Στο μυαλό ενός πρώην εξτρεμιστή τζιχαντιστή | Μανουάρ Αλί | TEDxExeter

«Για πολύ καιρό ζούσα για το θάνατο», λέει ο Μανουάρ Αλί, ένας πρώην εξτρεμιστής τζιχαντιστής που συμμετείχε σε βίαιες, ένοπλες εκστρατείες στη Μέση Ανατολή και την Ασία τη δεκαετία του 1980. Σε αυτή τη συγκινητική ομιλία, μας μιλάει για τα βιώματά του με τον εξτρεμισμό και κάνει μια ισχυρή και άμεση έκκληση προς εκείνους που τους ελκύουν οι ισλαμικές οργανώσεις που ισχυρίζονται πως η βία και η βαναυσότητα είναι κάτι ευγενές και ενάρετο: «Αφήστε τον θυμό και το μίσος και καλλιεργείστε την καρδιά σας ώστε να μπορεί να διακρίνει την καλοσύνη, την ομορφιά και την αλήθεια που υπάρχει στους άλλους».

Σήμερα στέκομαι μπροστά σας
ως ένας άντρας

που ζει πλήρως τη ζωή του
στο εδώ και τώρα.

Αλλά για πολύ καιρό ζούσα για τον θάνατο.

Ήμουν ένας νεαρός άντρας που πίστευε

ότι τζιχάντ σημαίνει επιβολή και βία.

Προσπάθησα να διορθώσω αδικίες
μέσω της ισχύος και της επιθετικότητας.

Με ένοιαζαν πολύ τα βάσανα των άλλων

και είχα έντονη επιθυμία
να τους βοηθήσω και να τους ανακουφίσω.

Νόμιζα πως η βίαιη τζιχάντ
ήταν κάτι ευγενές, αβρό,

και ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσεις.

Σε μια εποχή που τόσοι άνθρωποι,
ιδιαίτερα νέοι άνθρωποι,

κινδυνεύουν να γίνουν εξτρεμιστές

μέσα σε οργανώσεις όπως η Αλ-Κάιντα,
το Ισλαμικό κράτος και άλλες,

όταν αυτές οι οργανώσεις ισχυρίζονται

ότι η τρομερή τους βαναυσότητα
και βιαιότητα είναι η πραγματική τζιχάντ,

θέλω να πω ότι η ιδέα τους
για την τζιχάντ είναι εσφαλμένη,

εντελώς εσφαλμένη,

όπως ήταν και η δική μου τότε.

Τζιχάντ σημαίνει
να παλεύεις για το ύψιστο.

Εμπεριέχει μόχθο και πνευματικότητα,

εξαγνισμό και αφοσίωση.

Αφορά σε μια θετική μεταμόρφωση

μέσα από τη μαθητεία, τη σοφία
και τη μνημόνευση του Θεού.

Η λέξη τζιχάντ σημαίνει όλα αυτά μαζί.

Η τζιχάντ μπορεί κάποιες φορές
να πάρει τη μορφή μάχης,

αλλά μόνο μερικές φορές,

υπό αυστηρές προϋποθέσεις,

μέσα σε κανόνες και όρια.

Στο Ισλάμ, τα οφέλη μιας πράξης

πρέπει να είναι περισσότερα
από το κακό ή τα βάσανα που προκαλεί.

Πιο σημαντικό,

τα εδάφια στο Κοράνι
που έχουν σχέση με τη μάχιμη τζιχάντ

δεν ακυρώνουν τα εδάφια
που αναφέρονται στη συγχώρεση,

την καλοσύνη ή την υπομονή.

Όμως τώρα πιστεύω
ότι δεν υπάρχουν καταστάσεις στη Γη

που να επιτρέπουν
τη χρήση της βίαιης τζιχάντ,

επειδή θα οδηγήσει σε μεγαλύτερα δεινά.

Τώρα όμως έχει γίνει υφαρπαγή
της έννοιας της τζιχάντ.

Την έχουν διαστρεβλώσει
για να σημαίνει βίαιη σύγκρουση

όπου οι μουσουλμάνοι περνούν δυσκολίες,

και την έχουν μετατρέψει σε τρομοκρατία

φασίστες ισλαμιστές όπως η Αλ-Κάιντα,
το Ισλαμικό Κράτος και άλλοι.

Όμως έχω καταλήξει στο συμπέρασμα,

ότι η αληθινή τζιχάντ
σημαίνει να στοχεύεις το ύψιστο,

να γίνεσαι δυνατός και να ζεις
με τις ποιότητες που αγαπάει ο Θεός:

την ειλικρίνεια, την εμπιστοσύνη,

τη συμπόνια, την καλοσύνη,

την αξιοπιστία, τον σεβασμό,

την ειλικρίνεια.

Ανθρώπινες αξίες
που τόσοι από εμάς έχουμε.

Γεννήθηκα στο Μπαγκλαντές,
αλλά μεγάλωσα κυρίως στην Αγγλία.

Εδώ πήγα σχολείο.

Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής

και εμείς ήμασταν στην Αγγλία
όσο εκείνος εργαζόταν.

Το 1971 ήμασταν στο Μπαγκλαντές
όταν όλα άλλαξαν.

Ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας
είχε τρομερές συνέπειες για εμάς.

Οικογένεια εναντίον οικογένειας,

γείτονας εναντίον γείτονα.

Στα 12 μου χρόνια έζησα τον πόλεμο,

την ένδεια στην οικογένειά μου,

το φριχτό θάνατο 22 συγγενών μου,

καθώς και τη δολοφονία
του μεγαλύτερου αδελφού μου.

Είδα σκοτωμούς,

ζώα να τρώνε πτώματα στους δρόμους,

πείνα παντού,

αδικαιολόγητη, φριχτή βία,
παράλογη βία.

Ήμουν νεαρός,

ένας έφηβος που τον είχαν συνεπάρει
κάποιες ιδέες.

Ήθελα να μάθω,

αλλά δεν μπορούσα να πάω σχολείο
για τέσσερα χρόνια.

Μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας,

ο πατέρα μου φυλακίστηκε
για δυόμισι χρόνια,

κι εγώ τον επισκεπτόμουν
κάθε εβδομάδα στη φυλακή,

και έκανα μαθήματα μόνος μου στο σπίτι.

Ο πατέρας μου απελευθερώθηκε το 1973

και διέφυγε ως πρόσφυγας στην Αγγλία.

Σύντομα τον ακολουθήσαμε κι εμείς.

Ήμουν 17 ετών.

Αυτά τα βιώματα με έκαναν
να συνειδητοποιήσω με σκληρό τρόπο

τη σκληρότητα και την αδικία
που υπάρχει στον κόσμο.

Είχα μεγάλη επιθυμία,

μια παθιασμένη, βαθιά επιθυμία,

να διορθώσω τα κακώς κείμενα
και να βοηθήσω τους καταδυναστευόμενους.

Ενώ σπούδαζα σε ένα κολέγιο στην Αγγλία,

γνώρισα κάποιους που μου έδειξαν
πώς να διοχετεύω αυτή την επιθυμία

και να βοηθάω μέσω της θρησκείας μου.

Έγινα τόσο εξτρεμιστής
ώστε θεώρησα πως η βία ήταν σωστή,

ότι ήταν ακόμα και αρετή,
υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Έτσι, έμπλεξα με τη τζιχάντ
στο Αφγανιστάν.

Ήθελα να προστατέψω τους μουσουλμάνους
Αφγανούς από τον σοβιετικό στρατό.

Νόμιζα ότι αυτό ήταν τζιχάντ,

το ιερό μου καθήκον
που θα αντάμειβε ο Θεός.

Έγινα ιεροκήρυκας.

Ήμουν ένας από τους πρωτοπόρους
της βίαιης τζιχάντ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Στρατολόγησα,

βρήκα πόρους, εκπαίδευσα.

Είχα μπερδέψει την αληθινή τζιχάντ

με εκείνη τη διαστροφή
που παρουσιάζουν οι φασίστες ισλαμιστές,

αυτοί οι άνθρωποι
που χρησιμοποιούν την ιδέα της τζιχάντ

για να δικαιολογήσουν τον πόθο τους
για δύναμη, εξουσία και ελέγχο στη Γη.

Μια διαστροφή που σήμερα τη διαιωνίζουν
φασιστικές ισλαμικές οργανώσεις

όπως η Αλ-Κάιντα,
το Ισλαμικό Κράτος και άλλοι.

Για μια περίοδο περίπου 15 ετών

πολέμησα για σύντομο χρονικό διάστημα

στο Κασμίρ και τη Βιρμανία,

εκτός από το Αφγανιστάν.

Στόχος μας ήταν
να απομακρύνουμε τους εισβολείς,

να σταθούμε αρωγοί
στα καταπιεσμένα θύματα,

και, φυσικά, να εδραιώσουμε
ένα ισλαμικό κράτος,

ένα χαλιφάτο για τη βασιλεία του Θεού.

Αυτό το έκανα ανοιχτά.

Δεν παραβίασα νόμους.

Ήμουν περήφανος και ευγνώμων
που ήμουν Βρετανός,

ακόμα είμαι,

και δεν αισθανόμουν εχθρότητα
προς την πατρίδα μου,

ούτε προς τους μη μουσουλμάνους.

Κι εξακολουθώ να μην αισθάνομαι.

Κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης
στο Αφγανιστάν,

κάποιοι Βρετανοί κι εγώ δεθήκαμε πολύ

με έναν 15χρονο Αφγανό,

τον Αμπντουλά,

ένα αθώο, αξιαγάπητο παιδί

που έκανε τα πάντα
για να μας ευχαριστήσει.

Ήταν φτωχός.

Αγόρια σαν κι αυτόν έκαναν
χειρωνακτικές εργασίες στο στρατόπεδο.

Φαινόταν αρκετά ευτυχισμένος,

αλλά δεν μπορούσα να μην σκεφτώ
πως πρέπει να έλειπε πολύ στους γονείς του

και ότι σίγουρα ονειρεύονταν
ένα καλύτερο μέλλον για εκείνον.

Ένα θύμα των περιστάσεων,

παγιδευμένος σ' έναν πόλεμο
που του επιβλήθηκε με σκληρό τρόπο

από τις σκληρές συνθήκες της εποχής.

Μια μέρα μάζεψα σ΄ένα χαράκωμα
ένα βλήμα που δεν είχε εκραγεί

και το άφησα σ' ένα αυτοσχέδιο εργαστήριο
φτιαγμένο από λάσπη.

Βγήκα έξω για μια σύντομη,
άσκοπη περιπολία

-ήταν πάντα άσκοπες-

κι όταν γύρισα πίσω μερικές ώρες αργότερα,
ανακάλυψα ότι ήταν νεκρός.

Είχε προσπαθήσει ν' αφαιρέσει
τα εκρηκτικά από το βλήμα,

αυτό εξερράγη,
και πέθανε με βίαιο τρόπο.

Έγινε κομματάκια από τον μηχανισμό
που δεν είχε κάνει κακό σε μένα.

Κι έτσι άρχισα ν' αναρωτιέμαι:

Ποιο σκοπό εξυπηρέτησε ο θάνατός του;

Γιατί πέθανε εκείνος κι εγώ έζησα;

Συνέχισα.

Πολέμησα στο Κασμίρ.

Έκανα στρατολογήσεις στις Φιλιππίνες,

τη Βοσνία και την Τσετσενία.

Και τα ερωτήματα αυξάνονταν.

Αργότερα, στη Βιρμανία,

συνάντησα μαχητές των Ροχίνγκια,

που ήταν μόλις έφηβοι,
γεννημένοι και μεγαλωμένοι στη ζούγκλα,

να κουβαλούν αυτόματα όπλα
και εκτοξευτές χειροβομβίδων.

Γνώρισα δυο 13χρονα αγόρια
που ήταν ευγενικά και μιλούσαν ήρεμα.

Με κοίταξαν και με εκλιπάρησαν
να τα πάρω μαζί μου στην Αγγλία.

Ήθελαν απλά να πάνε σχολείο.

Αυτό ήταν το όνειρό τους.

Η οικογένειά μου,

τα παιδιά μου που ήταν συνομήλικά τους,
ζούσαν στην πατρίδα μας την Αγγλία,

πήγαιναν σχολείο,
ζούσαν μια ασφαλή ζωή.

Δεν γινόταν να μην αναρωτηθώ

πόσες φορές είχαν συζητήσει
αυτά τα νεαρά αγόρια

για το όνειρό τους
να ζήσουν μια τέτοια ζωή.

Θύματα των περιστάσεων.

Αυτά τα δύο αγόρια,

που ξάπλωναν στο χώμα για να κοιμηθούν,
κοιτάζοντας τ' αστέρια.

Θύματα κυνικής εκμετάλλευσης
από τους αρχηγούς τους

που είχαν πάθος για δόξα και εξουσία.

Σύντομα είδα αγόρια σαν κι αυτά
να σκοτώνουν το ένα το άλλο

σε μάχες μεταξύ αντίπαλων ομάδων.

Και ήταν το ίδιο παντού.

Στο Αφγανιστάν, το Κασμίρ, τη Βιρμανία,

τις Φιλιππίνες, την Τσετσενία.

Ασήμαντοι πολέμαρχοι
καθοδηγούσαν τους ευάλωτους νέους

να σκοτώνουν ο ένας τον άλλο
στο όνομα της τζιχάντ.

Μουσουλμάνοι εναντίον μουσουλμάνων.

Χωρίς να προστατεύουν κανέναν
από εισβολείς ή κατακτητές,

χωρίς να βοηθούν τους καταπιεσμένους.

Παιδιά που τα χρησιμοποιούσαν,
που τα εκμεταλεύονταν κυνικά.

Άνθρωποι που πέθαιναν σε συμπλοκές

που τις υποστήριζα στο όνομα της τζιχάντ.

Αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Όταν συνειδητοποίησα ότι η βίαιη τζιχάντ

με την οποία είχα εμπλακεί στο εξωτερικό

διέφερε τόσο -

ότι ήταν τέτοιο το χάσμα
ανάμεσα σ' αυτά που είχα βιώσει

και αυτά που θεωρούσα ως ιερό καθήκον,

ώστε αναγκάστηκα να αναθεωρήσω
τη δράση μου εδώ στην Αγγλία.

Αναγκάστηκα να αναθεωρήσω όσα κήρυσσα,

τη στρατολόγηση, τη χρηματοδότηση,
την εκπαίδευση,

αλλά πάνω απ' όλα, τον εξτρεμισμό,

να στέλνεις νέους να πολεμήσουν
και να πεθάνουν, όπως έκανα εγώ,

όλα αυτά ήταν τελείως λάθος.

Η σχέση μου τη βίαιη τζιχάντ
άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του '80,

με αρχή το Αφγανιστάν,

και σταμάτησε το 2000.

Είχα βυθιστεί πλήρως σ' αυτό.

Οι άνθρωποι γύρω μου με υποστήριζαν,
με χειροκροτούσαν,

ακόμη και τιμούσαν
όσα κάναμε εξ ονόματός τους.

Όμως όταν έφτασε η ώρα να φύγω,

έχοντας απομυθοποιήσει τα πάντα
μέχρι το έτος 2000,

είχαν περάσει 15 χρόνια.

Τι πήγε λάθος;

Ήμασταν τόσο απασχολημένοι
να μιλάμε για την αρετή,

και είχαμε τυφλωθεί τόσο
απ' έναν απώτερο σκοπό,

που δεν δώσαμε στον εαυτό μας
την ευκαιρία να εξελίξει τις αρετές του.

Λέγαμε στον εαυτό μας ότι πολεμούσαμε
για τους καταπιεσμένους,

αλλά αυτές ήταν μάχες
που δεν μπορούσες να κερδίσεις.

Γίναμε τα όργανα μέσω των οποίων
προκλήθηκαν περισσότεροι θάνατοι,

συνεργοί μιας ακόμα μεγαλύτερης δυστυχίας,

προς εγωιστικό όφελος
κάποιων ανάλγητων ολίγων.

Μετά από καιρό, πολύ καιρό,

άνοιξα τα μάτια μου.

Άρχισα να έχω το θάρρος

να αντιμετωπίσω την αλήθεια,

να σκεφτώ,

να αντιμετωπίσω τα δύσκολα ερωτήματα.

Ήρθα σε επαφή με την ψυχή μου.

Τι έχω μάθει;

Ότι οι άνθρωποι που εμπλέκονται
με τη βίαιη τζιχάντ,

οι άνθρωποι που τους ελκύουν
οι ακραίες καταστάσεις,

δεν διαφέρουν από κανέναν άλλο.

Όμως πιστεύω πως αυτοί οι άνθρωποι
μπορούν ν' αλλάξουν.

Μπορούν να βρούν ξανά την καρδιά τους
και να την επουλώσουν

γεμίζοντάς την
με θεραπευτικές ανθρώπινες αξίες.

Όταν αγνοούμε την πραγματικότητα,

βλέπουμε πως αποδεχόμαστε ό,τι μας λένε,
χωρίς να το περάσουμε από την κρίση μας.

Αγνοούμε τα δώρα και τα πλεονεκτήματα
που πολλοί θα ήθελαν να έχουν

έστω και για μια στιγμή στη ζωή τους.

Ασχολήθηκα με δράσεις
που νόμιζα πως ήταν σωστές.

Όμως πλέον άρχισα ν' αμφισβητώ
όλα όσα ήξερα.

Έλεγα διαρκώς στους άλλους
να αποδεχτούν την αλήθεια,

αλλά απέτυχα να δώσω στην αμφιβολία
τη θέση που της αξίζει.

Η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι
μπορούν ν' αλλάξουν

έχει τη ρίζα της στα βιώματά μου,
στο ταξίδι μου.

Μέσα από πολύ διάβασμα,

συλλογισμό,

στοχασμό και αυτογνωσία,

ανακάλυψα, συνειδητοποίησα,

ότι το «εμείς και οι άλλοι»
των ισλαμιστών είναι λάθος και άδικο.

Εξετάζοντας τις αμφιβολίες

για όσα υποστηρίζαμε
πως ήταν απαράβατες αλήθειες,

αναντίρρητες αλήθειες,

ανέπτυξα μια διαφορετική κατανόηση.

Συνειδητοποίησα ότι σ' έναν κόσμο
με τόση ποικιλομορφία και αντιθέσεις,

οι ανόητοι ιεροκήρυκες,

-μόνο οι ανόητοι κήρυκες
όπως ήμουν κι εγώ-

δεν βλέπουν κάτι παράδοξο στους μύθους
και τις ιστορίες που χρησιμοποιούν

για να εδραιώσουν την αυθεντικότητα.

Κατάλαβα, λοιπόν, τη ζωτική σημασία
της αυτογνωσίας,

της πολιτικής συνείδησης,

και την ανάγκη για μια βαθιά
και ευρεία κατανόηση

των δεσμεύσεών μας και των δράσεών μας,

και πώς αυτές επηρεάζουν τους άλλους.

Σήμερα κάνω έκκληση προς όλους,

ειδικά προς εκείνους που πραγματικά
πιστεύουν στον ισλαμικό τζιχαντισμό:

Αρνηθείτε κάθε δογματική αρχή.

Αφήστε το θυμό, το μίσος και τη βία.

Μάθετε να διορθώνετε τα σφάλματα

χωρίς να επιχειρείτε να δικαιολογήσετε
βίαιες, άδικες και άσκοπες συμπεριφορές.

Αντ' αυτού, δημιουργήστε
μερικά όμορφα και χρήσιμα πράγματα

που θα ζήσουν περισσότερο απ' εμάς.

Προσεγγίστε τον κόσμο, τη ζωή, με αγάπη.

Μάθετε να εξελίσσετε
ή να καλλιεργείτε την καρδιά σας

να βλέπει την καλοσύνη, την ομορφιά και
την αλήθεια στους άλλους και στον κόσμο.

Με αυτόν τον τρόπο νοιαζόμαστε
περισσότερο για τον εαυτό μας,

τους άλλους,

τις κοινότητές μας,

και, για μένα, για τον Θεό.

Αυτή είναι η τζιχάντ,

η αληθινή τζιχάντ για μένα.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)