym po nieobecności
pojawiała się przed świtem.

Tego dnia Chak Ek' opuścił zaświaty

uzbrojony w miotacz oszczepów i strzały.

Żeby sprowadzić na świat niezgodę,

postanowił zaatakować
brata i jego sojuszników.

Jego pierwszym celem był K'awiil,
bóg żywności i piorunów.

Kiedy wrócił późną porą deszczową,
Chak Ek' przebił go oszczepem,

niszcząc pożywienie
i sprowadzając na ludzi chaos

aż do odrodzenia K'awiila.

584 dni po ataku na K'awiila

Chak Ek' ponownie zwrócił się
przeciwko bratu Słońcu.

Nocami K'in Ahaw przybierał formę jaguara

i wędrował przez zaświaty.

Chak Ek' ugodził go,
kiedy wschodził na końcu pory suchej.

Słońce zostało ranne, a świat
pogrążył się w chaosie i wojnie.

Trzecią ofiarą Chak Ek'a
był bóg kukurydzy,

który zapewniał ludziom pożywienie.

Chak Ek' dźgnął go w czasie zbiorów.

Bóg trafił do zaświatów,
a kukurydza, podstawa życia,

stała się niedostępna
dla mieszkańców Ziemi.

Ale po trzech miesiącach bóg kukurydzy
odrodził się w miejscu nowych początków,

jaskini na wschodzie
zwanej Miejscem Siedmiu Wód,

i przywrócił jedzenie na Ziemię.

Kiedy żółw Ak Na'ak pojawił się
w dzień letniego przesilenia,

stał się czwartą ofiarą Chak Ek'a.

Wraz ze śmiercią dobrego omenu
Słońce, żywność i ludzie

zostali pogrzebani pod ziemią,
a siły chaosu zatriumfowały.

Ale nowy porządek narodził się
z chaosu za sprawą Hun Ajawa,

jednego ze słynnych bliźniąt,
którzy pokonali władców podziemi.

Z kukurydzy stworzono nową rasę ludzi.

Ta równowaga nie trwała długo.

Piątą i ostatnią ofiarą Chak Ek'a
był tajemniczy obcy z zachodu.

Jego śmierć w środku pory suchej

wstrząsnęła porządkiem Hun Ajawa.

Bogowie, władcy i kukurydza
zostali pogrzebani w podziemiach.

Jednak zwycięstwo Chak Ek'a
znów okazało się tymczasowe.

Bracia utknęli w niekończącym się
sporze o dominację,

powtarzając te same pięć walk,

a władzę na zmianę przejmowały chaos i ład

wraz ze wzejściem gwiazdy porannej.