Misha Glenny bada globalne sieci przestępczości

Dziennikarz Misha Glenny poświęcił kilka lat na odważne dochodzenie w sprawie sieci przestępczości zorganizowanej na całym świecie, które urosły do siły około 15% światowej gospodarki. Od rosyjskiej mafii do gigantycznych karteli narkotykowych, jego źródła to nie tylko służby specjalne i funkcjonariusze organów ścigania, ale również sami kryminaliści.

Nadeszły ponure czasy dla gospodarki,

TEDsterzy, ponure czasy...

Więc chciałbym was rozweselić

jedną z największych, chociaż nieznanych

historii sukcesu gospodarczego

ostatnich 20 lat.

Porównywalny na swój sposób

do osiągnięć Microsoft i Google.

Przemysł, który poddał się recesji

ze spokojem.

Mówię o przestępczości zorganizowanej.

Powiecie, że istnieje ona

od bardzo dawna.

Bardzo mądrze.

Jednak w ciągu ostatnich 20 lat

rozrosła się ona do niebotycznych rozmiarów.

Stanowi teraz około 15%

światowego PKB.

Ja nazywam to Globalną Gospodarką Cieni

lub w skrócie McMafia.

Co zapoczątkowało niewyobrażalny rozrost

przestępczości przygranicznej?

No cóż, globalizacja,

technologia, komunikacja,

o których będziemy mówić później.

Ale na początek wróćmy

do pewnego wydarzenia w historii

- upadku komunizmu.

Pamiętnego epizodu w całej wschodniej Europie,

w historii powojennej.

Czas na ujawnienie wszystkich informacji.

To wydarzenie znaczyło wiele również dla mnie.

Rozpocząłem przemyt książek przez żelazną kurtynę

do ugrupowań opozycyjnych we wschodniej Europie

jak Solidarność w Polsce,

gdy byłem nastolatkiem.

Później zacząłem pisać o Europie Wschodniej

i w końcu stałem się głównym korespondentem
BBC w tym regionie.

Właśnie to robiłem w 1989 r.

Więc gdy 425 milionów ludzi,

w końcu odzyskało prawo

do wyboru własnego rządu,

byłem w siódmym niebie.

Ale jednocześnie trochę się obawialem

niektórych nieprzyjemnych rzeczy

czyhających za ścianą.

Nie minęło dużo czasu,

nim na przykład w Jugosławii,

pojawił się problem

nacjonalizmu etnicznego.

W tym chaosie,

w tej euforii,

trochę czasu zajęło mi zrozumienie,

że niektórzy z tych, którzy dzierżyli władzę

w Europie Wschodniej przed 1989,

mieli ją nadal po rewolucji.

Nie brakowało takich postaci.

Oczywiście byli również ci, co pojawili się nieoczekiwanie,

i odgrywali decydujące role
w ówczesnej Europie Wschodniej.

Jak na przykład ci.

Na Olimpiadzie co 4 lata zdobywali złote medale

w podnoszeniu ciężarów i w zapasach.

Byli wielkimi gwiazdami komunizmu,

wiedli wspaniałe życie.

Mieli mieszkania w centrum miasta,

uprawiali przygodny seks

i mogli swobodnie podróżować na Zachód,

co było nie lada luksusem w tamtych czasach.

Pewnie się zdziwicie,
ale to oni odegrali kluczową rolę

w procesie powstawania gospodarki rynkowej

we Europie Wschodniej.

Lubię ich nazywać

akuszerkami kapitalizmu.

A oto niektórzy z tych atletów

po przemianach w roku 1989.

W Bułgarii,

to zdjęcie zostało zrobione w Bułgarii...

Kiedy upadł komunizm w Europie Wschodniej,

upadł nie tylko ustrój.

Zawaliło się całe państwo.

Nie działały żadne siły policyjne.

System sądowy funkcjonował nieprawidłowo.

Co miał zrobić biznesmen w nowym świecie

kapitalizmu Europy Wschodniej,

aby honorowano jego umowy?

Zgłaszał się on do instytucji, które socjolodzy prozaicznie

nazywali prywatnymi agencjami wdrażania prawa.

My wolimy określać ją słowem "mafia".

W Bułgarii, w latach 1989-1991,

do mafii dołączyło

14 tysięcy ludzi,

którzy stracili pracę w siłach bezpieczeństwa.

Kiedy państwo upada,

a gospodarka leci na łeb na szyję,

ostatnią pożądaną rzeczą na rynku pracy

jest pojawienie się 14 tys. kobiet i mężczyzn,
których główną umiejętnością

jest inwigilacja,

przemyt, tworzenie podziemia

i zabijanie ludzi.

A tak się właśnie stało w całej Europie Wschodniej.

W latach 90.

większość czasu spędziłem

relacjonując przerażający konflikt w Jugosławii.

Nie dało się nie zauważyć,

że ci, którzy dopuszczali się przerażających okrucieństw,

działali w organizacjach paramilitarnych,

jednocześnie zarządzali

konsorcjami przestępczości zorganizowanej.

Pomyślałem sobie, że za tą przemocą

kryje się złowieszczy przemysł kryminalny.

Postanowiłem więc podróżować po świecie,

badając globalne podziemie przestępców

poprzez rozmowy z policjantami,

ofiarami i konsumentami

nielegalnych towarów i usług.

A przede wszystkim - z samymi gangsterami.

Bałkany były dobrym miejscem na start.

Dlaczego? Oczywiście dlatego,

że prawo i porządek zaczęły upadać.

Oraz dlatego że, jak to mówią w handlu,

najważniejsza jest lokalizacja.

Już na początku moich badań udało mi się zauważyć,

że Bałkany stały się wielką strefą tranzytową

dla nielegalnych towarów i usług z całego świata.

Heroina, kokaina,

handel kobietami i zmuszanie ich do prostytucji,

cenne minerały.

W którą stronę to wszystko zmierzało?

Do Unii Europejskiej, która wtedy

zaczynała czerpać zyski z globalizacji,

stając się najbardziej

wpływowym rynkiem konsumenckim w historii

ostatecznie liczącym 500 mln ludzi.

A znacząca mniejszość

tych 500 milionów

lubiła spędzać czas wolny i wydawać gotówkę

na sypianie z prostytutkami,

machanie im przed nosem banknotami 50 euro

oraz zatrudnianie nielegalnych imigrantów.

Przestępczość zorganizowana w świecie globalizacji

działa w ten sam sposób, co inne firmy.

Ma swoje strefy produkcji

jak Afganistan i Kolumbia.

Strefy dystrybucji,

np. Meksyk i Bałkany.

I oczywiście strefy konsumpcji,

m. in. Unię Europejską, Japonię

i oczywiście USA.

Strefy produkcji i dystrybucji

zazwyczaj znajdują się w krajach rozwijających się,

i często związane są z brutalną przemocą

i rozlewem krwi.

Weźmy, na przykład, Meksyk.

Przez ostatnie 18 ms zginęło tam 6 tys. osób

w bezpośrednim związku z handlem kokainą.

A co z Demokratyczną Republiką Kongo?

Od 1998 roku zginęło tam 5 milionów ludzi.

O takim konflikcie nie czyta się w gazetach.

Ale to największy konflikt na świecie

od czasów II wojny światowej.

Ponieważ mafie z całego świata

współpracują z lokalnymi organizacjami paramilitarnymi,

aby zdobyć dostawy

bogatych regionalnych

źródeł mineralnych.

W roku 2000 80% światowego koltanu

znacznie przyczyniło się do pól śmierci

wschodniej Demokratycznej Republiki Kongo.

Koltan znajduje się praktycznie
w każdym telefonie komórkowym,

prawie w każdym laptopie

i konsoli.

Kongolscy władcy wojenni sprzedawali to mafii

w zamian za broń.

A mafia odsprzedawała to dalej na rynki zachodnie.

Pragnienie konsumowania

na zachodzie

jest głównym motorem napędowym

międzynarodowej przestępczości zorganizowanej.

Oto jeden z moich przyjaciół w akcji,

celowo sfilmowany przez włoską policję,

przemycając papierosy bez akcyzy.

Papierosy prosto z fabryki są bardzo tanie.

Następnie UE nakłada na nie najwyższe podatki na świecie.

Jeśli je przemycić do UE,

mogą przynieść całkiem pokaźne zyski.

Pokazuję wam to, by zademonstrować

rodzaj środków dostępnych w tych grupach.

Nowa łódź tego typu warta jest milion euro.

To najszybsza łódź na europejskich wodach.

Od 1994, przez siedem lat,

20 takich łodzi

przepłynęło Adriatyk

od Czarnogóry do Włoch, każdej nocy.

W konsekwencji tego handlu

sama Wielka Brytania straciła
8 miliardów dolarów przychodu.

Zamiast tego pieniądze szły
na finansowanie wojen w Jugosławii

i wypchały kieszenie pozbawionych skrupułów osób.

Kiedy rozpoczął się ten handel, włoska policja

miała tylko dwie łodzie o takiej prędkości.

A jedyny sposób w jaki można złapać tych ludzi

to moment kiedy kończy im się benzyna.

Niekiedy gangsterzy przemycali

kobiety w celu prostytucji.

W razie interwencji policji wyrzucali

kobiety do morza,

aby policjanci ruszyli na ratunek

zamiast ich gonić.

Pokazałem wam to, aby zademonstrować

jak wiele łodzi, jak wiele jednostek

musi być zaangażowanych aby złapać tych ludzi.

Odpowiedź brzmi: 6.

I pamiętajmy, 20 tych szybkich łodzi

przepływało Adriatyk

każdej nocy.

Co zatem robili z wszystkimi pieniędzmi, które zarabiali?

Tu dochodzimy do globalizacji.

To nie było tylko zniesienie
kontroli nad handlem globalnym,

ale też liberalizacja międzynarodowych rynków finansowych.

A to, bardzo ułatwiło

sprawę prania brudnych pieniędzy.

Ostatnie dwie dekady były złotym czasem

dla brudnych pieniędzy.

W latach 90. mogliśmy zaobserwować rywalizację

centrów finansowych na całym świecie o ich interesy.

Nie istniał żaden skuteczny mechanizm

zapobiegania praniu brudnych pieniędzy.

Wiele legalnych banków chętnie

akceptowało depozyty

z wielu podejrzanych źródeł

bez zadawania pytań.

U podnóża tego,
leży zagraniczna sieć banków.

Te rzeczy

są ważną częścią prania brudnych pieniędzy.

Chcąc wpłynąć na unikanie płacenia podatków,

przestępczość zorganizowaną
i pranie brudnych pieniędzy

trzeba się ich pozbyć.

W końcu mamy w Białym Domu kogoś,

kto wyraźnie wypowiedział się

przeciwko takim destrukcyjnym podmiotom.

A jeśli kogoś interesuje, co ja uważam

za niezbędne

dla nowej legislacji i skutecznych rozporządzeń,

powiem, popatrzmy na Bernie Madoff,

który spędzi resztę swojego życia w więzieniu.

Bernie Madoff ukradł 65 mld dolarów.

Jest na szczycie Olimpiady gangsterów

z kolumbijskimi kartelami,

i głównymi rosyjskimi grupami przestępczymi.

Ale on robił to przez lata

w samym środku Wall Street.

I nikt się nie zorientował.

Ilu jest takich Madoffów na Wall Street,

lub w Londynie,

okradających zwykłych ludzi

i piorących pieniądze?

Mogę śmiało powiedzieć, całkiem sporo.

Przejdę teraz do podstaw
międzynarodowej przestępczości zorganizowanej.

Czyli narkotyków.
Kolejna już dzisiaj fotografia plantacji marihuany.

Tą sfotografowałem w środkowej Kol

Kumbii Brytyjskiej,

To jedna z 10 tysięcy

rodzinnych upraw w tym kraju,

która zapewnia ponad 5%

PKB tego regionu.

Inspektor, Brian Cantera,

z Kanadyjskiej Królewskiej Policji Konnej

zabrał mnie
do wielkiego magazynu obok Vancouver

aby pokazać niektóre z towarów,

które są konfiskowane

przemytnikom wysyłającym je

na południe USA,

gdzie rynek jest wciąż nienasycony.

Zwą go Bud, bo reklamuje się go

jako organiczny,

co oczywiście dobrze się sprzedaje w Kalifornii.

(Śmiech)

(Brawa)

Tego typu zabiegi policyjne

niewiele uszczuplą profity

głównych eksporterów.

Od początku globalizacji

światowy rynek narkotykowy znacznie się rozrósł.

Odnotowano również wzrost

w środkach dostępnych

siłom policyjnym.

To może się niedługo zmienić.

Zaczęło się dziać coś bardzo dziwnego.

ONZ uznało

w zeszłym miesiącu,

że Kanada stała się kluczowym miejscem
dystrybucji i produkcji

ecstasy i innych narkotyków syntetycznych.

Co ciekawe podział rynkowy

heroiny i kokainy się zmniejsza,

bo można je łatwiej produkować

To zmienia zasady gry,

przenosi produkcję z rozwijającego się świata

do świata zachodniego.

To trend,

który ma przytłoczyć
nasze możliwości nadzoru na zachodzie.

Obowiązująca od 40 lat polityka antynarkotykowa

powinna wg. mnie,

już dawno być zmieniona.

Co do recesji.

Przestępczość zorganizowana przystosowała się

bardzo dobrze do recesji.

To najbardziej oportunistyczny przemysł

na całym świecie.

Nie ma w nim reguł.

Wiąże się to z ryzykiem biznesowym,

aresztowaniem,

co jest najmniejszym ze zmartwień,

i konkurencją ze strony innych grup,

tzn. kulką w tył głowy.

Przenieśli zatem swoje operacje.

Podczas recesji ludzie nie palą tak dużo trawy,
i nie odwiedzają prostytutek tak często.

Podczas recesji ludzie nie palą tak dużo trawy,
i nie odwiedzają prostytutek tak często.

Zamiast tego opanowali z impetem

przestępczość finansową i biznesową.

Przede wszystkim, dwa sektory;

podrabianie towarów

i cyberprzestępczość.

Odnieśli niesamowity sukces.

Przedstawiam wam pana Pingle

a może raczej Señor Pringle.

Przedstawił mi go brazylijski cyberkryminalista.

Siedzieliśmy w samochodzie, na Avenue Paulista

w Sao Paulo.

Podłączając się przez mój laptop,

w ciągu 5 minut spenetrował

system zabezpieczeń

głównego banku Brazylii.

Nie jest to trudne.

Właściwie proste ponieważ,

co ciekawe, cyberprzestępstwa

mają niewiele wspólnego z technologią.

Kluczem do cyberprzestępczości jest socjotechnika,

używając technicznej nomenklatury,

co minutę rodzą się nowe...

Nie uwierzylibyście, jak łatwo

przekonać ludzi do zrobienia w komputerach rzeczy,

które stoją w sprzeczności z ich interesami.

W krótkim czasie

cyberkryminaliści odkryli,

że to najszybsza droga do czyjegoś portfela,

oczywiście zaraz po obietnicach seksu i miłości.

Na pewno pamiętacie wirusa ILOVEYOU,

jednego z największych wirusów jakie do tej pory powstały.

Miałem dużo szczęścia, kiedy się pojawił,

bo pierwszą osobą, od której go dostałem

była moja eks.

Wtedy żywiła do mnie
rozmaite uczucia i emocje,

ale na pewno nie miłość.

(Śmiech)

Jak tylko zobaczyłem tego maila w mojej skrzynce,

wrzuciłem go do kosza,

oszczędzając sobie nieprzyjemniej infekcji.

Uważajcie na cyberprzestępczość.

Wiemy na pewno, że internet

w ogromnym stopniu pomaga tym ludziom.

Jest jak komary przenoszące malarię,

które atakują ciała podczas darmowego posiłku

na wasz koszt.

Artesunate to bardzo skuteczne lekarstwo

niszczący te pasożyty w początkowym stadium

infekcji.

Jednak w ostatnich kilku latach,

naukowcy z Kambodży odkryli,

że pasożyt malarii uodparnia się.

że pasożyt malarii uodparnia się.

Myślą, że powodem wzmacniania odporności

jest to, że ci, których nie stać na lekarstwo

kupują je taniej w internecie.

A te pigułki maja niewielkie ilości

aktywnego składnika

i dlatego

pasożyt zaczyna nabywać odporności.

Mówię to,

ponieważ musimy zdać sobie sprawę,

że przestępczość zorganizowana

wpływa na wszystkie domeny naszego życia.

Nie trzeba spać z prostytutkami

lub brać narkotyków,

aby mieć powiązania z przestępczością zorganizowaną.

Mają wpływ na konta bankowe,

na komunikację i fundusze emerytalne,

na konsumowane przez nas jedzenie

i nasze rządy.

Jednak nie jest to już zmartwienie

Sycylijczyków z Palermo i Nowego Jorku.

Nie ma już romantycznej strony gangsterów

w XXI wieku.

To potężny przemysł,

wywołujący destabilizację i przemoc

absolutnie wszędzie.

Jest główną siłą gospodarczą

i musimy brać to na poważnie.

To był zaszczyt.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)