Misha Glenny heton rrjetet botërore të krimit

Gazetari Misha Glenny hetoi në mënyrë të guximshme për disa vjet rrjetet e krimit të organizuar në mbarë botën. Ky rrjet përbën afërsisht 15% të ekonomisë botërore. Nga mafia Ruse e deri te kartelet gjigante të drogës, burimet e tij nuk përfshijnë vetëm inteligjencën dhe forcat e rendit por edhe kriminelë.

Këto janë kohë të zymta për ekonominë

shokë TEDistë, vërtet kohë të zymta për ekonominë.

Prandaj dua tju ngre humorin

me njërën nga më të famshmet, megjithse gjërësisht e pa njohur,

histori të suksesit tregëtar

të 20 viteve të fundit.

E krahasueshme, në mënyrën e saj të veçantë,

me arritjet e Microsoft apo Google.

Dhe është një industri e cila i ka rezistuar krizës aktuale

me qetësi.

E kam fjalën për krimin e organizuar.

Tashmë krimi i organizuar ekziston

prej shumë kohësh, do thoni ju.

Dhe këto janë fjalë me vend, vërtet.

Por në dy dekadat e fundit

ka përjetuar një zhvillim të pa precedentë.

Tani përbën afërsisht 15 përqind

të GDP botërore.

Më pëlqen ta quaj Ekonomia Botërore në Hije,

ose McMafia, shkurt.

Pra çfarë e shkakton këtë rritje të jashtzakonshme

të krimit pa kufij.

Sigurisht është globalizimi,

teknologjia, komunikacione e të gjitha këto gjëra,

për te cilat do të flasim pak më vonë.

Por në fillim do të doja tju ktheja pak mbrapa

te kjo ngjarje.

Rënia e komunizmit.

Në të gjithë Europën lindore ndodh një ngjarje shumë e rëndësishme

për historinë tonë të pas luftës.

Është koha për një zbulim të plotë.

Kjo ngjarje ka një kuptim të rëndësishëm për mua personalisht.

Unë transportoja fshehurazi libra përtej perdes së hekurt

drejt grupeve opozitare demokratike në Europën lindore,

si Solidarnosc në Poloni,

kur isha adoleshent.

Më pas fillova të shkruaj mbi Europën lindore,

dhe u bëra krye korrespondent i BBC për rajonin.

Gjë të cilën bëja në 1989.

Kështu që, kur 425 milion njerëz

më në fund fituan të drejtën

të zgjedhin qeveritë e tyre

unë isha në ekstazë.

Por, gjithashtu isha pak i shqetësuar

për disa nga gjërat më të shëmtuara

që fshiheshin pas murit.

Nuk u desh shumë për shembull

që nacionalizmi etnik

të ngrinte kokën e tij të përgjakur

në Jugosllavi.

Dhe përmes kaosit,

mes euforisë,

mu desh pak kohë për të kuptuar

se disa nga njerëzit që mbanin pushtetin

para 1989, në Europën lindore,

vazhdonin ta kishin edhe pas revolucionit.

Sigurisht kishte personazhe të tilla.

Por kishte gjithashtu njerëz më të papritur

të cilët luajtën një rol kritik në ç'ka ndodhte në Europën lindore.

Personazhe të tilla. I kujtoni këta çunat?

Ata fitonin medaljet e arta në peshngritje

dhe mundje, çdo katër vjet në Olimpiada.

Dhe ata ishin të përkëdhelurit e mëdhenj te komunizmit.

Kishin një stil jetese përrallor.

Ata merrnin apartamente të medhenj në qendër të qytetit.

Sex të rastësishëm me tepri.

Ata gjithashtu mund të udhëtonin në perëndim shumë lirshëm,

gjë që ishte një luks i madh në atë kohë.

Mund të duket çudi, por ata luajtën një rol kritik

në lindjen e ekonomisë së tregut

në Europën lindore.

Ose siç më pëlqen t'i quaj unë, ata ishin

mamitë e kapitalizmit.

Ja ku janë disa nga këta peshngritës

pas transformimit të 1989.

Tani në Bullgari,

kjo fotografi është marrë në Bullgari,

kur komunizmi u shpërbë në të gjithë Europën lindore

nuk u shpërbë vetëm komunizmi,

por i gjithë shteti.

Kjo do të thotë se forcat policore nuk punonin.

Sistemi gjygjësor nuk funksiononte në mënyrën e duhur.

Pra ç'duhet të bënte një business man në botën e re

të kapitalizmit të Europës lindore

për tu siguruar që kontratat e tij të respektoheshin?

Ai do të shkonte te këta njerëz të cilët quheshin, në mënyrë figurative,

nga sociologët, agjensi të forcave të rendit private.

Ne preferojmë t'a quajmë mafia.

Dhe në Bullgari me mafian u bashkuan shpejt

14 mijë njerëz

të cilët ishin pushuar nga punët e tyre në shërbimet e sigurisë

ndërmjet 1989 dhe 1991.

Tani, kur shteti po të shpërbëhet,

ekonomia të ka marr të tatëpjetën,

njerëzit e fundit që do që të futen në tregun e punës

janë 14 mijë burra e gra, aftësitë kryesore të të cilëve

janë mbikqyrja,

janë kontrabana, ndërtimi i rrjeteve të fshehta,

dhe vrasja e njerëzve.

Por kjo është ajo që ndodhi në të gjithë Europën lindore.

Gjatë punës time në vitet '90

kohën më të madhe e kalova duke u marrë

me konfliktin e tmerrshëm në Jugosllavi.

Ishte e lehtë të dalloja

se ata që po kryenin ato mizori të tmerrshme,

organizatat paraushtarake,

ishin të njëjtit njerëz që drejtonin

sindikatat e krimit të organizuar.

Dhe fillova të mendoja se pas dhunës

fshihej një sipërmarrje kriminale ogurzezë.

Dhe kështu që fillova të udhëtojë nëpër botë

për të studiuar krimin e fshehtë ndërkombëtar,

duke folur me policë,

duke folur me viktima, duke folur me përdorues

të të mirave dhe shërbimeve të paligjshme.

Por mbi të gjitha duke folur me vetë gangsterët.

Dhe Ballkani ishte një vend i shkëlqyer për të filluar.

Pse? Sigurisht

kishte problemin e shpërbërjes së ligjit e rendit.

Por siç thonë në tregëtinë me pakicë,

është vendndodhja, vendndodhja, vendndodhja.

Dhe ajo që vura re në fillim të studimit tim

ishte se Ballkani ishte shndërruar në një zonë gjigante tranziti

për të gjitha të mirat e shërbimet e paligjshme për të gjithë botën.

Heroinë, kokainë,

gra që trafikoheshin si prostituta

dhe metale të çmuara.

Dhe për ku ishin drejtuar?

Drejt Bashkimit Europian, i cili tani

kishte filluar të korrte përfitimet e globalizimit.

Duke u kthyer në

tregun më të begatë në histori.

Duke përfshirë rreth 500 milion njerëz.

Dhe një pjese të rëndësishme

të këtyre 500 milion njerëzve

u pëlqen të harxhojnë kohën e lirë dhe paratë e kursyera

duke fjetur me prostituta,

duke futur kartmonedha 50 Euro-she në hundë

dhe duke punësuar punëtorë të emigruar ilegalisht.

Tani, krimi i organizuar në botën e globalizuar

vepron në të njëjtën mënyrë si bizneset e tjera.

Ka zonat e prodhimit,

si Afganistani e Kolumbia.

Ka zonat e shpërndarjes,

si Meksika dhe Ballkani.

Dhe, padyshim, ka zonat e konsumit,

si Bashkimi Europian, Japonia

dhe sigurisht, Shtetet e Bashkuara.

Zonat e prodhimit dhe shpërndarjes

shtrihen përgjithsisht në botën në zhvillim.

Dhe janë shpesh nën kërcënimin e dhunës së tmerrshme

dhe gjakderdhjeve.

Merrni për shembull Meksikën.

Gjashtë mijë njerëz të vrarë gjatë 18 muajve të fundit

si pasojë direkte e tregëtisë së kokainës.

Po në Republikën Demokratike të Kongos ç'ndodh?

Që nga 1998, pesë milion njerëz kanë vdekur.

Nuk është një konflikt për të cilin lezohet shpesh nëpër gazeta.

Por është konflikti më i madhë në planet

që pas luftës së dytë botërore.

E pse ndodh kjo? Sepse mafia nga e gjithë bota

bashkpunon me paraushtarakët vendas

për të kapur furnizimet

dhe burimet e pasura minerale

të rajonit.

Në vitin 2000, 80% e koltanit botëror

nxirrej nga fushat vrasëse

në lindje të Republikës Demokratike të Kongos.

Koltanin mund ta gjeni në çdo celular,

gati në të gjith laptop-ët

dhe konsolët e lojrave.

Zotërinjtë e luftës kongolezë ja shesin këtë mall mafias

në shkëmbim të armëve.

Dhe mafia më vonë e shet atë në tregun perëndimor.

Dhe është dëshira perëndimore

për të konsumuar

që është shtyrësi kryesor

i krimit të organizuar ndërkombëtar.

Tani, më lejoni t'ju tregoj disa nga shokët e mi në veprim,

të filmuar nga policia italiane

duke kontrabanduar cigare pa pullë fiskale.

Tani, cigaret kur dalin nga fabrika janë shumë të lira.

Bashkimi Europian më pas vendos mbi to taksën më të lartë në botë.

Kështu që nëse arrin t'i kontrabandosh ato në BE

mund të arrish fitime shumë të këndëshme.

Dua të shihni këtë për t'ju treguar

llojin e burimeve që kanë në dispozicion këto grupe.

Ky varkë kushton një milion Euro kur është e re.

Dhe është gjëja më e shpejtë në ujërat europiane.

Nga 1994, për shtatë vjet,

20 varka të tilla

bënin udhëtimin përmes Adriatikut,

nga Mali i Zi për në Itali, çdo natë.

Dhe për pasojë të kësaj tregëtie

vetëm Britania humbi tetë miliard dollar të ardhura.

Ato para shkuan për të bërë të mundur luftërat në Jugosllavi

dhe për të mbushur xhepat e individëve të paskrrupull.

Kur kjo tregti filloi, policia italiane

kishte vetëm dy varka që mund të arrinin të njëjtën shpejtësi.

Dhe kjo është shumë e rëndësishme sepse e vetmja mënyrë për të kapur këta tipat

është nëse u mbaron benzina.

Disa herë gangsterët merrnin me vete

gra që trafikoheshin për prostitucion.

Dhe nëse policia ndërhynte, ata i flaknin

gratë në det

në mënyrë që policia të shkonte t'i shpëtonte nga mbytja,

në vend që të ndiqte të këqitë.

Jua tregova këto që të kuptonit

se sa varka, se sa anije duhen

për të kapur këta tipat.

Dhe përgjigjja është gjashtë anije.

Dhe kujtohuni që 20 varka të tilla

kalonin Adriatikun

çdo natë.

Pra, ç'bënin kta tipat me gjithë ato para që fitonin?

Mirë, tani arrijmë te globalizimi

sepse nuk ishte vetëm liberalizimi i tregëtisë botërore.

Ishte liberalizimi i tregut financiar ndërkombëtar.

Dhe sa i lehtë u bë

pastrimi i parave.

Dy dekadat e fundit kanë qenë epoka e champagne-s

për fitimet e pista.

Gjatë viteve '90 kemi parë qendërat financiare nëpër botë

të konkurrojnë për bizneset e tyre.

Dhe thjesht nuk ishte një mekanizëm fitimprurës

të parandaloje pastrimin e parave.

Dhe shumë banka të rregullta ishin të lumtura

të pranonin depozita

prej burimeve shumë të dyshimta

pa bërë pyetje.

Por në zemër të kësaj, qëndron rrjeti i bankave offshore.

Këto gjëra

janë një pjesë thelbësore në zbulimin e pastrimit të parave.

Dhe nëse do të bësh diçka për evazionin e paligjshëm të taksave

për krimin e organizuar ndërkombëtar, për pastrimin e parave,

duhet t'i heqësh qafe këto banka.

Në anën pozitive, më në fundë kemi dikë në Shtëpinë e Bardhë

që ka folur hapur vazhdimisht

kundër këtyre qenjeve gërryese.

Dhe nëse dikush është i shqetsuar mbi atë që unë besoj

se është e nevojshme për

një legjislacion të ri, vënie rregullash, vënie e vërtetë rregullash.

Them t'i hedhim një sy Bernie Madoff-it

i cili do e kalojë pjesën e jetës që i mbetet në burg.

Bernie Madoff vodhi 65 miliard dollar.

Kjo e vendos sipër, në Olimpin e gangsterëve

bashkë me kartelet Kolumbiane,

dhe me sindikatat kryesore Ruse të krimit.

Por ai e bëri këtë për dekada

mu në zemër të Wall Street-it.

Dhe asnjë rregullator nuk e zuri.

Pra sa Madoff të tjerë ka në Wall Street,

apo në city-n e Londrës,

duke rrjepur njerëz të zakonshëm,

e duke pastruar para?

Unë mund t'ju them se ka disa të tillë.

Le të shkojmë në qendër të krimit të organizuar ndërkombëtar tani.

Janë lëndët narkotike. Fotografia e dytë e një ferme marijuane për sot.

Kjo, megjithatë, ndodhet në British Columbia-n qendrore

ku e kam fotografuar.

Është njëra prej dhjetëra mijëra

mbjelljeve vetjake në B.C.

e cila siguron mbi pesë përqind

të GDP-së së provincës nëse do të llogaritej tregëtia e saj.

U shoqërova nga inspektori Brian Cantera,

i Policisë së Kalëruar Mbretërore Kanadeze,

në një depo të errët në lindje të Vancouver-it

për të parë disa nga mallërat që u konfiskohen rregullisht

nga PKMK

kontrabandistëve që i dërgojnë

sigurisht, në jug për në Shtetet e Bashkuara

ku ka një treg të pangopshëm

për B.C. Bud, siç e quajnë,

pjesërisht sepse reklamohet si bio,

gjë që sigurisht pëlqehet shumë në Kaliforni.

(Të qeshura)

(Duartrokitje)

Sipas asaj që pranoi polici

kjo s'përbën ndonjë dëm për

eksportuesit e mëdhenj.

Që nga fillimi i globalizimit

tregu ndërkombëtar i lëndëve narkotike është përhapur jashtëzakonisht.

Por, megjthatë, kjo nuk është shoqëruar me rritje

në burimet e disponueshme

nga forcat e policisë.

Por e gjitha kjo mund të ndryshojë.

Sepse diçka shumë e çuditshme po ndodh.

Kombet e Bashkuar njohën

herët këtë, jo ishte muajin e kalur faktikisht,

që Kanadja është bërë një zonë kyçe për shpërndarjen dhe prodhimin

e ecstasy dhe drogërave të tjera sintetike.

Në mënyrë interesante, pjesa e tregut

e heroinës dhe kokainës po bie

sepse pilulat po bëhen edhe më të mira në riprodhimin e "bërjes" nga to.

Kjo e ndryshon lojën.

Sepse e sposton prodhimin larg botës në zhvillim

drejt botës perëndimore,

Ajo që po ndodh është një prirje

e cila do të trondisë aftësinë e policisë tonë në perëndim.

Politika ndaj drogës që kemi patur për 40 vjet

është e vonuar e duhet riparë seriozisht,

sipas meje.

Tani, kriza.

Mirë, krimi i organizuar i është përshtatur tashmë

shumë mirë krizës.

Nuk është e habitshme që është industria më oportuniste

në mbarë boten.

Dhe nuk ka rregulla në sistemin e saj rregullator.

Përjashtuar, sigurisht, dy rreziqeve të biznesit,

arrestimi nga forcat e rendit,

i cili, sinqerisht, është shqetësimi i tyre i fundit,

dhe konkurenca nga grupet e tjera,

pra një plumb pas koke.

Ajo çfarë kanë bërë është zhvendosja e veprimtarisë.

Njerëzit nuk tymosin aq shumë drogë, ose nuk vizitojnë aq shpesh prostituta

gjatë një krize.

Kështu që ata kanë pushtuar krimin financiar

dhe të korporatave në mënyrë masive,

dhe mbi të gjitha, dy sektorë,

që janë mallrat e falsifikuara

dhe cyber-krimi.

Dhe kanë qenë tmerrësisht të suksesshëm.

Do të doja t'ju prezantoja zotin Pringle.

Ose mbase duhet të them, më saktë, Señor Pringle.

U prezantova me këtë gjënë nga një cyber-kriminel Brazilian.

Ishim ulur në një makinë në bulevardin Paulista

në São Paulo, bashkë.

E lidhi me laptop-in tim

dhe brënda pësë minutave ai kishte depërtuar

në sistemin kompiuterik të sigurisë

të një banke kryesore Braziliane.

Nuk ishte e vështirë vërtet.

Dhe është seriozisht shumë më e lehtë sepse

gjëja e bukur e cyber-krimit

është se s'ka shumë të bëj me teknologjinë.

Çelësi i cyber-krimit është ajo që quajmë inxhinieri sociale.

Ose po të përdorim termin teknik,

lind nga një çdo minutë.

S'do ta besonit se sa e lehtë është

të bindësh njerëz të bëjnë me kompiuterat e tyre gjëra

që objektivisht nuk u interesojnë.

Dhe shumë shpejt

cyber-kriminelët mësuan që rruga më e shpejtë për të bërë këtë,

sigurisht, rruga më e shpejtë për te portofoli i një personi

është nëpërmjet premtimit për seks e dashuri.

Besoj se disa nga ju e kujtojnë virusin I-Love-You,

një nga viruset e mëdhenj mbarëbotëror.

Unë isha shumë me fat kur u shfaq virusi I-Love-You.

Sepse personi i parë prej të cilit e mora

ishte një ish e dashura ime.

Ajo ushqente gjithë llojet e ndjenjave ndaj meje në ato kohë

por dashuria nuk ishte mes tyre.

(Të qeshura)

Dhe sapo e pashë këtë mesazh

e dërgova me ngut në koshin e plehërave,

dhe shpëtova veten nga një infeksion shumë i keq.

Pra, cyber-krimi, kini kujdes nga ai.

Një gjë të cilën e dimë mbi internetin

është se interneti po i ndihmon këta tipat.

Këto janë mushkonjat që mbartin parazitët e malaries

të cilat infektojnë gjakun tuaj pasi mushkonja ka ngrënë falas

me shpenzimet tona.

Tani, Artesunate ëshë një ilaç shumë i efektshëm

në shkatërrimin e parazitit në ditët e para

të infeksionit.

Por vitet e fundit

studiues në Kamboxhia kanë zbuluar

se ajo që po ndodh është

që paraziti i malaries po krijon rezistencë.

Dhe ata druhen se arsyeja e krijimit të rezistencës

është sepse Kamboxhianët nuk mund t'a përballojnë blerjen e ilaçeve në treg

kështu që ata i blejnë në internet.

Dhe këto pilula përmbajnë vetëm doza të ulëta

të përbërësit aktiv.

Dhe ja pse

paraziti po fillon të krijojë rezistencë.

Arsyeja që po jua them këtë

është sepse duhet të dimë

që krimi i organizuar

ndikon të gjitha pjesët e jetës tonë.

S'është e nevojshme të flesh me prostituta

apo të marrësh drogë

për të patur marrëdhënie me krimin e organizuar.

Ata ndikojnë në llogaritë tona bankare.

Ata ndikojnë në komunikimin tonë, në fondet tona të pensioneve.

Madje ata ndikojnë në ushqimin që ne hamë

dhe te qeveritë tona.

Kjo nuk është më një çështje

mes Siçilianëve nga Palermo dhe New York-ut.

Nuk ka më romanticizëm të ndërthurur me gangsterët

në shekullin e 21-të.

Kjo është një industri e madhe

që krijon paqëndrueshmëri dhe dhunë

kudo që shkon.

Është një forcë madhore ekonomike

dhe ne duhet t'a marrim shumë, shumë seriozisht.

Ishte një privilegj tju flisja.

Ju faleminderit shumë.

(Duartrokitje)